Stanowisko narodowców do narzędzi administracyjnych bywało w historii niejednolite, nierzadko zależne od sytuacji politycznej. W dobie wersalskich negocjacji autonomia była kluczem do decentralizacji regionu, a ustanawiający ją Statut Organiczny współtworzyli działacze narodowi.
Często pojawia się pytanie - czy zatem wprowadzenie autonomii było jedynie wyrazem politycznej kalkulacji, obliczonej na sukces w plebiscycie o przynależność państwową Górnego Śląska?
CZYTAJ WYWIAD Z KAZIMIERZEM KUTZEM NA TEMAT AUTONOMII SLĄSKA
ZOBACZCIE ZDJĘCIA i VIDEO Z V MARSZU AUTONOMII
Otóż nie. Idee przyświecające twórcom Statutu Organicznego znakomicie wyraził, bliski endecji, prof. Feliks Koneczny: "W Polsce zachodzą niesłychane różnice materialne i duchowe między prowincjami, ale administracja »musi być jednakowa« w imię mądre-go prawodawstwa. (...) Jednakowa wszędzie administracja, będąc wszędzie sztucznie aprioryczna, nigdzie nie będąc stosowną, musi być wszędzie złą". W opinii współczesnych, nadanie autonomii wiązało się także z "zaufaniem rządu polskiego do dojrzałości politycznej śląskiego ludu" oraz było "nagrodą przyznaną Ślązakom za wierność i poświęcenie dla polskości".
*Codziennie rano najświeższe informacje z woj. śląskiego prosto na Twoją skrzynkę e-mail. Zapisz się do newslettera
Śląski Skarb i Sejm
Niestety, po plebiscycie Górny Śląsk został podzielony. J. F. Lewandowski zauważa: "Sytuacja przemysłu górnośląskiego po sztucznym przecięciu granicą, była nader skomplikowana. Polska prowadziła w gospodarce ochronną politykę celną, co jednak rykoszetem uderzało w kopalnie i huty śląskie. (...) Ze wzrostem bezrobocia przychodziło i rozczarowanie Polską".
W tym kontekście dostrzegamy szczególny wyraz śląskiej samorządności, które nadały jej rozwiązania ekonomiczne. Według Stanisława Janickiego, w latach 1922-1928 władze wojewódzkie mogły wydatkować 128 mln zł. Bez rozwiązań autonomicznych budżet regionu byłby wówczas pięciokrotnie mniejszy.
CZYTAJ WYWIAD Z KAZIMIERZEM KUTZEM NA TEMAT AUTONOMII SLĄSKA
Już po przewrocie majowym reforma finansowa Władysława Grabskiego miała skutkować stabilizacją gospodarki. Tymczasem autonomia nabrała nowego znaczenia - stała się tarczą ochronną przed autorytarną polityką obozu sanacyjnego. Nie może więc dziwić stanowisko opozycji w tym konflikcie. Prof. Długajczyk ocenia: "Do wyborów do Sejmu Śląskiego w maju 1930 roku endecja (...) stwierdziła, że z chadecją łączy ją wspólnota religijna i dążenie do zachowania autonomii śląskiej".
*Codziennie rano najświeższe informacje z woj. śląskiego prosto na Twoją skrzynkę e-mail. Zapisz się do newslettera
Ułomna konstrukcja
Liderzy ruchu autonomicznego bez problemu rozpoznają istotę przedwojennej autonomii regionu. W jakim jednak stopniu ich konstrukcja ma ją przypominać? Kierunek rozwoju Unii Europejskiej zmierza w przeciwną stronę. Jak można pogodzić zasadę bezpośredniego obowiązywania prawodawstwa unijnego z prawem do rozciągnięcia zakresu obowiązywania ustaw krajowych?
Filar prawodawczy autonomii, uprawniający jedynie do narzucania Ślązakom nowych przepisów - byłby karykaturą tego z międzywojnia. Niewątpliwie służyłby rozbudowaniu nie tylko ustawodawstwa, ale i biurokracji.
CZYTAJ WYWIAD Z KAZIMIERZEM KUTZEM NA TEMAT AUTONOMII SLĄSKA
ZOBACZCIE ZDJĘCIA i VIDEO Z V MARSZU AUTONOMII
Autonomia zatrzymywała pieniądze w regionie, dziś horrendalne sumy przepływają z Warszawy do Brukseli, gdzie są rozdysponowywane przez technokratyczne mechanizmy sprzyjające korupcji. Nie może więc dziwić, że środowiska narodowe z dystansem odnoszą się do bezkrytycznie nastawionego do UE - ruchu Jerzego Gorzelika.
Czemu mają służyć nieścisłości w propagandzie RAŚ-u? Czemu w prareferendum w Imielinie decydowano o "przywróceniu autonomii"? Sojusz z UE rokuje nadzieje na przyzwoite korzyści. Pozyskiwanie unijnych funduszy może zależeć pośrednio od stanowiska w samorządzie regionalnym.
Autonomia to piękna karta historii Górnego Śląska. Oby nie stała się jedynie kartą w rękach politycznych graczy.
Jakub Kalus (autor jest członkiem Zarządu Głównego Młodzieży Wszechpolskiej)
Nasz adres: "Dziennik Zachodni"
Media Centrum, ul. Baczyńskiego 25a, 41-203 Sosnowiec
[email protected]
*Codziennie rano najświeższe informacje z woj. śląskiego prosto na Twoją skrzynkę e-mail. Zapisz się do newslettera
Dołącz do nas na Facebooku!
Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!
Dołącz do nas na X!
Codziennie informujemy o ciekawostkach i aktualnych wydarzeniach.
Kontakt z redakcją
Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?