Nasza Loteria SR - pasek na kartach artykułów

Ślązak kąpie się w swojej ranie i myśli o swojej wyższości

Prof. Wojciech Świątkiewicz
Arkadiusz Ławrywianiec
Rekompensatą strat poniesionych z powodu krzywdy było przekonanie Ślązaków o swojej wyższości - mówi prof. Wojciech Świątkiewicz, socjolog Uniwersytetu Śląskiego, w rozmowie z Dziennikiem Zachodnim.

Syndrom śląskiej krzywdy stał się chorobą destrukcyjną - pisze Michał Smolorz w książce "Śląsk wymyślony".
Po 1989 roku śląska krzywda stała się reakcją na czas zakazany, w którym w oficjalnym obiegu śląskość była jakoby tematem tabu, rozwijała się wyłącznie w podziemiu lub w sercach Ślązaków, którzy mimo urzędowych zakazów nie chcieli wyrzec się tożsamości. To poczucie krzywdy przybrało niemalże postać nieodłącznego atrybutu śląskości. Nie wolno nam było mówić po śląsku, organizować się itp. Ile w tym jest prawdy?

Syndrom śląskiej krzywdy jest najbardziej żywym i trwałym składnikiem śląskiej tożsamości?
Myślenie o Śląsku w kategoriach deficytu czy właśnie krzywdy, śląskiej rany jest rzeczywiście mocno zakorzenione i w tym sensie Smolorz ma rację.

Cierpienie jest do dziś podgrzewane?
To jest tylko jeden ze sposobów opisywania śląskości. Możemy na nią spojrzeć z dwóch perspektyw. Pierwsza z nich sprowadza się do pytania: kto jest winien naszych nieszczęść. I to jest myślenie w kategoriach rozdrapywania ran, krzywdy. Poszukujemy wroga, czyli tego, kto naszą ranę spowodował. Ta zideologizowana, nawet mitologiczna kategoria, nie jest projektem przyszłości.

Na czym budować przyszłość?
Na kapitale kulturowym, intelektualnym, organizacyjnym, bo on jest ogromny. Druga perspektywa jest bardziej konstruktywna, mało tego, bardziej adekwatna do sytuacji, bo okazuje się, że śląskość ma wiele atutów. I to jest perspektywa budowania. Na Śląsk można patrzeć jak na zagłębie laureatów Nobla, konstruktorów, biznesmenów, dobrych ludzi.

Smolorz twierdzi, że krzywda dotyczy tylko polskojęzycznej ludności autochtonicznej. Z powodu konserwatywnych postaw, braku wykształcenia nie awansowała, bo niemiecki był językiem społecznego awansu.
Ta teza dałaby się obronić. Kultura niemiecka była dominująca. To była kultura władzy, szkoły. Jednak w tradycyjnych środowiskach śląskich wraz z rozwojem przemysłu zaczął się tworzyć nowy wzór osobowy, typowy dla śląskiego środowiska robotniczego - wzór pracowitości, zorganizowania, przywiązania do zakładu, małej mobilności terytorialnej i społecznej. To spowodowało gwałtowny rozwój gospodarczy, ale w dłuższej perspektywie oznaczało stagnację. Etosem kulturowym było przekazywanie z dziadka na syna, wnuka pewnego stylu życia, który stanowił o tożsamości, ale też prowadził do automarginalizacji. W latach 90. ub. wieku przyrost ludności z wykształceniem wyższym w Polsce wynosił 12 proc., a woj. katowickim - 5 proc.

Pokutuje przekonanie, że Śląsk jest kolonią wewnętrzną, a przecież tu żyło się lepiej.
Jasne, że w sensie materialnym żyło się lepiej. Rekompensatą strat poniesionych z powodu krzywdy było przekonanie Ślązaków o swojej wyższości. Jestem lepszy, mądrzejszy, lepiej zorganizowany. Te dwa sposoby patrzenia są ze sobą związane. Ten kąpiący się w swojej ranie żyje w przekonaniu o swojej kulturowej i cywilizacyjnej wyższości.
Rozmawiała: Teresa Semik

* CZYTAJ KONIECZNIE:

*ZOBACZ LISTĘ ZAWODÓW DO DEREGULACJI
*Hans Kloss powrócił FILM, ZDJĘCIA, RECENZJE, czyli HISTORIA PRAWDZIWA

Codziennie rano najświeższe informacje z woj. śląskiego prosto na Twoją skrzynkę e-mail. Zapisz się do newslettera


*GWIAZDA PROGRAMU X-FACTOR nagrywała swój klip w Świerklańcu. ZOBACZ FOTKI
* http://slask.naszemiasto.pl/serwisy/fotomatura2012/: FOTOMATURA 2012. Zobacz tegoroczne maturzystki i maturzystów z całego województwa! ZAGŁOSUJ!

Dołącz do nas na Facebooku!

Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!

Polub nas na Facebooku!

Dołącz do nas na X!

Codziennie informujemy o ciekawostkach i aktualnych wydarzeniach.

Obserwuj nas na X!

Kontakt z redakcją

Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?

Napisz do nas!