18+

Treść tylko dla pełnoletnich

Kolejna strona może zawierać treści nieodpowiednie dla osób niepełnoletnich. Jeśli chcesz do niej dotrzeć, wybierz niżej odpowiedni przycisk!

Nasza Loteria SR - pasek na kartach artykułów

Dziesięć milionów Polaków ma nadciśnienie. Może ty też jesteś chory

Maria Zawała, Anna Sojka
Marzena Bugała-Azarko
Nadciśnienie nie boli, ale to cichy zabójca. Czasem dopiero pierwszym objawem choroby bywa zawał albo udar mózgu. Tymczasem chorobę tę można skutecznie leczyć, choć wymaga to współpracy między pacjentem a lekarzem - mówiła podczas 201. Spotkań Medycznych im. Krystyny Bochenek hipertensjolog, prof. Teresa Nieszporek, z Katedry i Kliniki Nefrologii, Endokrynologii i Chorób Przemiany Materii Śląskiego Uniwersytetu Medycznego, wojewódzki konsultant ds. hipertensjologii. Rozmawiały z nią Maria Zawała i Anna Sojka.

Dlaczego zwracamy uwagę na to, z jakimi prędkościami płynie krew w naszym organizmie. Po co się mierzy ciśnienie krwi?
Pomiar ciśnienia tętniczego krwi to bardzo ważny parametr, który określa stan naszego zdrowia. Utrzymujące się stale podwyższone ciśnienie, nieleczone, doprowadza do różnych powikłań narządowych. Niektórzy pacjenci bardzo dobrze się czują z wysokim ciśnieniem i mogą się nawet przez wiele lat nie leczyć. Ale potem są bardzo zdziwieni, że mają różnego rodzaju powikłania, np. nagły udar mózgu, zawał serca albo rozwija się u nich choroba nerek. Dlatego ciśnienie tętnicze krwi to parametr życiowy, który powinniśmy kontrolować. Są określone kryteria, na podstawie których rozpoznamy nadciśnienie, i zalecenia kiedy i jak należy takie ciśnienie leczyć.

Kiedy mówimy, że mamy nadciśnienie i co to takiego?
Generalnie nadciśnienie tętnicze to choroba układu krążenia, podczas której w naczyniach tętniczych panuje zwiększone ciśnienie, choroba najczęściej ma charakter przewlekły. Nadciśnienie rozpoznajemy, gdy w czasie tzw. pomiarów gabinetowych, czyli wykonanych podczas wizyty lekarskiej, w warunkach spoczynkowych ciśnienie jest wyższe niż 140 na 90.

Ale czasem widok lekarza to stresująca sytuacja, która podnosi ciśnienie. Jest przecież coś takiego jak syndrom białego fartucha. Jakie powinno być idealne ciśnienie krwi?
Definicja nadciśnienia jest dosyć utrudniona przez ostatnio wprowadzone podziały. Najlepiej mieć tzw. ciśnienie optymalne, czyli poniżej 120 na 80. To takie, które jest dla człowieka najzdrowsze. Wyższe wartości - od 120-129 na 80 -84 też należą jeszcze do do ciśnień prawidłowych. Wartości między 130 /85 a niższe od 140/ 90 to tzw. ciśnienie wysokie prawidłowe, choć Amerykanie nazywają to stanem przednadciśnieniowym. Ciśnienie powyżej 140 na 90 w pomiarach gabinetowych to już nadciśnienie.

Gdzie powinno się mierzyć ciśnienie, by potwierdzić lub wykluczyć chorobę - u lekarza czyn w domu?
Oczywiście, że oprócz pomiarów gabinetowych mamy możliwość rozpoznania nadciśnienia także w oparciu o pomiary domowe. Są zwykle pozbawione tej reakcji - syndromu białego fartucha i stresu, ale wykonywane są innym aparatem. W gabinetach lekarskich mierzy się ciśnienie aparatami rtęciowymi, które prawdopodobnie wkrótce znikną ze względu na unijne dyrektywy dotyczące rtęci. W domach mierzymy ciśnienie aparatami elektronicznymi. Chcę zwrócić uwagę na różnice w tych pomiarach i inne normy, na podstawie których rozpoznajemy nadciśnienie. Gdy mierzymy domowym aparatem, wartości 130-135 na 85 i wyższe już możemy uznać za nadciśnienie. Trzecim sposobem ustalenia wysokości ciśnienia jest całodobowy pomiar za pomocą urządzenia, do którego pacjent jest podpięty i nosi je cały czas przy sobie (metoda Holtera). Aparat regularnie bada ciśnienie i co pół godziny je rejestruje, następnie odczytujemy ten pomiar i jeżeli średnia tych pomiarów w ciągu dnia jest wyższa od 135 na 85 a w nocy od 120 na 70 to wówczas może to świadczyć o nadciśnieniu.
Czy ta ostatnia metoda jest popularna i polecana przez lekarzy wszystkim pacjentom?
To metoda znana, ale nie ma potrzeby polecania jej wszystkim pacjentom. Wszystkie lekarskie towarzystwa nadciśnieniowe nie zalecają jej jako obligatoryjnej do rozpoznania nadciśnienia. Tą metodą rozpoznaje się nadciśnienie tylko u niektórych chorych. Zresztą nawet nie mamy tylu urządzeń.

