Marklowice, Mszana, Pszów i innych 27 gmin mogą zwracać 300 mln zł

Gminy górnicze ze Śląska emitują obligacje i ratują swoje budżety. Takie kroki podjęły już m.in. Mszana i Pawłowice. Wszystko przez dramatyczną sytuację finansową, spowodowaną koniecznością zwrotu pobranego podatku od kopalń. Co było efektem... nieprecyzyjnego polskiego prawa.

Chore prawo, ale prawo

Mszana musi zwracać podatek od tzw. wyrobisk górniczych. Za lata 2003-2005 władze gminy oddały Jastrzębskiej Spółce Węglowej ponad 8 milionów złotych. Jednak to nie koniec. Nie tak dawno z JSW przyszło kolejne wezwanie do spłaty 2,3 mln zł zwrotu podatku za 2006 rok. Dlatego gmina w ostatnim czasie wyemitowała obligacje na kwotę 6 mln zł, co pozwoliło pokryć deficyt budżetowy na 2015 rok.

- To chora sytuacja, chore prawo - grzmi wójt Mszany, Mirosław Szymanek. Problemy Mszany, jak wielu innych gmin górniczych, zaczęły się w 2011 roku. Wówczas Trybunał Konstytucyjny wydał korzystne dla górniczych spółek orzeczenie w sprawie spornego podatku od nieruchomości za podziemne wyrobiska górnicze. Sędziowie zakwestionowali zasadność jego pobierania przez gminy. Jednocześnie wskazując, że przepisy ustawy o podatkach i opłatach lokalnych nie mogą odnosić się do podziemnych wyrobisk górniczych.

Spółki węglowe od lat kwestionowały zasadność pobierania podatku przez gminy. Kiedy więc TK przyznał im rację, część z nich rozpoczęła batalię o zwrot pieniędzy. Najprężniej na tym polu działa Jastrzębska Spółka Węglowa. Pawłowice już spłaciły całość długu, czyli 43 mln zł. Płacą też pozostałe miasta i gminy, gdzie JSW fedruje.

- W zasadzie gminy rozliczają się z nadpłat w miarę możliwości na bieżąco, uzyskaliśmy około 173 mln zł zwrotu z zapłaconych 213 mln zł. Zwroty mają miejsce w przypadku korzystnych rozstrzygnięć organów podatkowych lub sądów administracyjnych. Aktualnie do zwrotu jest około 8 mln zł - tłumaczy Katarzyna Jabłońska-Bajer, rzeczniczka JSW.

Prawdopodobnie pieniądze zwracać będą także władze samorządowe, na których terenie węgiel wydobywały kopalnie innych spółek, w tym Kompanii Węglowej i Katowickiego Holdingu Węglowego.

- Według naszych wyliczeń gminy będą musiały zwrócić około 300 mln zł podatku, a drugie tyle z tytułu odsetek - wylicza wójt Marklowic Tadeusz Chrószcz i jednocześnie przewodniczący Stowarzyszenia Gmin Górniczych w Polsce, które zrzesza 30 miejscowości.

Nikt nie słucha gmin

W czerwcu SGG skierowało do kluczowych ministerstw oraz komisji sejmowych apel, w którym nakreśliło sytuację gmin górniczych z powodu niejasnego prawa podatkowego. Wystąpiło też o spotkania z ministrami, premier i prezydentem RP. Podczas nich planowano przedstawić swoje racje, a także metody rozwiązania tego sporu. W lipcu ten apel został ponowiony, ale bez skutku.

Jedynie na początku sierpnia (po dwóch miesiącach oczekiwania) SGG otrzymało odpowiedź, a właściwie pouczenie z Ministerstwa Skarbu. W nim minister Wojciech Kowalczyk poinformował... o bieżącym stanie prawnym, jak i o fakcie, o którym gminy górnicze wiedzą od ponad dekady, że podziemne wyrobiska górnicze nie podlegają opodatkowaniu. W wyroku z 2011 roku TK nie wykluczał, że gminy mogą pobierać podatek od nieruchomości w wyrobiskach górniczych (konkretnie od obiektów i konstrukcji pod ziemią, które mogą być zakwalifikowane jako budowle lub obiekty w prawie budowlanym), ale wskazywał na konieczność doprecyzowania prawa. Rozwiązaniem mogłoby być stworzenie tzw. katalogu budowli, który jasno precyzowałby, które obiekty i urządzenia można opodatkować, a które nie. Dotąd jednak nikt tego nie załatwił.

Projekt był gotowy, ale...

W 2013 roku sprawa nabrała tempa i wydawało się, że problem zostanie rozwiązany. Rada Ministrów nawet przyjęła założenia projektu, w którym przewidywano doprecyzowanie definicji budowli. Ostatecznie jednak projekt przepadł ze względu „na wiele poważnych wątpliwości prawnych i finansowych projektowanych rozwiązań”. Wskazano, że konieczne są dalsze konsultacje.

- Konsultacje społeczne i uzgodnienia resortowe ujawniły bowiem zasadnicze rozbieżności co do oceny proponowanych wówczas rozwiązań w odniesieniu do ich wpływu na zakres opodatkowania podatkiem od nieruchomości, a tym samym na przewidywane skutki finansowe ich wprowadzenia - zarówno dla podatników, jak i dla gmin, będących beneficjentami dochodów z tytułu podatku od nieruchomości - tłumaczy Wiesław Dróżdż, rzecznik Ministerstwa Finansów. Ostatecznie sprawa ponownie utknęła w miejscu i w tej kadencji Sejmu nie zostanie pozytywnie zakończona. - Aktualnie kontynuowane są prace nad doprecyzowaniem definicji budowli w ustawie o podatkach i opłatach lokalnych. Ewentualne zmiany definicji budowli wpłyną nie tylko na opodatkowanie działalności górniczej, ale wszystkich segmentów gospodarki. Dlatego potencjalne konsekwencje powinny zostać precyzyjnie rozpoznane przed przyjęciem konkretnych rozwiązań legislacyjnych - dodaje Dróżdż.

Gminy mają dość obietnic

Władze gmin mają dość ciągłych obietnic załatwienia problemu.

- Od lat domagamy się unormowania tej sytuacji w polskim prawie. Apelowaliśmy do rządu, ministrów. Nic nie zmieniło się od dawna. Jesteśmy ignorowani przez kolejne lata. Przecież problem jest ogromny. Dotyczy wielu gmin i setek tysięcy mieszkańców, których to dotknie. Jeżeli gminy będą musiały zwracać tak wielkie sumy, to nie będą miały pieniędzy na inwestycje. W tym np. na remonty dróg czy inne zadania - tłumaczy Tadeusz Chrószcz.

W tej kadencji Sejmu nie udało się rozwiązać problemu. Być może uda się załatwić w przyszłej. Obietnic polityków nikt jednak przed zbliżającymi się wyborami nie bierze poważnie pod uwagę. - Czas pokaże, komu zależy na rozwiązaniu tego problemu - słychać w górniczych gminach.

Czy górnicze gminy powinny zwracać podatek od wyrobisk? Komentuj

*Policjanci z Częstochowy skasowali film, na którym biją chłopaka. Ale jest drugi ZOBACZ?
*Wielki powrót Kamila Durczoka. Dawny szef Faktów TVN zadebiutował w nowej roli
*Loteria paragonowa: Jak się zarejestrować? Kiedy losowanie nagród?
*Rolnik szuka żony. Co wydarzy się w odcinku 7?