100. rocznica urodzin Tadeusza Różewicza w Gliwicach PROGRAM Premiera "Kartoteki", konkurs, ciekawe spotkania

9 października przypada setna rocznica urodzin Tadeusza Różewicza, jednego z najważniejszych poetów i dramaturgów XX wieku. Gliwice przez dwa dni świętują to ważne dla polskiej i światowej literatury wydarzenie. Wyjątkowe znaczenia ma tu fakt, że artysta 20 lat życia spędził w Gliwicach, tu powstała słynna "Kartoteka".

Jak przypomina Joanna Oparek, w Gliwicach Tadeusz Różewicz narodził się jako dramaturg, który pod koniec lat pięćdziesiątych – podobnie jak kilkanaście lat wcześniej na gruncie poezji – właściwie z miejsca zrewolucjonizował język powojennego dramatu polskiego.
Dwudniowe obchody urodzin Tadeusza Różewicza stały się okazją do refleksji nad trwałością i aktualnością jego twórczości.

Jednym z najważniejszych wydarzeń obchodów w Gliwicach jest więc sobotnia premiera "Kartoteki" w reżyserii Pawła Szkotaka na deskach Teatru Miejskiego. To przedstawienie po raz pierwszy ma swą premierę w mieście, w którym Różewicz napisał ten utwór - na przełomie 1958 i 1959 r.

- Bohater utworu, pozbawiony wiary i nadziei, nie jest zdolny do podjęcia żadnego działania, nie potrafi, albo też nie chce podejmować decyzji, pogrążony w meandrach własnej pamięci skąd nieustannie powracają do niego pozostałe postaci dramatu. Co doprowadziło go do bezwładu, wypalenia i pustki?

Czy sztuka może zmierzyć się z traumami i demonami wojny, z ogromem nieszczęść, które ona przyniosła? Cóż warte są sztuka i filozofia, skoro nie ustrzegły ludzkości przed nią samą, przed rozpętaniem Apokalipsy? - przywołują ważne pytania twórcy gliwickiego spektaklu.

Przed przedstawieniem, w sobotni wieczór, ogłoszono pierwszą edycję Konkursu o Nagrodę Dramaturgiczną im. Tadeusza Różewicza. Nagroda, ustanowiona przez Adama Neumanna, prezydenta Gliwic, jak podkreślają w Gliwicach, w zamyśle jej inicjatorów: Grzegorza Krawczyka, dyrektora Teatru Miejskiego w Gliwicach, Joanny Oparek oraz Juliusza Pielichowskiego, ma na celu wsparcie twórców piszących dla teatru oraz promocję najbardziej wartościowych zjawisk zachodzących we współczesnej dramaturgii polskiej.
Na zwycięzcę Konkursie o Nagrodę Dramaturgiczną im. Tadeusza Różewicza czeka statuetka oraz kwota 50 000 zł. Ponadto nagrodzony dramat zostanie wystawiony na deskach Teatru Miejskiego w Gliwicach oraz opublikowany przez Muzeum w Gliwicach w serii „Czytelnia Sztuki” – poświęconej dramaturgii współczesnej – w której dotychczas ukazała się sztuka Michała Siegoczyńskiego Najmrodzki, czyli dawno temu w Gliwicach (w 2019 r. spektakl zdobył grand prix i szereg innych nagród w konkursie Instytutu Teatralnego na wystawienie polskiej sztuki współczesnej). Nagroda przyznawana będzie rokrocznie.

- Patronat Tadeusza Różewicza nad Nagrodą jest nieprzypadkowy – w Gliwicach przez dwadzieścia lat mieszkał i tu napisał nie tylko swoje najbardziej znane utwory sceniczne, ale i inne dzieła literackie, które odmieniły oblicze polskiej poezji i dramatu współczesnego – powiedział Grzegorz Krawczyk.

Tadeusz Różewicz przyjechał do Gliwic z Krakowa w 1949 roku. Przywiodła go tu miłość do poznanej jeszcze w partyzantce Wiesławy Kozłowskiej. Wybranka artysty pracowała w Gliwicach, była zatrudniona w PCK, dostała tu mieszkanie. On sam studiował wówczas na Uniwersytecie Jagiellońskim, aktywnie uczestniczył w życiu literackim, jednak - wobec braku możliwości znalezienia lokum - postanowił przenieść się do Gliwic. Ożenił się i założył z Wiesławą Kozłowską rodzinę, przyszli na świat jego trzej synowie. Tu także powstały dzieła, które weszły do kanonu literatury współczesnej.
W Gliwicach, w mieszkaniu przy ul. Zygmunta Starego 28, gdzie na ścianie rogowej kamienicy, pod dawnym mieszkaniem państwa Różewiczów, przed kilkoma laty te ważne lata uwieczniła wyjątkowa płaskorzeźba autorstwa prof. Krzysztofa Nitscha, powstały m.in. tomy wierszy Pięć poematów (1950), Czas, który idzie (1951), Rozmowa z księciem (1960), Nic w płaszczu Prospera (1962) czy Twarz trzecia (1968). Tu napisał "Kartotekę", która wywarła wielki wpływ na oblicze powojennego dramatu polskiego i zyskała miano dzieła światowego formatu.
W 1968 roku państwo Różewiczowie przenieśli się do Wrocławia. 24 kwietnia 2014 roku Tadeusz Różewicz zmarł. Spoczął na cmentarzu w Karpaczu.

Na kanale Youtube można obejrzeć film Krzysztofa Korwina Piotrowskiego "Gliwickie lata Tadeusza Różewicza". Film został udostępniony przez Teatr Miejski w Gliwicach.

W niedzielę, 10 października, będzie okazja obejrzeć premierową "Kartotekę" na deskach Teatru Miejskiego - ogodz. 19. (a potem w kolejnych dniach). Tego dnia także - wcześniej - ciekawe wydarzenia, związane z postacią wybitnego artysty.
W kinie AMOK zaplanowano na niedzielę okazję do obejrzenia filmów Petera Lachmanna.

Ciekawe spotkanie zaplanowano na małej scenie Teatru Miejskiego: "Pozostawić w kartotece elementu przestępczego i podejrzanego". Służba bezpieczeństwa wobec PRL- wykład dr Bogusława Tracza. Początek o godz. 14.
Na godz. 15., w tym samym miejscu - zaplanowano spotkanie z dr Tadeuszem Drzewuckim, autorem książek o Różewiczu.
O godz. 17. poetki i poeci różnych pokoleń czytają wiersze Taduesza Różewicza przy akompaniamencie Kontrabasisty Marcina Olesia.
Prowadzenie: Krzysztof Siwczyk.
O godz. 19 na dużej scenie Teatru Miejskiego - "Kartoteka" w reżyserii Pawła Szkotaka.

Cały czas, w plenerze, na gliwickim Rynku, można oglądać ekspozycję "Raport Ocalonego", która jest poświęcona Tadeuszowi Różewiczowi i jego twórczości.