Nasza Loteria SR - pasek na kartach artykułów

Na Godni Świynta! Śląsko-polski słownik [SŁOWNIK ŚLĄSKI NA BOŻE NARODZENIE]

Marcin Zasada
ahimgodej.pl
Jak po śląsku opisać przedświąteczną atmosferę w domu? Służymy słownikiem, przygotowanym wspólnie ze specjalistką od śląszczyzny.

Takie czasy, że wszyscy wiemy, co to takiego "Merry Christmas". A jak by to było po śląsku? Wspólnie z Joanną Furgalińską, autorką albumu "Achim godej", przygotowaliśmy słownik pomagający godką opisać świąteczną atmosferę w naszych domach.

Glaskule to bombki, gyszynki - prezenty, a Wilijo to po śląsku Wigilia. Proste? A co to takiego "połazy"? Zachęcamy do studiowania. Mamy też bogate słownictwo, które przyda się w przedświątecznej kuchni oraz np. podczas ubierania choinki. Choć wiele z tych określeń to eksponaty dawnej śląszczyzny, wcale nie wypadły one z językowego obiegu.

- Wystarczy prześledzić dyskusje na temat wielu z tych słów na facebookowym profilu "Achim godej". Ludzie spierają się czasem o każde słowo związane z ich świątecznymi obrzędami. To dowód na to, że w tej sferze godka jest żywa, tak jak żywe są bożonarodzeniowe tradycje w wielu śląskich rodzinach - podkreśla Furgalińska. - Słowa w języku naturalnie zanikają tam, gdzie zanika ludzka aktywność. A święta wiążą się z mową domu, tradycji.

ZOBACZ KONIECZNIE:
Wigilia po śląsku – 6 najważniejszych potraw wigilijnych [ŚWIĄTECZNE PRZEPISY]

W pewnym sensie potwierdza to sukces albumu "Achim godej" wydanego przez PWN. Jego pierwszy nakład rozszedł się w ciągu kilku tygodni.

Prof. Zbigniew Kadłubek, filolog z Uniwersytetu Śląskiego, regionalista i badacz śląskiej kultury dodaje, że słowa związane ze świątecznymi tradycjami przetrwały, bo nadal wytwarzają pewien rytualny koloryt, uwalniają zapachy i atmosferę rodzinnego spotkania.

- To najczęściej wyrazy, których używa się raz w roku. One wyznaczają też pewną granicę: oto kończy się bieganina, zaczyna myślenie wspólne, rodzinne - mówi prof. Kadłubek.

Święta od A do Z

adwynt, jagwynt - adwent,
asijetka, asjetka - kompotierka,
betlyjka - szopka,
betlyjkorze - kolędnicy z szopką,
boze drzewko, goik, goiczek, krisbaum, kristbaum - choinka,
byzuch, gościna - odwiedziny,
cimt, skórzica - cynamon,
cwibak, cibak - 1. sucharki 2. keks,
datla; datle - daktyl, daktyle,
delikatesa, szpecyjo, maszket - łakoć,
dónica, skudela, skutela - makutra,
Dziecióntko - Jezusek; dzieción-tko - prezent bożonarodzeniowy,
fajer, fajera, fest, świynto - święto,
feferkuch - piernik,
geszynk, gyszynk, darek, szczodrok - prezent,
glaskule, gołki - bombki,
Gody, Godne, Godni Świynta - okres Bożego Narodzenia,
grziby, pilce - grzyby,
harynki, heringi, hertnki -
śledzie,
herody - widowisko w okresie Bożego Narodzenia,
kakał - kakao,
kaper, karpf - karp,
kranckuch - wieniec drożdżowy z kruszonką,
kyjzykuch - sernik,
krzón, krzan - chrzan,
lyncuch - łańcuch na choinkę,
maczok, macok - makowiec,
makówki - śl. potrawa wigilijna
malc - karmel,
mandle - migdały,
mjynsopust, bakusy - zapusty,
moczka - śl. potrawa wigilijna,
nelki - goździki,
Nowe Lato - Nowy Rok,
óblat, ółblat - opłatek,
pastuszki, kolyndniki, turonie - kolędnicy,
połazy - 2. dzien świąt,
połaźniczka, podłaźniczka - dawniej jodła wisząca pod powałą zamiast choinki,
pieczki, piecki, pieczórki - suszone owoce,
rózynki, rozenki - rodzynki,
siemiyniotka, siymiyniotka, konopiotka - zupa z konopi,
strucla - ciasto, plecionka,
suche dni - post, suszyć - pościć,
szmuk - ozdoby choinkowe,
świynty Mikołaj - św. Mikołaj,
Wilijo, Świynty Wieczór - Wigilia,
winszować - życzyć,
zista - ciasto, babka piaskowa,
zozwor, ingwer - imbir.

Dołącz do nas na Facebooku!

Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!

Polub nas na Facebooku!

Dołącz do nas na X!

Codziennie informujemy o ciekawostkach i aktualnych wydarzeniach.

Obserwuj nas na X!

Kontakt z redakcją

Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?

Napisz do nas!

Materiał oryginalny: Na Godni Świynta! Śląsko-polski słownik [SŁOWNIK ŚLĄSKI NA BOŻE NARODZENIE] - Dziennik Zachodni