Bezcenny skarb po rodzinie Tonderów z Zabrza [ZOBACZ ZDJĘCIA]

Franciszek Tondera z Milkulczyc inaczej spojrzał na pamiątki po dziadku, kiedy przeczytał w naszej gazecie historię o niezwykłej butelce ze sceną ukrzyżowania. Znaleziona w antykwariacie, stała się cennym eksponatem w Muzeum Miejskim w Zabrzu. Pytaliśmy czytelników: "Może podobny przedmiot znajduje się w waszych mieszkaniach? Może wiecie, skąd się wziął?"

CZYTAJ KONIECZNIE:
HISTORIA ŚLĄSKA WEDŁUG DZIENNIKA ZACHODNIEGO

Muzeum tłumaczyło, że takie butelki były modne przed wojną na Śląsku. Nie wiadomo, kto je tworzył, ale podobały się w rodzinach robotniczych i wiejskich. Kupowało się je na odpustach od wędrownych handlarzy i na targu. W butelce był Jezus na krzyżu, postacie Marii i Jana Ewangelisty wycięte z papieru, bat, obcęgi, gwoździe, kości do gry, włócznia, drabina, młot i słup z nawiniętym sznurem, wszystko bez zachowania proporcji. Butelki stawiało się w domach na honorowym miejscu.

Czas jednak zmiótł podobne pamiątki z kredensów. Dzisiaj są bardzo rzadkie. Ale u pana Franciszka butelka przetrwała.

- Jest niemal taka sama jak ta z muzeum. Podano rok wykonania, 1942. I nazwisko wykonawcy - mówi jej właściciel. - Był to niejaki W. Pelgen.

Dzieło należało do ojca matki pana Franciszka, dziadka Pawła Smerczka. Został kościelnym, złotą rączką przy drewnianym kościele św. Jadwigi. Kościół zbudowano w 1929 roku. Paweł mieszkał w Porębie, ale w rodzinie zachował się dokument z XIX wieku, który zaświadcza, że Smerczek pochodził ze wsi Ornontowice. Do Zabrza przyjechał za robotą, pracował w kopalni, a na parafii sobie dorabiał. Butelka z Jezusem na pewno bardzo mu się podobała, bo dobrze o nią dbał.
- Pamiętam dziadka, od dziecka uczył mnie pracowitości - wspomina pan Franciszek.

CZYTAJ KONIECZNIE:
HISTORIA ŚLĄSKA WEDŁUG DZIENNIKA ZACHODNIEGO

Córka Pawła Aniela wyszła za mąż za Konrada Tonderę, z patriotycznej, polskiej rodziny. To są rodzice Franciszka. Starszy brat Konrada Henryk walczył w III powstaniu śląskim, potem został profesorem Szkoły Muzycznej w Zabrzu. Przed wojną prowadził chóry, redagował śpiewnik "Echa śląskie". Cały jego nakład jako zbyt polski, zniszczyli Niemcy. Po wybuchu wojny Henryk trafił do w obozu w Buchenwaldzie. Ale udało mu się tam przeżyć.

Nieznane są losy Tondery seniora, ojca Konrada i Henryka. Rodzina wie jedynie tyle, że podczas powstań zaginął. Wdowa zmarła podczas II wojny światowej. Do obozu koncentracyjnego trafiła także jedna z sióstr braci Tonderów.

- Żałuję, że moi rodzice nie opowiadali mi o swojej działalności politycznej, ale obydwoje otrzymali medale Rodła - mówi pan Franciszek. Dostawali go działacze, którzy zasłużyli się na rzecz przyłączenia Górnego Śląska do Polski.

Franciszek chciałby dla młodych krewnych, bo dzieci nie ma, uporządkować rodzinną historię. Posiada wiele pamiątek po przodkach. Piękny zegarek z 1923 roku, który dziadek Anton Niklas dostał w nagrodę w zakładach Borsiga w Zabrzu. Anton zabrany po wojnie do Rosji, już nie wrócił. Jego żona żyła w biedzie bez renty, ale zegarka nie sprzedała. Jest też sporo zdjęć i dokumentów.Szkoda tylko, że zabrakło tych, którzy mogli o tym najwięcej opowiedzieć.

*Kutz: Autonomia okazała się oszustwem. Ślązakom należy się status mniejszości etnicznej [WYWIAD RZEKA]
*TYLKO W DZ: Niesamowite zdjęcia górników i kopalń z XIX w. Maxa Steckla
*Cygańskie wesele w Rudzie Śl. On - 21 lat, ona 16 lat. ZOBACZ ZDJĘCIA Z ZABAWY
*Serial Anna German [STRESZCZENIA ODCINKÓW]