Jak długo i jak często trzeba mierzyć ciśnienie, by potwierdzić nadciśnienie?
W gabinecie wystarczą dwa pomiary w pewnym odstępie czasu. Gdy mierzymy w domu, wystarczy tydzień obserwacji , czyli mierzenia ciśnienia dwa razy dziennie. Mierzymy ciśnienie rano, zaraz po wstaniu z łóżka. W dwuminutowych odstępach wykonujemy trzy pomiary. Pierwszy wynik spisujemy na straty. Pomiarem będzie średnia z drugiego i trzeciego mierzenia.
Podobnie postępujemy wieczorem, mierząc ciśnienie przed snem.

Kto powinien regularnie mierzyć ciśnienie, czy dotyczy to tylko osób starszych, a może trzeba je mierzyć także dzieciom?
Nie ma konkretnego granicznego wieku. W każdym należy od czasu do czasu mierzyć czy jest prawidłowe, i jeśli tak, to nie trzeba tego sprawdzać codziennie. Na pewno jednak powinno się mierzyć ciśnienie otyłym dzieciom i nastolatkom. U osób z nadwagą bowiem nadciśnienie jest częstsze. Generalnie, im jest się starszym, tym częściej trzeba ciśnienie kontrolować. Często się zdarza, że ktoś całe życie miał niskie, a nagle zaczął mieć wysokie.

Jak wielu osób dotyczy problem nadciśnienia?
Na świecie problem nadciśnienia w 200o roku dotyczył 26 proc. dorosłych. Według prognoz na 2025 rok może być nawet o 9 proc. więcej. W Polsce mamy dokładne Badania wykonane w Polsce w 2011 roku wykazały, że w naszym kraju nadciśnienie ma 32 proc. dorosłych, a więc przegoniliśmy już europejskie prognozy. 9,5 miliona Polaków do 80 roku życia plus milion po 80, czyli razem 10, 5 miliona osób choruje z tego powodu.

Jak wygląda sytuacja z leczeniem?
Poprawiła się. Coraz więcej osób jest skutecznie leczonych, choć jeszcze w 2002 roku roku byliśmy na szarym koncu europejskich statystyk.

To zasługa większej wiedzy lekarzy czy znacznej edukacji pacjentów?
Jedno i drugie. Pacjenci są bardziej świadomi, intensywnie też szkolimy lekarzy rodzinnych. Choć nadal w innych krajach europejskich jest lepiej.
Kiedy ciśnienie się zmienia, od czego może zależeć?
Ciśnienie zmienia się, jeśli np. podlegamy silnej emocji. Wtedy może się zwiększyć, także w czasie wysiłku fizycznego, ale po jego zakończeniu powinno się obniżyć. Może też wzrastać pod wpływem bólu. Przeprowadzono takie badanie w Chinach. Sprawdzano wzrost ciśnienia tętniczego w czasie wyrwania zęba. Okazało się, że choć odbywa się to w znieczuleniu to odbierana jest ta czynność jako ból i emocje. Zaobserwowano wysoki skok ciśnienia skurczowego u ludzi zdrowych 0 50 do 60 mm słupka rtęci. Ciśnienie podlega też chwilowym wahaniom w związku z silnymi emocjami, wysiłkiem fizycznym, ale też jedzeniem, paleniem papierosów, a nawet wypełnieniem pęcherza moczowego. Jeśli ktoś ma bardzo wypełniony, odczuwa rodzaj dyskomfortu. To może powodować wzrost, choć nie taki jak przy wyrywaniu zęba. Ciśnienie zmienia sie też w czasie snu. U osób zdrowych mamy do czynienia z fizjologicznym spadkiem. U chorych na nadciśnienie tego spadku nie ma.

