II RP otrzymała Śląsk, za to Śląsk korzystał z autonomii

- Specyficznym rysem województwa śląskiego, a zwłaszcza w jego części górnośląskiej było występowanie licznej grupy ludności autochtonicznej nie posiadającej skrystalizowanej świadomości narodowej. Wojciech Korfanty oceniał jej rozmiary na ok. jedną trzecią ludności polskiej części Górnego Śląska. Ta warstwa pośrednia, etnicznie polska, lecz powiązana silnie z kulturą niemiecką, najczęście nadal ekonomicznie uzależniona od Niemców, była bardzo podatna na ich wpływy - przypomina prof. Maria Wanatowicz w publikacji Województwo Śląskie 1922 - 1939.

O przejęcie wpływów nad tą grupą rywalizowali zarówno Niemcy jak i Polacy. Ponieważ ruchy separatystyczne nie miały mocnego i licznego zaplecza nie odegrały większej roli w II RP.

Województwo śląskie było określane jako perła w koronie Rzeczpospolitej, bo przyłączenie go do Polski , można porównać do otrzymania spadku po dziadku-milionerze z Ameryki.

O potencjale województwa świadczy fakt, że właśnie tu wydobywano ponad 73 proc. węgla kamiennego, produkowano 78,5 proc. żelaza, 77 proc. stali, itd. Z pracy w górnictwie i przemyśle utrzymywała się ponad połowa ludności! Wraz z częścią Górnego Śląska Polska otrzymała: 53 kopalnie węgla, 22 wielkie piece, 17 zakładów przetwórczych hutniczych, 9 stalowni i walcowni, 7 kopalń rudy, 12 hut cynku, 10 prażalni blendy cynkowej, 5 walcowni blachy cynkowej2 huty ołowiu i srebra, 13 kopalń rud cynku i ołowiu (za "Województwo śląskie 1922 - 1939").

Śląskiemu węglowi (zapasy węgla w 1922 szacowano na 170 mld ton) niezwykle pomógł strajk górników brytyjskich w 1926 roku, bo to nasz produkt zaoferowaliśmy europejskim rynkom. Można mówić w tym okresie o wielkim ożywieniu gospodarczym, który zapewnił województwu ekonomiczny skok wzwyż. Jak obliczył prof. Wojciech Roszkowski, Śląsk przyczynił się do zwiększenia majątku przemysłowego Polski z 97,1 dl 275 mln zł.! Warto dodać, że prawie 90 proc. ładunków przed wojną na Śląsku przewożono koleją. Planowano budowę świetnie zaprojektowanych magistrali. Wyjątkowo dobrze rozwijało się... lotnictwo. Śląska Spółka Lotnicza uruchomiła i utrzymywała bez problemów połączenie z Warszawą! Do stolicy leciało się wtedy ok. 2 godzin.

W większości właścicielami zakładów przemysłowych byli Niemcy , którzy jednak wskutek bardzo konsekwentnej polityki polonizacyjnej, często decydowali się na opuszczenie województwa. Po przewrocie majowym wygrywała już tylko opcja prosanacyjna wojewody Michała Grażyńskiego.

Ośrodkiem władzy w województwie był jednoizbowy Sejm Śląski, który początkowo składał się z 48 posłów, a następnie liczba ta została uszczuplona do 24 parlamentarzystów. Województwo posiadało też skarb, z którego część dochodów, zwana tangentą, była przekazywana do centrali, czyli do Warszawy. O wysokość tangenty śląscy posłowie toczyli zażarte boje. Poza utrzymaniem wojska, straży granicznej oraz urzędników państwowych (wojewoda) wszystkie inne wydatki pokrywano ze środków wypracowanych na miejscu.

Warto dodać, że szczególne uprawnienia mieli wojewodowie, bo poszczególne wydziały urzędu wojewódzkiego miały wręcz kompetencje dzisiejszych ministerstw. Wojewodę mianował prezydent RP. To on zresztą zwoływał posiedzenia sejmu. Niestety posłom nie udało się przygotować ustawy o ustroju wewnętrznym województwa. Co oczywiste centrala nie była zainteresowana rozszerzaniem uprawnień sejmu. Co ciekawe frekwencja wyborcza do Sejmu Śląskiego była wyższa niż do Sejmu ogólnopolskiego (74 do 64 proc. w wyborach 1922 i 75,5 do 76,3 w 1935 r). Wyróżnikiem województwa śląskiego była wysoko postawiona edukacja. Ponieważ istniał obowiązek szkolny, praktycznie nie było analfabetyzmu. Powodów do zadowolenia nie miały jednak panie, które chciały pracować jako nauczycielki. Od 1926 r. do 1938 r. obowiązywała przyjęta przez Sejm Śląski ustawa celibatowa, która zabraniała wychodzić im za mąż. W województwie śląskim mogły tę pracę podejmować tylko jako osoby stanu wolnego!

Województwo miało jednak swoje wielkie problemy. Borykało się z bezrobociem (w 1926 roku bez pracy pozostawało 72 tys. 188 os ób, w 1932 aż 117 tys.). Brakowało też mieszkań. Stworzono nawet Śląski Fundusz Gospodarczy, który przeznaczono na pożyczki mieszkaniowe (można je było spłacać przez... 41 lat). Na 30 lat SejmŚląski zaciągnął 11,2 mln dolarów pożyczki w amerykańskim banku. Pieniądze skonsumowano na inwestycje w kolejach, szkolnictwie, drogownictwie.
(Autorka tekstu korzystała z książki "Województwo Śląskie 1922 - 1939").

*Euro 2012 w DZ: eksperci typują wyniki meczów, wywiady z gwiazdami, strefa kibica
*Nowy podział Śląska: koniec woj. opolskiego i śląskiego, wspólne górnośląskie