Nasza Loteria SR - pasek na kartach artykułów

Aktywność fizyczna poprawia jakość i długość życia

Teksty Agata Markowicz
dr hab. n. med. Jacek Durmała, kierownik Katedry i Kliniki Rehabilitacji Śląskiego Uniwersytetu Medycznego
dr hab. n. med. Jacek Durmała, kierownik Katedry i Kliniki Rehabilitacji Śląskiego Uniwersytetu Medycznego Fot. Karina Trojok
Drugą sobotę z rzędu gościmy na łamach dr hab. n. med. Jacka Durmałę, kierownika Katedry i Kliniki Rehabilitacji Śląskiego Uniwersytetu Medycznego, przewodniczącego Śląskiego Oddziału Polskiego Towarzystwa Rehabilitacji. Nasz ekspert odpowiada na pytania internautów zadawane na czacie.

Emila_1: Jakie badania są potrzebne, aby kontrolować swój stan zdrowia w starszym wieku i przeciwdziałać starzeniu się?
Zależnie od stanu zdrowia najlepiej udać się do lekarza rodzinnego. W przypadku braku chorób towarzyszących należy okresowo wykonywać podstawowe badania krwi badanie EKG, a w zależności od dolegliwości pogłębiać diagnostykę, ale nie można określić konkretnych wytycznych ogólnych, ponieważ tego typu zalecenia należy rozpatrywać w zależności od wieku biologicznego, dotychczasowej historii stanu zdrowia i historii rodzinnej.

Benio_1: W jakim wieku trzeba zacząć myśleć o starości, i co wtedy robić, żeby jak najdłużej pozostać sprawnym?
Od jak najwcześniejszych lat. Najważniejsza jest systematyczność, należy rozpocząć aktywne życie we wczesnych latach, można tez zacząć później, ale należy bardzo starannie dobrać poziom obciążeń oraz formę aktywności. Badania wykazały, że pozytywne skutki przynosi rozpoczęcie aktywności nawet w wieku 60 - 70 lat. Poprawia się jakość życia i zmniejsza śmiertelność do 20 proc.

nauka_j.angielskiego: W mojej rodzinie jest osoba chora, która wcale nie porusza się, jedynie leży... Jak najwygodniej myć taką osobę?
Wszystko zależy od jej stanu funkcjonalnego i udzielenie konkretnej porady przez internet jest niemożliwe. Proponuje zwrócić się do pielęgniarki środowiskowej, gdyż ta grupa jest wyszkolona w zakresie opieki nad osobami niepełnosprawnymi. Warto także zaopatrzyć się, w miarę możliwości finansowych, w sprzęt pomocniczy: typu podnośniki, wanienki, odpowiednie krzesła itp.

majana: Jak można stwierdzić, jaki jest nasz wiek biologiczny: czy jesteśmy starsi, czy młodsi niż pokazuje metryka?
W praktyce nie wykonuje się tego typu badań; są one stosowane w celach naukowych. Najczęściej wiążą się z diagnostyką inwazyjną oraz wysokimi kosztami.

janko: Jak wygląda kondycja osób starszych w Polsce, na tle ich rówieśników w Unii Europejskiej?

Z badan przeprowadzonych w domach opieki na terenie aglomeracji śląskiej wynika, że poziom sprawności Polaków jest bardzo zróżnicowany i zależy przede wszystkim od takich elementów, jak wdowieństwo oraz istnienie chorób towarzyszących. W przypadku osób samotnych i ze schorzeniami przewlekłymi ta sprawność jest niższa. Trudno porównywać sprawność ludzi starszych w krajach UE ze względu na fakt, że głównym narzędziem badawczym są ankiety oceniające jakość życia, a nie testy sprawnościowe, które uzupełniają informacje i dają pełniejszy obraz.

akuku: Czy osoby starsze powinny ćwiczyć tylko pod okiem specjalisty?
Powinny rozpocząć ćwiczenia i powinny zostać nauczone odpowiednich technik i form wysiłku przez specjalistę. Później powinny kontynuować je samodzielne pod opieką rodziny, opiekuna lub w ośrodkach prowadzących tego typu zajęcia.