Nadciśnienie nazywane jest cichym zabójcą. Czy to prawda, że nie boli i nie daje żadnych objawów?
Tak, mówiliśmy już o tym. Pomimo że nic nie boli, gdy ciśnienie jest podwyższone, może doprowadzić do uszkodzenia układu sercowo-naczyniowego, do takich zmian w naczyniach krwionośnych, które w przyszłości mogą powodować zawał serca, udar mózgu albo uszkodzić nerki. Nadciśnienie stanowi częstą przyczynę przewlekłej choroby nerek, zwłaszcza nadciśnienie nieleczone. Wydaje nam się, że z nami jest wszystko w porządku, a tu nagle pojawiają się np. bóle za mostkiem, świadczące nie tylko o chorobie wieńcowej, ale i nadciśnieniu. Czasem to nadciśnienie musimy obniżać stopniowo, nie od razu, by nie doszło do zaburzeń przepływów mózgowych.

Czy to prawda, że czasem u mężczyzn pierwszym objawem nadciśnienia mogą być kłopoty z erekcją?
Tak może być. Zaburzenia erekcji mogą mieć tło naczyniowe. Nadciśnienie może do tego doprowadzić. U mężczyzn jest dodatkowy problem. Niektóre leki obniżające ciśnienie też zaburzają erekcję i pacjenci, gdy je dostają i takie działania niepożądane u nich wystąpią, przestają je brać, zamiast porozmawiać z lekarzem. A przecież nie wszystkie leki na nadciśnienie maja takie działania uboczne, niektóre wręcz przeciwnie, wzmagają libido. Strach mężczyzn przed tabletkami jest więc nieuzasadniony.

Skąd się bierze nadciśnienie?
Najczęściej ma charakter samoistny. Tak naprawdę jest to choroba nadciśnieniowa. Jest wiele teorii na temat przyczyn jej powstania, m.in o nadmiernej aktywności układu współczulnego, o zatrzymywaniu sodu w ustroju, skłonnościach genetycznych, które doprowadzają do tego, że w pewnych rodzinach nadciśnienie występuje częściej, a w innych rzadziej, nadciśnienie samoistne towarzyszy też otyłości. Niewielka grupa osób - 5 proc. ma tzw. nadciśnienie wtórne, towarzyszące innej chorobie. Np. nerek. Zwężenie tętnicy nerkowej doprowadza do nadciśnienia, albo mamy jakiś guz hormonalnie czynny w nadnerczu, który również doprowadza do nadciśnienia. Usuwając go możemy całkowicie to nadciśnienie wyleczyć. Jednak, to, powtarzam, 5 procent.
Jakie czynniki ryzyka sprzyjają nadciśnieniu?
Na pewno nadwaga i otyłość. Ogromne znaczenie ma nadmierne spożywanie soli. Pamiętajmy, że nadciśnienie to choroba, z którą będziemy musieli żyć cały czas i której przyczyna jest nie do końca znana.

Wymieniła pani jednak sól. Jak ją ograniczyć. Przecież ona jest prawie w każdej potrawie?
Pacjent z nadciśnieniem nie powinien spożywać na dobę więcej niż 5 gram soli. To bardzo mało. Sól rzeczywiście jest wszędzie, ale można ją ograniczyć nie jedząc pewnych produktów. Przykład. Pomidory świeże i przecier z puszki 1,3 kg pomidorów świeżych ma tyle soli, ile 25 g przecieru, a przecież do zupy dajemy nie eczke tylko całą puszkę. Lepiej więc zjeść te świeże niż zupę. Groszek, kukurydza czy inne warzywa konserwowe zawierają bardzo dużo soli. 35 g tych z puszki zawiera tyle soli, ile 5 kilogramów surowych warzyw. A więc znów mamy wybór. 160 g mięsa wieprzowego ma tyle soli, co 8 g (plasterek). Tak więc, gdy lekarz mówi odstawić sól, nie chodzi mu tylko o biały proszek sypany do zupy, ziemniaków, na jajka itp. Trzeba też wiedzieć, że odstawienie soli nie tylko jest sposobem zapobiegania nadciśnieniu u osób do tego predestynowanych, ale też znacznie lepiej działają leki u osób stosujących mniejszą ilość soli w diecie. Większość leków na nadciśnienie lepiej wtedy działa

Czasem w celach diagnostyki zatok jesteśmy kierowani na termografię albo USG. Czy to ma sens?
To są badania, które wnoszą bardzo mało do diagnostyki zapalenia zatok. Badaniem z wyboru jest zawsze tomografia komputerowa, na drugim miejscy RTG, a dopiero na trzecim USG i termografia. Interpretacja tych dwóch ostatnich wyników badań nie daje nam danych, byśmy byli w stanie ocenić stan zatok, obraz w termografii i USG jest niejasny. W klinice tych badań nie stosujemy.

