7-letnia Alicja dostała serce z Czech. Dziewczynkę uratowali lekarze ze Śląskiego Centrum Chorób Serca w Zabrzu

Ala jak się czujesz? - Dobrze - odpowiada dziewczynka cichym głosem.
- Masz siły dzisiaj? - Yhym.

Marzy o rowerze. Gdy tylko wyjdzie ze szpitala razem z mamą pójdą do sklepu wybrać jej wymarzony, pierwszy rower.

- Ma być różowy - odpowiada dziewczynka.

7-letnia Alicja przeszła operację przeszczepu serca, które przetransportowano prosto z Czech do Śląskiego Centrum Chorób Serca w Zabrzu. Chociaż jeszcze musi korzystać z wózka inwalidzkiego, jest spora szansa, że już wkrótce jej marzenie się spełni.

- Oczywiście, to marzenie jest jak najbardziej realne. Pacjenci po transplantacji serca biegają, uprawiają sporty, więc jak najbardziej to marzenie jest w zasięgu - twierdzi dr Tomasz Hrapkowicz, koordynator oddziału kardiochirurgii, transplantacji serca i płuc oraz mechanicznego wspomagania krążenia w Śląskim Centrum Chorób Serca w Zabrzu.

Mała Alicja trafiła do szpitala w związku z zapaleniem oskrzeli. Badanie EKG wykryło nieprawidłowości. Lekarze postawili wstępną diagnozę - kardiomiopatia. - Trafiliśmy do Centrum Zdrowia Dziecka. Przez dwa lata tam jeździliśmy. Choroba nie była potwierdzona, cały czas to było tylko podejrzenie. Jak już została potwierdzona, trafiliśmy do Zabrza - opowiada mama Alicji.

Alicja potrzebowała przeszczepu serca. - To był bardzo ciężki czas, wiedzieliśmy, że taki dawca może się nie znaleźć. Nie było jednak takiego dnia, że nie wierzyliśmy w to. To był bardzo trudny okres dla nas...

25 maja. Pani Tatiana wraz z małą Alicją jadą samochodem do sklepu. Nagle dzwoni telefon.

- Po numerze widziałam, że jest to numer z Zabrza. Ręce się trzęsły na kierownicy, szukałam pierwszego lepszego miejsca, żeby się zatrzymać. Odebrałam telefon - opowiada pani Tatiana.

Jest serce dla Alicji. Przyjdzie do Zabrza prosto z Czech.

- Zawróciłyśmy do domu i pakowałyśmy się bardzo szybko. 26 maja w Dzień Mamy dostałam najpiękniejszy prezent.

Dziewczynka radzi sobie w szpitalu bardzo dobrze, chociaż pierwszy tydzień po operacji był dla niej ciężki.

- Ona zna wszystko. Dla niej szpital nie jest nowością, wie, że żeby było dobrze, to musi wszystko przejść, każde badanie. Nie ma z nią żadnego problemu. Nie boi się żadnego badania. Wie, że musi to etapami przejść, żeby w końcu było dobrze - wyjaśnia mama Alicji.

Dziewczynka jest teraz w trakcie rehabilitacji. Każdego dnia czyje się lepiej.

- Mamy nadzieję, że wróci do pełnej sprawności. Wymaga jeszcze rehabilitacji, odbudowy masy ciała, natomiast jeśli chodzi o ograniczenia to oczywiście co jakiś czas będzie wymagała kontroli, wykonania biopsji serca celem oceny czy zachodzi proces odrzucania, natomiast jeśli chodzi o funkcjonowanie, myślę, że będzie mogła funkcjonować normalnie - wyjaśnia dr Tomasz Hrapkowicz.

Jak przyznaje dr Tomasz Harpkowicz, największym wyzwaniem dla lekarzy była niepewność co do przebiegu prawidłowej funkcji przeszczepionego serca. Ponadto dziewczynka była obciążona nadciśnieniem płucnym.

- Dzięki zastosowaniu odpowiedniej metody, nadciśnienie płucne udało się zmniejszyć, natomiast ono w dalszym ciągu było podwyższone. Była obawa w związku z dużymi oporami układu krążenia. Prawa komora serca może nie podjąć prawidłowej funkcji. Na szczęście nie było tego typu problemów, serce podjęło prawidłowo funkcję i sam zabieg przeszedł bez komplikacji - opowiada lekarz.

Sam proceder dopasowania odpowiedniego serca dla dziecka jest bardzo skomplikowany.

