Śladem Le Corbusiera po Katowicach. Z mapą

Architekci mówią, że był papieżem modernizmu. Nigdy, choć środowisko polskich projektantów wielokrotnie zapraszało go do naszego kraju, nie dał tu żadnego wykładu. Mimo to przed wojną i po niej był guru polskich i śląskich architektów. W 125 rocznicę jego urodzin warszawskie Centrum Architektury przypomina, że ślady jednego z najważniejszych architektów i urbanistów XX wieku są w Polsce liczne i znakomite. CA najpierw w Warszawie, a następnie w Katowicach wydało mini-przewodniki śladami właśnie Le Corbusiera. To mapy z zaznaczonymi nań budowlami, których architekci inspirowali się ideami Le Corbusiera. Przewodnik katowicki opracował dr Ryszard Nakonieczny, wykładowca Politechniki Śląskiej, który "oprowadza" nas po osiedlu Tysiąclecia i Śródmieściu Katowic, śladem budynków, których większość mieszkańców Śląska za ładne nigdy by nie uznała. To błąd.

- Architektura nie zawsze musi być piękna. Może być mądra. I ta mądra, niekoniecznie powabna na pierwszy rzut oka, okazuje się, po jej poznaniu, piękna - tłumaczy Grzegorz Piątek z CA. Przewodniki, mają zrehabilitować zwłaszcza powojenną, kojarzoną z siermiężnym PRL-em, architekturę w naszych oczach.

- Bo jest znakomita. Ten rozmach i pomysły, które serwowano mieszkańcom w latach 60-tych i 70-tych były bardzo nowoczesne i humanitarne - dodaje dr Nakonieczny. Na przykład przestrzeń zaprojektowana na os. Tysiąclecia. Krytycy z odrazą odpowiedzą: blokowisko. - Nie lubimy tego czego nie rozumiemy, jeśli zrozumiemy skąd wzięły się pewne formy, albo że miejsca, które codziennie mijamy wyglądają, jak wyglądają, nie dlatego, że ktoś miał taki kaprys, a wynikają z pewnej wizji i powstały, aby rozwiązać jakiś problem, być może wtedy zachwycimy się tą architekturą - dodaje Piątek.

A warto. Śląscy architekci nie tyle inspirowali się samym Le Corbusierem, co głoszonymi przez niego ideami. Ich rozwinięciem są przedwojenne realizacje m.in. Karola Schayera, Tadeusza Michejdy czy Eustachego Chmielewskiego w Katowicach. Prawdziwą furorę zrobiły jednak w 1933 r., to wówczas Międzynarodowy Kongres Architektury Nowoczesnej pod przewodnictwem Le Corbusiera stworzył Kartę Ateńską. Dokument stał się biblią pokoleń architektów rozczarowanych bezładnym rozrostem miast po XIX wieku.

Le Corbusier postulował m.in. łączenie przestrzeni mieszkalnych i rekreacyjnych - co zastosowali przy projekcie os. Tysiąclecia Aleksander Franta i Henryk Buszko, a także Jurand Jarecki w przypadku os. Paderewskiego. Francuz stworzył też pojęcie "domu jako maszyny do mieszkania", zaprojektowanego jak samochód czy samolot, gdzie w jednym miejscu zaspokajane są różne potrzeby ludzi - opieka medyczna, edukacja, są sklepy i funkcje rekreacyjne.

Jego maszyna - jednostka mieszkalna - powstała w Marsylii, jedną z jej najwierniejszych kopii w Polsce jest Superjednostka zaprojektowana przez Mieczysława Króla w Katowicach. Zdaniem Le Corbusiera architektura ma być dla ludzi, a nie na odwrót. Stąd wniosek: budujmy... wieżowce. Chodziło o to, aby duże przestrzenie między nimi uwolnić dla zieleni. Kolejne jego postulaty, to gotowe slogany reklamowe, jak "słońce jest panem życia" - każde mieszkanie w budynku powinno być nasłonecznione kilka godzin dziennie - albo "przestrzeń otwarta winna być zaprojektowana rozrzutnie", Le Corbusier uważał, że wąskie ulice tworzą niezdrową atmosferę dla ciała i deprymują ducha. Na koniec przestrzegał - dobra rada dla śląskich samorządowców - że "miasto nie może być rozpatrywane bez całości regionu".

Szlak śladami Le Corbusiera, to drugi architektoniczny, po modernistycznym, szlak w Katowicach. Podobny mógłby powstać w samym tylko Parku Śląskim, gdzie co krok znajdują się realizacje inspirowane słynnym architektem, niestety wiele z nich od lat popada w ruinę.

Pierwsza po os. Tysiąclecia już dziś. Zbiórka przy Żyrafie o godz. 11. Przewodnikiem będzie Ryszard Nakonieczny. Na trasie znajdą się m.in. kościół Podwyższenia Krzyża, kukurydze i pozostałe budynki mieszkalne, a także szkoły i obiekty handlowe, dom kultury i przychodnie - zaprojektowane przez duet Henryk Buszko i Aleksander Franta. Kolejna wycieczka 4 sierpnia po katowickim Śródmieściu (zbiórka: g. 11., plac Andrzeja).

*Marsz Autonomii 2012 ZDJĘCIA, WIDEO, OPINIE
*Wielki koncert Guns N'Roses w Rybniku ZOBACZ ZDJĘCIA, WIDEO