Kama: Czy osoba bardzo aktywna fizycznie w młodości i uprawiająca różne sporty, na starość będzie bardziej schorowana od swoich równolatków, czy tez mniej sprawna ze względu na przetrenowanie, zużycie i zmęczenie narządów ruchu?
Wszystko zależy od poziomu i formy aktywności. Jeśli uprawia się zawodowy sport z dużymi obciążeniami i przekracza granice fizjologii, na pewno będzie się ponosić tego konsekwencje w latach późniejszych. Wskazane jest u osób aktywnych w młodości kontynuowanie tej aktywności w późniejszych latach, ponieważ nagłe zaprzestanie treningów przyspiesza procesy starzenia.

julka_1: Wydaje mi się że w Polsce ludzie starsi są w bardzo kiepskiej kondycji. Przychodnie zawsze są pełne, w aptekach selekcja, na które leki ich stać. Mieszkałem we Francji - tam to jest całkiem inny świat! Ludzie na emeryturze w końcu korzystają z życia. Wiem że to pytanie nie do pana, ale dlaczego u nas jest jak jest? Przecież każdy z nas życzyłby sobie przyzwoitej starości.
Polacy lubią chorować i niestety, ich życie towarzyskie jest bujne tylko w okresie młodości. W Polsce nie ma zwyczaju prowadzenia aktywnego towarzysko trybu życia w kwiecie wieku. Różnice związane są też z innym poziomem ekonomicznym życia.

kulka: Moja siostra (68 lat) na początku tego roku przeszła wylew. W tej chwili doszła do siebie, za wyjątkiem prawej ręki, która wciąż pozostaje niesprawna. Siostra regularnie chodzi na ćwiczenia z fizjoterapeutą, ale traci nadzieję, bo poprawy nie widać. Może trzeba zmienić lekarza?
Tego typu przypadki wymagają długotrwałych prowadzonych w systematyczny sposób ćwiczeń wykonywanych nieraz do końca życia. Efekty są rożne w zależności od potencjału pacjenta, przyczyny schorzenia oraz zaangażowania w rehabilitacje.

ka_1: Czy kruchość kości jest zależna od wieku?
Tak, kości z wiekiem stają się coraz bardziej kruche.

Karolina_1: Czy to prawda,że procesy starzenia zaczynają się już od 25. roku życia? I wtedy już należy zacząć stosować na przykład odpowiednie kremy?
Tak, to prawda. Co do skuteczności kremów, trudno mi się wypowiadać.

mila: Czy seks po 60. roku życia może być niewskazany?
Może być niewskazany, ale jeśli nie ma przeciwwskazań - jest jak najbardziej wskazany.

nauka_j.angielskiego: Co zrobić, aby osoba starsza miała większe łaknienie?
Należy zgłosić się z tym problemem do lekarza rodzinnego, który wykona badania lub skieruje do odpowiedniego specjalisty.

kulka: Miesiąc temu miałem zawał, uczęszczam na rehabilitację - niestety bardzo się męczę! w jakim czasie po zawale wskazane jest przeprowadzenie próby wysiłkowej i rozpoczęcie rehabilitacji w postaci ćwiczeń?
Po zawale mięśnia sercowego w zależności od jego przebiegu wskazane jest prowadzenie rehabilitacji tzw. kardiologicznej. Jest ona dostępna w formie ambulatoryjnej, stacjonarnej lub w ramach leczenia uzdrowiskowego. Kwalifikacje i skierowanie wypełnia lekarz kardiolog lub specjalista rehabilitacji medycznej.
ula: 5 lat temu lekarze zdiagnozowali u mnie RZS. W tej chwili czuję się dobrze. Znajoma namawia mnie do uprawiania nordic walking. Czy jest jakieś przeciwwskazanie do uprawiania tego sportu przy tej chorobie?
W przypadku RZS bardzo ważne jest prowadzenie stałej aktywności fizycznej w rożnej formie. Zarówno w okresie bezobjawowym, jak i w okresie zaostrzenia objawów. Dobór konkretnej formy aktywności powinien doradzić lekarz specjalista rehabilitacji medycznej lub fizjoterapeuta.

