18+

Treść tylko dla pełnoletnich

Kolejna strona może zawierać treści nieodpowiednie dla osób niepełnoletnich. Jeśli chcesz do niej dotrzeć, wybierz niżej odpowiedni przycisk!

Nasza Loteria SR - pasek na kartach artykułów

Elity znad Brynicy: Tadeusz Kijonka

Michał Smolorz
FOT. Karina Trojok
Wszelkie pisanie o redaktorze naczelnym miesięcznika "Śląsk", to robota saperska, zawsze grozi wybuchem niekontrolowanej furii bohatera, wyczulonego na punkcie własnej tożsamości i własnego życiorysu. Patrząc jednak na bogactwo charakterologiczne i koloryt tej postaci, warto podjąć ryzyko.

Pochodzi z Radlina (ur. 1936) z rodziny śląskiej i polskiej - co podkreśla stanowczo ze szczególnym naciskiem na drugi człon, zwłaszcza w polemikach. Absolwent polonistyki z dyplomem Uniwersytetu Jagiellońskiego, w gomułkowsko-gierkowskim PRL-u wybrał zawód koncesjonowanego poety, pisarza i publicysty - ludzi tej profesji skupiała wówczas katowicka redakcja "Poglądów", kierowana przez legendarnego Wilhelma Szewczyka.

W 1995 roku Kazimierz Kutz tak opisał w telewizyjnym talk-show swoje pierwsze spotkanie z tym gremium: "Wszedłem do redakcji, gdzie trwała nieustanna balanga, związana z goszczeniem pisarzy z bratnich krajów socjalistycznych. W progu leżał Kijonka i wznosił ręce ku niebu z dziękczynnym westchnieniem: takij roboty już w życiu mieć niy byda". Bohater anegdoty zaprzeczał temu opisowi, jednak wyłącznie w odniesieniu do własnej osoby, bowiem koloryt życia "Poglądów" znany był powszechnie.

W latach 80. ub. wieku Szewczyk popadł w niełaskę i został odsunięty od zaszczytów, a redakcja "Poglądów" rozwiązana, więc zwolnił się fotel "Wybitnego Śląskiego Literata", który Tadeusz Kijonka zajął i okupuje do dziś. W 1985 roku przejął też mandat swego mentora w PRL-owskim Sejmie, do Izby wszedł raz jeszcze w czerwcowych wyborach 1989 roku z listy PZPR. Po czasach ancien régime`u została mu też synekura kierownika literackiego Opery Śląskiej - unikatowe stanowisko w historii teatru operowego.

W 1995 roku założył Górnośląskie Towarzystwo Literackie, schronienie dla twórców, osieroconych przez zlikwidowane "Poglądy". Zebranie założycielskie przeszło do anegdoty, ponieważ jedynym znaczącym głosem w dyskusji było pytanie z sali: a co zrobimy, jeśli do naszej organizacji zechcą wstąpić Hupka i Czaja?
Organem GTL stał się miesięcznik "Śląsk", odwołujący się do dawnego pisma Wilhelma Szewczyka, lecz nigdy nie osiągający ani nakładu, ani społecznego odbioru, ani siły opiniotwórczej dawnych "Poglądów".
Czasy okazały się inne, zapotrzebowanie na koncesjonowanych literatów zmalało, nie sprzyjało też "Śląskowi" coraz bardziej archaiczne, ostentacyjnie polonocentryczne spoglądanie na region. Linia pisma przez długie lata powielała propagandowe dogmaty wypracowane jeszcze przez przedwojenną, sanacyjną ekipę wojewody Grażyńskiego i kontynuowane w PRL.

Sam Tadeusz Kijonka długo wpisywał się w publiczne polemiki na śląskie tematy, broniąc rzekomo zagrożonej "polskiej racji stanu" i żarliwie sprzeciwiając się wszelkim próbom odwoływania się do niepolskich składników śląskiej historii, kultury i tożsamości; był też jednym z kontestatorów uczczenia Grundmanna i Holtzego, historycznych założycieli Katowic. Jednak z biegiem lat łagodniał, choć dalej pryncypialnie odwołuje się do swojej śląsko-polskiej tożsamości, w kolejnych debatach zaczął nieoczekiwanie przyznawać adwersarzom prawo bytu.

A nawet - ku zaskoczeniu wszystkich - zapisał się do grona orędowników nadania śląskiej gwarze statusu języka regionalnego, wygłaszając na posiedzeniu sejmowej komisji płomienne przemówienie.
Wieczorami odkłada miecz i tarczę, zdejmuje zbroję obrońcy narodowych pryncypiów przed krzyżacką zawieruchą - i wówczas bywa sympatyczny, świetnie śpiewa improwizowane kuplety, sypie wyrafinowaną anegdotą, a nawet rubasznym śląskim witzem. Taki już jest Tadeusz Kijonka, takiego trzeba kochać, choćby i bez wzajemności.

Dołącz do nas na Facebooku!

Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!

Polub nas na Facebooku!

Dołącz do nas na X!

Codziennie informujemy o ciekawostkach i aktualnych wydarzeniach.

Obserwuj nas na X!

Kontakt z redakcją

Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?

Napisz do nas!