EC Będzin Wytwarzanie z gigantyczną karą na prawie 250 mln zł. W tle polityka klimatyczna i uprawniania do emisji CO2 do atmosfery

Ogromna kara dla EC Będzin Wytwarzanie. Skąd wzięło się prawie 250 milionów złotych?

Wysokość kary nałożonej na spółkę EC Wytwarzanie w Będzinie wynika z obowiązujących przepisów prawnych, regulujących system handlu uprawnieniami do emisji gazów cieplarnianych. Prowadzący instalację, który nie dokonał rozliczenia wielkości emisji w terminie, podlega administracyjnej karze pieniężnej w wysokości równej iloczynowi liczby uprawnień do emisji, która nie została umorzona, i jednostkowej stawki administracyjnej kary pieniężnej za rok okresu rozliczeniowego, za który to rozliczenie powinno nastąpić. Obecnie stawka administracyjnej kary pieniężnej wynosi 100 euro. Tak więc w przypadku EC Będzin Wytwarzanie sp. z o. o. kwota ta urosła do ponad 247 milionów złotych.

Wysokość kary jest ściśle określona w przepisach i wyliczana jest poprzez wspomniane pomnożenie liczby nieumorzonych uprawnień x 100 euro (zwaloryzowane o wskaźnik HICP publikowany przez Eurostat) x kurs euro NBP z pierwszego dnia roboczego przypadającego po 30 kwietnia danego roku (od roku 2024 – po 30 września danego roku).

EC Będzin Wytwarzanie sp. z o.o. nie umorzyło za rok 2020 uprawnień do emisji w liczbie 514 tys. 571. Wysokość kary została wyliczona zgodnie z przepisami w następujący sposób: 514 tys. 571 uprawnień x 105,76 euro x 4,5539 zł = 247 mln 827 tys. 923, 780944 zł.

Kary niekonstytucyjne? Zagrażają całemu sektorowi gospodarki energetycznej w Polsce?

- Naszym zdaniem przepisy regulujące wysokość tych kar, jak również sposób ich naliczania, są niekonstytucyjne. Dlaczego? W analogiczny sposób naliczane były bowiem kary za wycinkę drzew. W tym przypadku Trybunał Konstytucyjny orzekł, że przepisy dotyczące sposobu naliczania kary są niezgodne z konstytucją RP. Nie jesteśmy absolutnie przeciwko transformacji energetycznej i ochronie środowiska, ale cały proces musi przebiegać z uwzględnieniem realiów, realizacji oczekiwań społecznych, a także przepisów, pozwalających na normalne funkcjonowanie takim spółkom na rynku. Te kary nie powinny być naliczane automatycznie, bowiem dalszy wzrost ceny rynkowej certyfikatów sprawi, że żadna z firm z branż o wysokiej emisyjności nie będzie w stanie podołać tym wyzwaniom i przepisom – mówi Marcin Chodkowski, prezes zarządu EC Będzin S.A. (spółki matki).

Cena rynkowa certyfikatów wzrosła od początku 2018 roku z 6 euro do ok. 100 euro na początku 2023 roku. Tymczasem takie firmy jak EC Będzin Wytwarzanie sp. z o. o. nie mają bezpośredniego wpływu na wysokość osiąganego przychodu w danym roku. Suma uzyskanych przychodów jest bowiem konsekwencją wysokości taryfy za ciepło ustanowionej dla EC BĘDZIN Wytwarzanie sp. z o. o. przez Urząd Regulacji Energetyki (URE) oraz cen energii elektrycznej na giełdzie (RDN).

- W 2021 roku koszt paliwa węglowego wyniósł 81 mln złotych, a koszt certyfikatów, które musielibyśmy opłacić to 184 mln złotych. Gdyby stosować się zatem do wysokości opłat za emisję gazów cieplarnianych w 2021 roku ponieślibyśmy stratę. Deficyt wyniósłby 24 mln złotych. W 2022 roku taki deficyt wyniósłby 73 mln zł, a za dziewięć miesięcy tego roku ukształtował się na razie na poziomie 26 mln złotych - podkreśla Marcin Chodkowski.

- Ponosimy także koszty bieżącej działalności. Oczekujemy więc transformacji na realnych, normalnych zasadach, byśmy nie byli w stawiani w takiej sytuacji, że nie będziemy wstanie mogli inwestować w infrastrukturę, remonty urządzeń, zagwarantować wytwarzanie ciepła dla mieszkańców, bo priorytetem będą opłaty za emisję gazów cieplarnianych. Potrzebna jest szeroka dyskusja na ten temat, z udziałem władz państwowych, parlamentarzystów, władz samorządowych, mieszkańców, aby znaleźć rozwiązanie tego problemu – dodaje prezes zarządu EC Będzin.

Jak podkreśla Marcin Chodkowski EC Będzin Wytwarzanie sp. z o. o. stara się poszukiwać alternatywnych źródeł, które pozwoliłyby na wytwarzanie ciepła i energii, ale jest to proces nie tylko kosztowny, ale przede wszystkim bardzo długotrwały. Spółka od kilku lat stara się o możliwość budowy zakładu termicznego przetwarzania odpadów. Na samą tylko decyzję środowiskową, będącą wstępem, do dalszych działań, czekała rok.

