List otwarty architekta Roberta Koniecznego

Katowice pretendują do tytułu Europejskiej Stolicy Kultury 2016, jednak ostatnie wydarzenia związane ze Spodkiem i dworcem w moim pojęciu rzuciły głęboki cień na te starania i spowodowały, że zadałem sobie pytanie - kto rządzi tym miastem?

Kiedy zostałem powołany do Rady Programowej miałem nadzieję, że uda mi się zmienić sposób myślenia Prezydenta o mieście. Jednak kiedy w grudniu 2009 dowiedziałem się jak wyglądały kulisy przetargu na dworzec, bardzo zawiodłem się na osobie Piotra Uszoka. Z moich informacji wynika, że w specyfikacji przetargowej nie było żadnego zapisu mającego chronić kielichy, co więcej było przyzwolenie na wyburzenie hali dworcowej i postawienie nowego budynku. I tu przeżyłem szok! 3 kwietnia 2008 r. Prezydent na łamach Gazety Wyborczej zapewniał, że zachowanie hali dworcowej było warunkiem przejścia do drugiego etapu przetargu i nie ma zgody na wyburzenie dworca!

Pomimo zapisu o możliwości wyburzenia architekci Neinver Polska postanowili zachować kielichy, a pod ich fundamentami poprowadzili podziemną drogę. Niestety bazowali na bardzo słabej dokumentacji technicznej dołączonej do przetargu i nie dysponowali dokładnymi rysunkami konstrukcyjnymi. Kiedy zwyciężyła ich praca, na konferencji prasowej wystąpił Prezydent Piotr Uszok, Wojewoda śląski i przedstawiciel firmy Neinver i wspólnie dumnie ogłosili, że kielichy zostaną zachowane.

W późniejszym okresie prac projektowych okazało się, że droga podziemna koliduje jednak z bardzo rozbudowaną konstrukcją kielichów. Oczywistym rozwiązaniem byłaby korekta projektu. Jednak stało się inaczej. Pojawiły się ekspertyzy, które moim zdaniem miały wykazać, że kielichy są w bardzo złym stanie i za niedługo runą dlatego trzeba je wyburzyć. Szybko okazało się też, że ekspertyza profesorów z Politechniki Śląskiej została zmanipulowana, a autorzy tej ekspertyzy wyrazili swoje oburzenie na łamach Gazety Wyborczej. Ich zdaniem kielichy mogłyby istnieć jeszcze przez setki lat. I taka jest smutna historia przetargu na katowicki dworzec. Kiedy rzeczywistość zaczęła przeszkadzać postanowiono odpowiednio dopasować ją do koncepcji firmy Neinver Polska. Jako doświadczony architekt z pełnym naciskiem stwierdzam, że na takim etapie łatwo jest koncepcję zmienić!

W tej chwili wmawia się opinii publicznej, że to jedyne wyjście by powstała galeria handlowa i nowy dworzec, w przeciwnym wypadku pozostanie dworzec w obecnej postaci bez żadnych zmian. Wystarczyłoby przecież skorygować projekt i mielibyśmy galerię wraz z oryginalną konstrukcją hali i całkowicie zmodernizowanym wnętrzem! Wilk syty i owca cała. Wszyscy zostają pogodzeni! Banalne!
Kolejnym skandalem jest sprawa zniszczenia fragmentu Spodka. Ogłoszenie przetargu bez konsultacji z architektami i opinią publiczną, a co więcej rozpoczęcie robót rozbiórkowych fragmentów Spodka bez projektu to niewyobrażalna wręcz głupota! Pan Prezydent mówi, że oszczędzał pieniądze podatników dzięki niezorganizowaniu konkursu i nie pytaniu fachowców o radę, gdyż miały to być tylko prace odtworzeniowe, a nie koncepcyjne. Jednocześnie zezwolił na wprowadzenie szklanych, niepasujących barierek, elewacji ze stalowych łusek oraz 200 m ekranu LED-owego! Moim zdaniem to bardzo daleko idące ingerencje w znakomity obiekt będący ikoną Śląska. I autorem tych przeróbek nie jest żaden architekt tylko najprawdopodobniej Prezydent Uszok i dyrektor MOSiR-u.

Na konferencji prasowej w SARP-ie w sprawie Spodka rzecznik prasowy Prezydenta Pan Bojarun próbując załagodzić sytuację skłamał, że od dawna trwają konsultacje z JEMS architekci i w oparciu o ich koncepcję Spodek będzie odnowiony. JEMS-i to zdementowali i wyrazili opinię, że nowe materiały do renowacji budynku zdegradują ten obiekt.

Te oto wydarzenia skłoniły mnie do rezygnacji z udziału w Radzie Programowej ESK. Nie mogłem firmować swoim nazwiskiem bezmyślnych działań władz szkodzących miastu.

Ale to tylko wierzchołek góry lodowej problemów wynikających z braku jakiejkolwiek polityki przestrzennej w naszym mieście. Zmieniające się wersje ścisłego centrum, planowane zwężanie, a później zaskakujące rozszerzanie Alei Korfantego, pomysły na dwupasmowe i dwukierunkowe drogi Mickiewicza i Moniuszki (gdzie na moje pytanie do P. Rogali - koordynatora przebudowy rondo - rynek: "gdzie one prowadzą" usłyszałem odpowiedź, że nie wie bo on zajmuje się tylko tym fragmentem miasta), tunel pod rynkiem i jego likwidacja, kolejne wersje rynku to po prostu klasyczne przykłady, które można mnożyć jak nie należy projektować miasta. W ten sposób można by zarządzać niewielką wsią, ale nie stolicą aglomeracji, 300 tysięcznymi Katowicami.

Dlatego po raz kolejny pytam gdzie jest architekt miejski, gdzie biuro planowania przestrzennego z prawdziwego zdarzenia, które bezustannie pracowałoby nad rozwojem Katowic? SARP i Izba Architektów już 3 lata temu wystosowała do Piotra Uszoka list z zapytaniem w tej sprawie. Niestety pozostał on bez odpowiedzi!

Efekty tej amatorszczyzny niestety widać już gołym okiem - wyludniające się centrum miasta, martwa ulica Mariacka, SCC i jej wpływ na umieranie handlu w mieście, południowe dzielnice zapełnione nowymi mieszkaniami, ale odcięte komunikacyjnie od miasta, bez właściwej infrastruktury w postaci nowych szkół, przedszkoli, przychodni zdrowia, itd. W ciągu ostatnich 10 lat jedyną dobra rzeczą jaka zaistniała w Katowicach to układ drogowy w kierunku wschód - zachód, jednak nie zawdzięczamy go Piotrowi Uszokowi. Wynikało to z decyzji państwowych a pieniądze pochodziły z budżetu państwa.

Katowice do sprawnego rozwoju potrzebują sensownego planu zagospodarowania przestrzennego, sprawnego transportu publicznego, usprawnienia komunikacji w kierunku północ - południe, sensownych inwestycji uatrakcyjniających centrum, postawienie na ośrodki akademickie i studentów by ożywić miasto również nocą wprowadzając w nie życie.

Dlatego potrzebujemy prezydenta otwartego, z chęcią realizowania śmiałych wizji, otaczającego się fachowcami z różnych dziedzin i słuchającego ich rad. Niestety Piotr Uszok jest raczej zaprzeczeniem tych cech.

Robert Konieczny, katowicki architekt, członek Stowarzyszenia Architektów Polskich