Dziadek_Janek: Ostatnio w internecie czytałem coś o białku glutation - że jest bardzo ważne i przeciwdziała starzeniu się organizmu. Co zrobić, żeby mieć jego odpowiedni poziom? Czy są jakieś badania pozwalające stwierdzić, ile go mamy?
Od kilkudziesięciu lat w prasie medycznej i nie tylko ukazują się rożne doniesienia o substancjach opóźniających starzenie, jednak dopiero długoterminowe badania kliniczne mogą pozwolić na rzetelną ocenę właściwości danej substancji oraz określenie jej działań ubocznych.

rghejynhsr: A co z osobami starszymi z RZS, które mają endoprotezy w biodrach i kolanach? Czy takie osoby są już tylko skazane na leżenie w łóżku?
Osoby z endoprotezami powinny systematycznie ćwiczyć, ponieważ właśnie one wymagają przede wszystkim intensywnej pracy w postaci ćwiczeń czynnych - po to, aby wykorzystać właściwie sztuczne stawy.

majana: Czy to prawda, że rozwiązywanie krzyżówek aktywizuje nasz mózg i powoduje, że jest się dłużej sprawnym intelektualnie?
Każde zajęcie intelektualne aktywizuje nasz mózg - czytanie , rozwiązywanie zagadek logicznych, poznawanie itd.

Lucek: Czy osoba starsza powinna od razu udać się na wizytę do lekarza geriatry, czy wystarczą kontrolne wizyty u lekarza pierwszego kontaktu?
System organizacji ochrony zdrowia jest tak stworzony, że głównym lekarzem prowadzącym chorego jest lekarz rodzinny, i to on kieruje do odpowiednich specjalistów.

mila_1: Kiedy lekarz zaleca osobie starszej chodzenie o kuli? Dopiero po pierwszym upadku?
Używanie kuli nie jest związane z faktem upadku, tylko z zaburzeniami chodu wynikającymi z rożnych przyczyn.

rghejynhsr: Czy wstrzykiwanie sobie botoksu może, oprócz młodego wyglądu, poprawić sprawność fizyczną na stare lata?
Botoks nie poprawia wydolności wysiłkowej.

aku: Jak wygląda standardowa rehabilitacja osób starszych po wszczepieniu endoprotezy?
W zależności od rodzaju endoprotezy i stanu funkcjonalnego, wytyczne ogólne są dostosowywane do indywidualnego pacjenta.

E.: Jaką pan zaleca rehabilitację dla starszej kobiety po wymianie stawu biodrowego, gdy po operacji okazało że lekarze pomylili się i nierówno złożyli kość, i teraz jedna noga jest krótsza o 3 cm?
Bardzo często po zabiegach wszczepu endoprotezy stawu biodrowego występuje nierówna długość kończyn - zarówno rzeczywista, jak i pozorna. Wymaga to w niektórych sytuacjach wyrównania, ale decyzje o tym podejmuje się po przeprowadzeniu badania przez specjalistę rehabilitacji medycznej lub ortopedę.

Marianka: Co pan myśli o metodzie Vojty przy dziecięcym porażeniu mózgowym. Czy to prawda że ćwiczenia tą metodą są bardzo bolesne?
Jest to jedna z podstawowych metod kinezyterapeutycznych stosowanych w mózgowym porażeniu dziecięcym. Co do bolesności realizowanych ćwiczeń opinie są podzielone. Brak jest dowodów naukowych zarówno na potwierdzenie występowania bólu w trakcie terapii, jak i jego brak. Niepokój oraz płacz dziecka często związane są z wymuszoną postawą w trakcie prowadzenia terapii.

Sposób na utrzymanie dobrej kondycji idealny dla seniorów

Nordic walking, czyli spacer z kijami

TAK SIĘ ZACZĘŁO

* Stosunkowo nowa w Polsce forma aktywności fizycznej, czyli nordic walking wywodzi się z Finlandii. Tamtejsi biatloniści nie mogąc doczekać się śniegu, zostawili narty i postanowili trenować bez nich, odpychając się kijkami w czasie biegu. Gdy zorientowali się, że to bardzo dobry sposób, aby utrzymać kondycję, zaczęli z niego korzystać niezależnie od pory roku. W ich ślady poszli inni, którzy sport uprawiają amatorsko lub po prostu chcą ćwiczyć, aby dłużej zachować sprawność.

* Do uprawiania nordic walking trzeba niewiele. Wystarczą dobre chęci, dwa kijki do odpychania się, podobne do tych, jakich używają narciarze biegacze. I... w miarę równy teren.