W tym kontekście spółka zwraca uwagę na potencjalne skutki takich decyzji dla mieszkańców Zagłębia Dąbrowskiego. Obciążanie polskich firm energetycznych tak istotnymi karami finansowymi za niewykonanie obowiązków niemożliwych do zrealizowania spowoduje destabilizacje rynku energetycznego w Polsce i w dalszej perspektywie może grozić upadkiem polskiego sektora energetycznego.

- Skutkiem tego może być nie tylko wzrost cen energii dla konsumentów, ale również zwiększone ryzyko uzależnienia od dostaw energii z zagranicy, co z kolei może wpłynąć na bezpieczeństwo energetyczne Polski. Długofalowe konsekwencje takiej sytuacji będą nie tylko ekonomiczne, ale również społeczne, dotykając każdego mieszkańca kraju. Ponadto, prognozy wskazują, że ceny certyfikatów CO2 będą istotnie rosnąć w niekontrolowany sposób, co tylko spowoduje dalsze pogłębianie opisywanego problemu, komplikując sytuację finansową sektora energetycznego w Polsce. Jest to zatem kwestia wymagająca uwagi i interwencji na poziomie krajowym – przekazała EC Będzin w komunikacie.

WIOŚ nakłada kary zgodnie z obowiązującymi przepisami na podstawie danych z KOBiZE

Decyzja Śląskiego Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska z 30 listopada 2023 r., nakładająca na EC Będzin Wytwarzanie sp. z o.o. administracyjną karę pieniężną w wysokości 247 mln 827 tys. 924 zł, wydana została na podstawie wykazu otrzymanego z Krajowego Ośrodka Bilansowania i Zarządzania Emisjami (KOBiZE), określającego podmioty, które w terminie wskazanym w ustawie o systemie handlu uprawnieniami do emisji gazów cieplarnianych nie dokonały rozliczenia wielkości emisji.

- Z wykazu wynikało, że spółka nie wykonała obowiązku rozliczenia wielkości emisji gazów cieplarnianych do atmosfery za rok 2020. W tego typu sytuacji wszczęcie postępowania i nałożenie kary jest obligatoryjne, przepisy nie przewidują możliwości innego działania wojewódzkiego inspektora ochrony środowiska. Podobnie wysokość kary jest ściśle określona w przepisach, które mówią w jaki sposób powinna zostać wyliczona, nie pozostawiając w tej kwestii żadnej uznaniowości. Od decyzji spółce przysługuje odwołanie do Głównego Inspektora Ochrony Środowiska w terminie 14 dni od jej otrzymania – wyjaśnia Małgorzata Zielonka, rzecznik prasowa Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska w Katowicach.

Jak to działa? Zgodnie z ustawą o systemie handlu uprawnieniami do emisji gazów cieplarnianych, podmioty emitujące gazy cieplarniane do atmosfery dysponują określoną pulą uprawnień do emisji. Pula ta corocznie powinna być rozliczona. Rozliczenia wielkości emisji dokonuje się za pośrednictwem rachunku w rejestrze Unii administrowanym przez KOBiZE. Umorzenia uprawnień do emisji dokonuje się w liczbie odpowiadającej różnicy pomiędzy sumą umorzonych na tym rachunku uprawnień do emisji w danym okresie rozliczeniowym, a faktyczną sumą emisji z instalacji. Administracyjną karę pieniężną wymierza się w sytuacji, w której prowadzący instalację nie dokonał rozliczenia wielkości emisji. Ostateczny termin rozliczenia przypada na 30 kwietnia danego roku za rok poprzedzający.

- W tej konkretnej sytuacji spółka EC Będzin Wytwarzanie powinna rozliczyć wielkość emisji do 30 kwietnia 2021 roku za rok 2020 (w związku z nowelizacją ustawy od roku 2024 będzie to koniec września). KOBIZE sporządza wykaz prowadzących instalacje, którzy w terminie do 30 kwietnia danego roku zrealizowali obowiązku i przesyła wojewódzkim inspektorom ochrony środowiska w terminie do 15 maja każdego roku (od roku 2024 w terminie do dnia 15 października każdego roku). Wojewódzki Inspektor Ochrony Środowiska stwierdza naruszenia na podstawie przekazanego wykazu i jest zobowiązany do wszczęcia postępowania administracyjnego celem nałożenia administracyjnej kary pieniężnej za nieumorzenie uprawnień do emisji – tłumaczy Małgorzata Zielonka.

Jak dodaje, decyzja administracyjna wydana przez ŚWIOŚ jest decyzją związaną, co oznacza że obowiązek jej wydania oraz wysokość kary są uregulowane przepisami prawa, a wojewódzki inspektor ochrony środowiska może jedynie sprawdzić czy są spełnione przesłanki wydania decyzji - jeśli tak, to decyzję wydaje. Nie ma przy tym znaczenia, czy prowadzący instalację umorzył odpowiednią liczbę uprawnień do emisji po obowiązującym go terminie.