- W przypadku dzieci dobranie jakiekolwiek narządu do przeszczepu jest znacznie trudniejsze niż w przypadku pacjentów dorosłych, dlatego że dzieci szybko rosną - wyjaśnia dr Szymon Pawlak, ordynator oddziału kardiochirurgii dziecięcej w Śląskim Centrum Chorób Serca w Zabrzu.

Sama próba podjęcia rozmowy z rodzicem, który stracił swoje dziecko, o pobraniu narządów jest niezwykle trudna.

- Mamy bardzo duże problemy psychologiczne ze względu na opiekunów i personel medyczny, jeśli chodzi o zgłaszanie dawców pediatrycznych. Poinformowanie rodziny o tym, że dziecko zmarło i jeszcze chcemy pomóc innym, zgłaszając takiego pacjenta, jako potencjalnego dawcę, jest bardzo dużym problemem psychicznym dla personelu. To naprawdę jest trudna rozmowa. Tych dawców pediatrycznych jest bardzo mało - dodaje.

Aktualnie w Centrum Chorób Serca w Zabrzu ok. 30 dzieci oczekuje na transplantację serca. Trójka natomiast została zakwalifikowana na transplantację serca i płuc. Mają jednak większe szanse niż wcześniej, dzięki pozyskiwaniu dawców poza Polską w ramach programu międzynarodowej wymiany narządów.

- W zeszłym roku przeszczepiono 1400 narządów od dawców zmarłych i ponad 100 narządów od żywych dawców. Niemiej na koniec roku wciąż ponad 1800 osób czekało na przeszczepienie narządu. Niedobór narządów do przeszczepienia jest problemem globalnym. Właściwie w każdym kraju występuje ogromna dysproporcja między osobami, które czekają na przeszczep narządu, a liczbą dostępnych narządów - wyjaśnia dr n. med. Anna Pszenny kierownik do spraw współpracy międzynarodowej w Centrum Organizacyjno-Koordynacyjnego ds. Transplantacji Poltransplant.

Idea międzynarodowej wymiany narządów zrodziła się podczas dyskusji Komisji Europejskiej. Powstał międzynarodowy program wymiany narządów, a z czasem stworzono całodobową platformę, która jest podobna do zwykłych rejestrów transplantacyjnych. To właśnie tutaj składa się oferty nadwyżek narządów z danego kraju.

Co oznacza nadwyżka narządów?

- Zdarza się, że są kraje, które mają mniejsze listy oczekujące i kiedy jest zgłoszony w danym kraju dawca, nie zawsze znajduje się odpowiedni biorca na liście. Może to też dotyczyć biorców pediatrycznych. W związku z tym, jeśli narząd jest w dobrej kondycji, możemy go zgłosić do innego kraju. Dużo prościej jest to robić poprzez jedną platformę, niż wydzwaniać po kolei do wszystkich organizacji pobierania narządów - wyjaśnia dr n. med. Anna Pszenny.

Platforma działa na zasadach "kto pierwszy ten lepszy" - jeśli na platformie dany kraj pierwszy zaakceptuje narząd, ma do niego pierwszeństwo.

Platforma daje efekty. W tym roku dzięki programowi wykonano trzy przeszczepy narządów, które zostały pobrane poza granicami naszego kraju. Dwa serca zostały pobrane w Czechach i przeszczepione w Śląskim Centrum Chorób Serca w Zabrzu. Z Niemiec natomiast przetransportowano do Warszawy wątrobę.

Wymiana działa również w drugą stronę. W Polsce zgłoszono możliwość pobrania trzech narządów. Zostały wykorzystane przez zespoły transplantacyjne ze Szwajcarii oraz z Niemiec - trafiły tam dwa płuca i jedno serce.

Polska zawarła także porozumienie z czeską organizacją pobierania narządów. Polega na wzajemnym informowaniu o ofertach.

- Zabrze dokonywało pobrania w Czechach, dystans nie wymagał zaangażowania dużych sił i środków - został pokonany karetką przez zespół. Zawarliśmy z czeską organizacją pobierania narządów dwustronne porozumienie, mające na celu informowanie wzajemnie siebie o ofertach i dające nam pierwszeństwo wyboru. Nie jest to precedens, inne kraje, które są blisko, Grecja, Włochy, Szwajcaria, Francja też takie porozumienia mają - wyjaśnia dr n. med. Anna Pszenny.