- Wszystko zaczęło się w 2005 roku od "Dziennika Zachodniego". Od krótkiej informacji ze zdjęciem dawnej synagogi. Nie wiedzieliśmy na ten temat nic więcej poza wiedzą z tego tekstu - wspomina Adam Podgórski, który wraz z innymi pasjonatami rozpoczął badania. Na podstawie jednego zdjęcia próbowano ustalić, gdzie dokładnie synagoga stała. Informacji szukano nie tylko w muzeach w regionie, ale również w instytutach na całym świecie. Ustalono, że w Wirku funkcjonowała gmina żydowska pod nazwą Filial-Synagogen-Gemeinde Antonienhütte.
Synagoga (tutejsi Żydzi mieli także łaźnię rytualną oraz szkołę żydowską) dla wireckich Żydów powstała w 1891 roku przy ul. Kupieckiej w Wirku (wówczas była to Marktstrasse, czyli ulica Targowa). Została ona dosłownie "wciśnięta" pomiędzy sąsiednie budynki. Synagogę wybudowano w stylu neogotycko-romanizującym. Miała jedną centralną, wielką kopułę zwieńczoną gwiazdą Dawida i dwie mniejsze po bokach. Jej architektura podobna była do synagogi w Kluczborku, która została spalona podczas Nocy Kryształowej w 1938 roku.
Natomiast ta w Wirku znikła z powierzchni ziemi w 1939 roku. O tym, jaka była jej dokładna historia, mogliby opowiedzieć jedynie naoczni świadkowie. 85-letnia Rita Rozen-Simenauer, która od lat mieszka w Niemczech, jest jedną z takich osób. - Byłam dzieckiem w czasie, kiedy synagoga istniała - pisze w liście pani Rita. - Wróciliśmy do Wirku około 30 września 1940 roku, a może i parę dni później. Nie pamiętam, czy wówczas jeszcze synagoga stała, czy już nie - wspomina.
Prawdziwy przełom w ustalaniu dziejów synagogi nastąpił w 2012 roku. Do tamtej pory jej wygląd znany był jedynie z czterech zdjęć. Między innymi na tej podstawie powstał model architektoniczny bożnicy. Rudzkim pasjonatom pracę ułatwił Jan Olchowik, znany filatelista, który obecnie mieszka w Niemczech. To właśnie w jego ręce wpadła pocztówka z kolejnym wizerunkiem synagogi. - To widokówka z 1898 roku, wysłana została ze Świętochłowic do Koszyc. Stamtąd powędrowała do Kanady, a później do Niemiec. Na niej bardzo dobrze było widać synagogę - wyjaśnia Podgórski.
Stało się to impulsem do zakończenia prac nad książką "Synagoga w Wirku. 1891-1939. Ocalona pamięć". Jednak po tym, jak publikacja rozeszła się w kraju i trafiła m.in. do Biblioteki Kongresu USA oraz Instytutu Polski w Tel Awiwie, do autorów zaczęły napływać kolejne informacje. Niedawno ukazało się więc drugie wydanie publikacji. Drugie i być może nie ostatnie. Bo też i historia synagogi nadal nie jest do końca rozwikłana. - Nie wiemy na przykład, jak synagoga wyglądała w środku i w jaki sposób dokładnie ją zniszczono - podkreśla Adam Podgórski.
*SOCZI 2014 - IGRZYSKA OLIMPIJSKIE - RELACJE, ZDJĘCIA, CIEKAWOSTKI
*Najlepsze studniówki 2014 w woj. śląskim ZDJĘCIA + GŁOSOWANIE
*TVP ABC I TV TRWAM NA MULTIPLEKSIE. Jak odbierać, jak przeprogramować dekoder?
*Tak kochają tylko Ślązacy ŚLĄSKI SŁOWNIK MIŁOSNY
fot. marzena bugała-azarko
============06 Zdjęcie Podpis 8.5(38681077)============
Rudzka synagoga znajdowała się na terenie Wirku
Dołącz do nas na Facebooku!
Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!
Dołącz do nas na X!
Codziennie informujemy o ciekawostkach i aktualnych wydarzeniach.
Kontakt z redakcją
Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?