40 lat temu narodziła się „Solidarność” w Tarnowskich Górach. Inaugurujemy obchody powstania niezależnego od partii związku zawodowego

– Chcemy przypomnieć Polakom, że „Solidarność” nie była rozumiana tylko jako związek zawodowy, ale jako ogólnonarodowy ruch wyzwoleńczy – mówi dr Andrzej Sznajder, dyrektor Oddziału IPN w Katowicach. – To nie było dzieło kilku wybitnych przywódców, lecz milionów Polaków, którzy rozpoznali latem 1980 roku, że to jest czas na wyrażenie swojego sprzeciwu wobec systemu komunistycznego. Okazujemy im swoją wdzięczność i mówimy, że sobie zawdzięczamy tamten sukces. To jest jedna z najpiękniejszych kart historii nie tylko Polski.

Otwarcie plenerowej wystawy zaplanowano 1 lipca o godz. 12.00 na tarnogórskim Rynku, a nie w Fazosie, bo fabryka została zlikwidowana. Najpierw na jej biurowcu, a potem na ratuszu, powieszono tablicę przypominającą, że latem 1980 to właśnie tutaj na Śląsku rozpoczął się pierwszy strajk. Obok postulatów płacowych i socjalnych załoga żądała m.in. zwiększenia zasiłków rodzinnych do wysokości tych w wojsku i milicji, poprawy zaopatrzenia, obniżenia opłat za przedszkola, zwiększenia nakładów książek, zmniejszenia wydatków na propagandę. Domagała się pełnej informacji o sytuacji strajkowej w kraju. Na koniec sporządzono rezolucję popierającą robotników Wybrzeża oraz ich postulaty, w tym powołanie niezależnych związków zawodowych. Na wszelki wypadek wysłano do Gdańska delegatów, by sprawdzili, co tam naprawdę się dzieje, bo oficjalne media raczej milczały.

Plenerowa wystawa pt. „Tu rodziła się Solidarność”, przygotowana przez IPN, ma kształt tradycyjny, składa się z plansz, zdjęć i krótkich tekstów. – Nie ograniczamy się do narracji, która zwykle towarzyszy historii sierpnia 1980 roku, a więc do przypomnienia czterech porozumień władzy z komitetami strajkowymi zawartymi kolejno w Szczecinie, Gdańsku, Jastrzębiu Zdroju oraz Dąbrowie Górniczej. Chcemy pokazać miejsca, w których trwały strajki tego gorącego lata 1980 roku – daje dyrektor Sznajder. – Dziś te miejsca są zapomniane, często już nie istnieją tamte fabryki, kopalnie, huty.

1 lipca ekspozycja „Tu rodziła się Solidarność” zostanie pokazana równocześnie w 17 miejscach w Polsce, m.in. w Mielcu, Radomiu, Dusznikach, Opolu, Koszalinie, Suwałkach. Wszędzie tam, prócz części ogólnopolskiej, zawierać będzie historię sierpnia z punktu widzenia regionalnego i lokalnego. Wystawa, która zacznie swoją podróż w Tarnowskich Górach, po dwóch tygodniach pojedzie do Bielska-Białej, potem na kolejne dwa tygodnie do Jastrzębia Zdroju i następnie do Dąbrowy Górniczej. Zanim dotrze do Warszawy pod koniec sierpnia br., odwiedzi 53 miejsca.

Choć w świecie symbolem upadku komunizmu stał się berliński mur, to ta historia rozpoczęła się dziewięć lat wcześniej w Polsce. Nie dajmy sobie tego sukcesu odebrać.