* Nordic walking to połączenie treningu wytrzymałościowego z treningiem oporowym, czyli siłowym. Ale żeby go uprawiać, nie trzeba być wcale wyczynowcem. Wręcz przeciwnie: marsz z kijkami jest najprostszą i najmniej obciążającą organizm formą aktywności fizycznej. Mogą go wykonywać osoby w każdym wieku, niezależnie od tuszy i sprawności fizycznej - pod warunkiem zachowania funkcji chodu. Poziom obciążenia dostosowuje się za pomocą zmian szybkości marszu. Ta forma aktywności oddziaływuje pozytywnie na układ oddechowo-krążeniowy oraz równocześnie na kości, stawy i mięśnie.

* Szczególnie dużym powodzeniem nordic walking cieszy się wśród osób w średnim wieku, zagrożonych zawałem, udarem, cukrzycą, a więc chorobami wieku średniego. Dla nich ruch to lekarstwo, ale nie mają już dość energii, aby chodzić na siłownię, jeździć na rowerze czy pograć w koszykówkę. Dzięki treningowi z kijami są zdrowsi, sprawniejsi i starzeją się dużo wolniej. Przy okazji jest to świetny sposób na zagospodarowanie wolnego czasu - najczęściej bowiem trenuje się w grupkach, dzięki czemu zawiązują się nowe przyjaźnie.

TRZEBA WIEDZIEĆ, JAK CHODZIĆ

* W czasie uprawiania nordic walking, dzięki kijom, uruchamiane są prawie wszystkie partie mięśni i ścięgien. Pamiętajmy jednak, że kijki służą do odpychania się, a nie do podpierania (jak przy trekkingu). Technika nordic walking wymusza naturalne, asymetryczne ruchy rąk i nóg oraz wydłużony krok, co sprzyja rozciągnięciu całego ciała. W trakcie chodu z kijami rotacyjnie pracują barki i biodra, angażowane są także mięśnie kręgosłupa i tułowia.

CO DAJE TRENING

* Finowie obliczyli, że uprawianie nordic walking angażuje ponad 600 różnych mięśni, czyli 90 procent wszystkich, jakimi dysponuje człowiek. Spala się o 20 proc. więcej kalorii niż przy tradycyjnym marszu, jednocześnie znacznie mniejsze jest obciążenie stawów, co sprawia, że z kijkami mogą maszerować także osoby z reumatoidalnymi zmianami w stawach, osteoporozą, skrzywieniami i zwyrodnieniami kręgów - bez obawy, że dojdzie do przeciążeń i złamań. Ten rodzaj aktywności fizycznej jest także wskazany i bezpieczny dla osób po zawale mięśnia sercowego i udarach mózgu. Oczywiście, w ich przypadku marsz musi być łagodny.

* W trakcie biegu z kijkami wzrasta pochłanianie tlenu, szybciej bije tętno, obniża się spoczynkowe ciśnienie krwi, poprawia się tolerancja glukozy, obniża poziom "złego" cholesterolu. Nordic walking sprzyja także utracie kilogramów.

JAK DOBRAĆ KIJE DO MARSZU
* Kije do nordic walking nie są regulowane (w przeciwieństwie do kijów do trekkingu), dobieramy je indywidualnie, w zależności od wzrostu. Może to zrobić na przykład fachowiec w sklepie sportowym. Wprawdzie są podobne do narciarskich, jednak różnią się od nich wytrzymałością i sprężystością oraz wykończeniem i akcesoriami.

* W sprzedaży są kije wykonane z bardzo mocnych stopów aluminium, mieszanki aluminium i włókien węglowych oraz z samego włókna węglowego. Im więcej w nich włókna węglowego - tym lepiej. Kije aluminiowe są tańsze, ale niestety podatne na wycięcia, absorbują mniej drgań z podłoża i są dużo cięższe.

* Dobre kije do nordic walking potrafią utrzymać nawet 150-kilogramowego olbrzyma i nie złamać się. Równie dobrze sprawdzają się na śniegu, jak i na asfalcie, kamieniach, trawie piasku i żwirze. Są więc dostosowane do różnorodnego i zmieniającego się podłoża. Powinny amortyzować wstrząsy, być odporne na złamania i ścieranie, zadrapania i uderzenia.

* Kije są wyposażone w specjalne "rękawiczki" czy paski, dzięki którym możemy od czasu do czasu rozluźnić dłoń, a kij nie będzie nam uciekał. W droższych modelach kijków paski można odczepiać od rączki. Rączka może być wykonana z korka, gąbki czy sztucznego tworzywa, zależnie od indywidualnych preferencji.

