Albin Tyll uratował siostry Lolę (Lotti) Sandberg-Viezel i Milę Sandberg-Mesner oraz ich kuzynkę Jasię (Judith) Elberger-Stern, które w 1942 roku wyskoczyły z pociągu jadącego do Bełżca.
O przyznaniu polskiemu patriocie niemieckiego pochodzenia Albinowi Tyllowi medalu Sprawiedliwy wśród Narodów Świata - najwyższego cywilnego izraelskiego odznaczenia - Instytut Yad Vashem zdecydował w lipcu 2012 roku. Medal oraz dyplom honorowy wręczyli mieszkającej w Katowicach córce Grażynie Madejskiej wiceambasador Izraela w Polsce Nadav Eshcar oraz jedna z uratowanych kobiet Mila Sandberg-Mesner.
- Czekałam na ten dzień całe moje życie, on był naszym przyjacielem, on był naszym aniołem stróżem - mówiła podczas uroczystości Sandberg-Mesner.
Sandberg-Mesner przez kilkadziesiąt lat szukała córki swojego wybawcy. - To dzięki jej poszukiwaniom dopiero dwa lata temu dowiedziałam się, że tata przeżył wojnę i był wspaniałym człowiekiem - mówiła Madejska. Dodała, że dzięki tej uroczystości ma szansę poznać historię swojego ojca.
- Czas wojny i zagłady Żydów jest prawdopodobnie jednym z najstraszniejszych okresów naszej historii. W tej strasznej ciemności Sprawiedliwi wśród Narodów Świata byli gwiazdami, które oświetlały te ponure czasy, ocalili oni nie tylko życie innych ludzi, ale również zachowali godność ludzką - mówił Eshcar.
Albin Tyll (właściwie Thiel) urodził się w niemieckiej kolonii Felizienthal koło Stryja w 1908 roku (obecnie Ukraina). W czasie wojny mieszkał i pracował w Kołomyi. To właśnie tam w lecie 1941 roku spotkał Lolę Sandberg, której później uratował życie.
W 1942 roku Fanny i Zygmunt Sandbergowie oraz ich dwie młodsze córki Lola i Mila zostali zmuszeni do przesiedlenia się do tamtejszego getta. Sandberg-Mesner wspominała, że kiedy ludzie "umierali z głodu", Tyll "ciągle przychodził do getta i przynosił jedzenie".
Podczas akcji likwidacyjnej getta w październiku 1942 roku Sandbergowie zostali wsadzeni wraz z innymi Żydami do wagonów jadących do obozu zagłady w Bełżcu. Lola i Mila oraz ich kuzynka Jasia wyskoczyły z pociągu.
Ucieczka się powiodła i Tyll wraz z pomocą proboszcza ks. Ludwika Peciaka przygotował dla nich fałszywe metryki chrztu. Odtąd Lola była oficjalnie jego żoną, Marią Kazanowską-Thiel, Mila kuzynką żony Stanisławą Schmiedel, a Jasia służącą Anielą Wojciechowską. Zamieszkali we Lwowie. Później przenieśli się do niemieckiej kolonii Ernsdorf koło Bóbrki. - Przez trzy lata codziennie narażał swoje życie - opowiadała Sandberg-Mesner.
W 1945 roku Tyll oraz część rodziny Sandbergów przedostała się do Rumunii. Tam rozdzielili się. Jasia (Judith) zamieszkała w Izraelu, Lola (Lotti) i Mila w Kanadzie, a Tyll ożenił się z rumuńską lekarką i wyemigrował do Ameryki Południowej.
Historię swojego ocalenia Sandberg-Mesner opisała w książce pt. "Light from the Shadows" (Światło z ciemności). Książka została wydana przed ośmiu laty przez Kanadyjską Fundację Dziedzictwa Polsko-Żydowskiego.
Podczas uroczystości przewodniczący Gminy Wyznaniowej Żydowskiej w Katowicach Włodzimierz Kac zaapelował, by uhonorować Sprawiedliwych wśród Narodów Świata również poprzez umieszczenie ich nazwisk np. w muzeach, by stali się "nie tylko częścią historii Żydów, nie tylko częścią historii Izraela, nie tylko byli w Yad Vashem".
*Strajk generalny 26 marca w woj. śląskim
*Bandycki napad na sklep w Mysłowicach ZOBACZ WIDEO
*ZOBACZ luksusowe samochody prezydentów miast. Po co im to? ZOBACZ ZDJĘCIA
*Serial Anna German [STRESZCZENIA ODCINKÓW]
Dołącz do nas na Facebooku!
Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!
Dołącz do nas na X!
Codziennie informujemy o ciekawostkach i aktualnych wydarzeniach.
Kontakt z redakcją
Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?