Co jeszcze poza przeziębieniem ma wpływ na choroby zatok?
Jedną z przyczyn predysponujących do zapalenia zatok jest skrzywienie przegrody nosa. Gdy nie oddychamy swobodnie przez nos, dochodzi do zaburzenia wentylacji nosa i zatok. Powietrze w zatokach nie jest należycie wymieniane, nos jest niedrożny - to stany, które predestynują do ostrego, a z czasem przewlekłego zapalenia zatok, co kończy się wielokrotnie koniecznością operacji. Jeśli lekarz stwierdza zapalenie zatok przy współistniejącym skrzywieniu przegrody nosa, pierwszym etapem jest operacja wyprostowania przegrody, by oba przewody nosowe były drożne i dochodziło do wentylacji zatok.

Mówi pan docent o operacjach zatok, a w aptekach pełno leków bez recepty z dopiskiem "zatoki". Nie można ich zażyć i po kłopocie?
Przestrzegałbym przed takim postępowaniem. Naturalnie, gdy mamy jakiś pierwszorazowy incydent, to po stosowaniu takich leków będzie poprawa, jak po każdym leku przeciwbólowym i przeciwzapalnym, ale nie wolno zapominać, że te leki zawierają różne składniki, które mają szereg działań toksycznych, ubocznych, nie każdy może je zażywać. Gdy przepisuje je lekarz, wie o innych chorobach pacjenta, innych przyjmowanych przez niego lekach. Wie, czy podając je nie spowoduje pogłębienia innych chorób. Dlatego przestrzegam przed samodzielnym leczeniem zatok za pomocą preparatów dostępnych bez recepty. Polecam wizytę u lekarza rodzinnego, który zbada i jeśli uzna za stosowne, skieruje do laryngologa. Powinniśmy za to profilaktycznie pamiętać o oddychaniu przez nos. Gdy mamy polipy w nosie, przerost małżowin albo skrzywioną przegrodę nosową, trzeba te stany wyleczyć, by swobodnie oddychać przez nos. To zabezpiecza nas przed nawracającymi zapaleniami zatok.
Wielu osobom leczenie zatok kojarzy się z koniecznością wykonania niezbyt przyjemnej punkcji?
Punkcja zatok to skuteczna metoda leczenia przewlekłego ropnego zapalenia zatok, jednak dziś w naszej klinice rzadko jej używamy, stosując do leczenia nowoczesne metody endoskopowe.

Rozmawiały: Maria Zawała i Anna Sojka

Recepta na zdrowie

Gościem 198. Spotkań Medycznych im. Krystyny Bochenek był dr hab. n. med. Jarosław Markowski, kierownik Katedry i Kliniki Laryngologii Śląskiego Uniwersytetu Medycznego, konsultant wojewódzki w dziedzinie audiologii i foniatrii.
1. Każda chrypka trwająca ponad 6 tygodni wymaga bezwzględnie konsultacji laryngologa
2. Rzucamy palenie papierosów.
3. Nie nadwerężać głosu
4. Ubieraj się ciepło w okresie jesienno-zimowym
5. Utrzymuj drożność jamy nosowej - człowiek powinien oddychać przez nos.
6. Unikaj hałasu, nie słuchaj głośnej muzyki, słuchawki szkodzą

Partnerami Spotkań Medycznych są Teatr Śląski im. Stanisława Wyspiańskiego w Katowicach oraz Wydział Opieki Zdrowotnej Śląskiego Uniwersytetu Medycznego.

Posłuchaj Spotkań Medycznych im. Krystyny Bochenek w Radiu Katowice w sobotę 16 lutego, o godz. 12.15.


*Najpiękniejszy Rynek w woj. śląskim jest w... ZAGŁOSUJ i ZMIEŃ WYNIK
*Matura 2013: Pytania egzaminacyjne na 100 proc. ZOBACZ
*Nudyści już zawitali na plaże ZOBACZCIE, gdzie spotkacie naturystów w woj. śląskim
*Tak zdasz egzamin na prawo jazdy kat. A na motocykl ZDJĘCIA i WIDEO

Codziennie rano najświeższe informacje z woj. śląskiego prosto na Twoją skrzynkę e-mail. Zapisz się do newslettera

Dołącz do nas na Facebooku!

Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!

Polub nas na Facebooku!

Dołącz do nas na X!

Codziennie informujemy o ciekawostkach i aktualnych wydarzeniach.

Obserwuj nas na X!

Kontakt z redakcją

Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?

Napisz do nas!