* Każdy kij zakończony jest szpicem (grotem) i talerzykiem, które są wymienne. Przy użyciu odpowiednich nasadek można je dostosowywać do podłoża. Kiedy chodzimy po asfalcie stosujemy gumowe "pantofelki", które dodatkowo, poza sprężystością kija, amortyzują uderzenia o twarde podłoże.

Urządzamy dom seniora

1. Bezpieczny dom dla osoby starszej nie posiada schodów. Mieszkanie powinno znajdować się albo na parterze, albo w budynku z windą;

2. Podłoga musi być gładka, ale nie śliska! Koniecznie trzeba zlikwidować występujące na niej nierówności i progi. Zabójcze dla osób starszych mogą okazać się małe dywaniki i chodniczki, które chętnie rozkładamy na podłodze np. przy łóżku albo w łazience. Jeśli już decydujemy się na taki chodniczek, trzeba go przykleić na stałe do podłogi, albo zadbać o to, żeby miał od spodniej części gumową antypoślizgową podkładkę (można takie zakupić w sklepie);

3. Obowiązkowo likwidujemy wszystkie ciasne przejścia w mieszkaniu, a zwłaszcza te, w których wystają ostre kanty;

4. Dostęp do wszystkich urządzeń codziennego użytku powinien być dobry i dobrze oświetlony;
5. W pokoju przy stoliku nocnym stawiamy lampkę, najlepiej z żarówką energooszczędną, która - jeśli zajdzie taka potrzeba - będzie się palić nawet przez całą noc. Przy takim zabezpieczeniu - osoba starsza, która potrzebuje w nocy skorzystać np. z toalety, nie będzie błądzić po omacku - w poszukiwaniu przycisku otwierającego górne światło. Dobrym rozwiązaniem jest także instalacja - na drodze do kuchni czy wc - czujników ruchu;
6. W kuchni likwidujemy otwarty gaz i przechodzimy na bezpieczną kuchenkę elektryczną, lub na kuchenkę z czujnikiem, który odcina dopływ gazu, kiedy ten uchodzi;

7. Koniecznie inwestujemy w dobrą wannę - dla osoby starszej idealna będzie z szerokim siedziskiem w miejscu wąskiego brzegu i łatwym wejściem. Do wanny niezbędna jest także mata antypoślizgowa;
8 Nieocenioną rolę odgrywają uchwyty - pod warunkiem, że zostaną zainstalowane we właściwym miejscu i na odpowiedniej wysokości. Nie można ich mocować "na oko" - robimy to zawsze w zależności od wzrostu i potrzeb osoby z nich korzystającej;

9. Szczególnej troski wymagają osoby z endoprotezą. Pamiętajmy, że stawu biodrowego po założeniu endoprotezy nie można zginać pod kątem większym niż 90 stopni . Tego typu osoby bezwzględnie nie mogą korzystać z nocnika ustawionego na podłodze. Nie wolno im zakładać nogi na nogę, jeśli jeżdżą samochodem - najlepszy jest ten z podniesionymi siedzeniami. Także muszle klozetowe, przeznaczone dla osób z endoprotezą, muszą być podniesione do góry;

10. Obuwie domowe dla osoby starszej powinno być płaskie. Jeśli wymaga zapięcia - najlepiej żeby były to rzepy, bo takie łatwiej się zakłada.. Przy obuwiu na koturnie noga narażona jest na zwichnięcie w stawie skokowym;

11. Niezbędne są właściwie dobrane okulary. Wygodnie jest np. nosić je na szyi, żeby zawsze znajdowały się pod ręką i nie trzeba było ich szukać;

11. Osoba starsza, mieszkająca samotnie, zawsze powinna mieć koło siebie telefon. Idealnie sprawdza się w takim wypadku komórka, którą można nosić zawsze przy sobie, na przykład w kieszeni albo w podręcznej saszetce przy pasku u spodni;

12. Senior powinien utrzymywać codzienny kontakt "ze światem". Wystarczy telefoniczny. Jeśli nie ma rodziny albo ta mieszka np. za granicą - powinien umówić się na codzienne odwiedziny np. z sąsiadką. Na wypadek nieszczęścia, koniecznie dajmy jej numer telefonu do naszych bliskich.

Dołącz do nas na Facebooku!

Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!

Polub nas na Facebooku!

Dołącz do nas na X!

Codziennie informujemy o ciekawostkach i aktualnych wydarzeniach.

Obserwuj nas na X!

Kontakt z redakcją

Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?

Napisz do nas!