Nasza Loteria SR - pasek na kartach artykułów

Przeszłość bez tajemnic: Historia żołnierzy wyklętych

Agata Pustułka
Plut. Edward Biesok, pseudonim "Edek", spoczął w rodzinnej wsi po 67 latach. Jutro pod patronatem katowickiego IPN rozpoczną się obchody  Narodowego Dnia  Pamięci "Żołnierzy Wyklętych"
Plut. Edward Biesok, pseudonim "Edek", spoczął w rodzinnej wsi po 67 latach. Jutro pod patronatem katowickiego IPN rozpoczną się obchody Narodowego Dnia Pamięci "Żołnierzy Wyklętych" Bogdan Ścibut
W województwie śląskim jest prowadzony unikatowy program, którego celem jest upamiętnienie żołnierzy wyklętych.

Projekt "Powinniśmy wracać po swoich" to trzyczęściowy program badawczy i dokumentacyjny poświęcony osobom związanym z działalnością Zgrupowania Oddziałów Partyzanckich VII Okręgu Śląskiego Narodowych Sił Zbrojnych pod dowództwem kpt. Henryka Flamego "Bartka". Program obejmuje cały kraj, ale ze szczególnym uwzględnieniem woj. śląskiego. To właśnie na Śląsku Cieszyńskim i Żywiecczyźnie działały jedne z najliczniejszych oddziałów niepodległościowych, które nie złożyły broni po zakończeniu drugiej wojny światowej.

Dokumentowanie zdarzeń

Życiorys urodzonego na Zaolziu "Bartka" i jego żołnierska droga to gotowy scenariusz na film. W lutym 1945 roku po wkroczeniu Armii Czerwonej do Czechowic wraz ze swoimi kolegami z partyzantki objął we władanie komisariat MO. Trzeba było mieć nie tylko odwagę, ale i fantazję. Choć dwa lata później, po rozbiciu oddziału, ujawnił się i próbował prowadzić normalne życie, to nowa władza mu nie wybaczyła. Został zamordowany, a jego zabójca nigdy nie został ukarany.

Odkrywaniem zapomnianych życiorysów, czynów i wydarzeń zajmuje się projekt, którego koordynatorem jest Bogdan Ścibut, badacz dziejów Narodowych Sił Zbrojnych w Beskidach. - Naszą misją jest zbieranie i utrwalanie relacji, fotografii, bo często mamy tylko te, które zostały w "spadku" po Urzędzie Bezpieczeństwa Publicznego, wreszcie poszukiwanie miejsc pochówku poległych w walce i pomordowanych partyzantów tzw. drugiej konspiracji. To bezcenne źródło wiedzy dla młodych ludzi, a dla zamordowanych żołnierzy i ich rodzin forma zadośćuczynienia za krzywdy, hołd za ofiarę życia. Naszym najważniejszych celem jest udokumentowanie wydarzeń. Zgrupowanie "Bartka" nie doczekało się jeszcze opracowania identyfikującego rzeczywisty skład poszczególnych grup wchodzących w jego skład - wyjaśnia Ścibut.

Do dziś żyją świadkowie tamtych dni. Często mają za sobą więzienia, tortury. - Jedna z moich rozmówczyń skończyła 91 lat.

Gdy wspomina swoje przeżycia sprzed lat, to czasem cichutko zapłacze. Trafiła na dwa lata do więzienia tylko dlatego, że odwiedziła swojego narzeczonego i dwóch braci w oddziale NSZ i przez kilka dni gotowała partyzantom obiady. W śledztwie w UB przeżyła piekło - opowiada Ścibut.

W grudniu 2013 r. uczestnikom projektu udało się zamknąć jeden ważny rozdział. Z honorami, we wsi Mazańcowice, pochowano plutonowego Edwarda Biesoka, ps. Edek, żołnierza NSZ, który zginął w 1946 roku w potyczce z milicjantami na górze Błatnia w Beskidach. - Przez 67 lat żołnierz spoczywał w lesie na Błatniej, nieopodal miejsca, w którym zginął - mówi Ścibut. - W tym przypadku mieliśmy szczęście. Poszukiwania trwały dwa lata. Wielu żołnierzy nie mogło liczyć na taki pochówek. Byli grzebani gdzie popadnie, bezimiennie.

Przeszłość się upomina

Projekt ma być prowadzony do 2015 roku. Kluczowym przedsięwzięciem tegorocznej edycji będzie wystawa prezentująca dotychczasowy dorobek badaczy, która zostanie otwarta w marcu w Śląskim Urzędzie Wojewódzkim w Katowicach. - Następnie, co miesiąc, będzie prezentowana w sześciu kolejnych miejscowościach województwa śląskiego - mówi Ścibut i dodaje: - Naszym drugim zadaniem będzie ustalenie tożsamości i miejsca pochówku żołnierzy pododdziału NSZ Józefa Rauera "Bajana", poległych w sierpniu 1946 roku w Łazach, w gminie Jasienica .

Dołącz do nas na Facebooku!

Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!

Polub nas na Facebooku!

Dołącz do nas na X!

Codziennie informujemy o ciekawostkach i aktualnych wydarzeniach.

Obserwuj nas na X!

Kontakt z redakcją

Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?

Napisz do nas!

Materiał oryginalny: Przeszłość bez tajemnic: Historia żołnierzy wyklętych - Dziennik Zachodni