Gmach Sejmu Śląskiego w Katowicach. W tym roku przypada setna rocznica rozpoczęcia jego budowy. Jakie skrywa tajemnice? Zobaczcie ZDJĘCIA

W czwartek, 28 marca w gmachu Sejmu Śląskiego zgromadzili się przedstawiciele większości lokalnych mediów. Dziennikarze zostali zaproszeni przez wojewodę śląskiego, Marka Wójcika do uczestnictwa w historycznej wycieczce po zabytkowym budynku.

- Dzisiejsza okazja jest szczególna, dlatego że obchodzimy 95. rocznicę pierwszego zwiedzania dla prasy gmachu Województwa i Sejmu Śląskiego. To jest początek nowych możliwości zapoznawania się mieszkańców województwa śląskiego z tym budynkiem - rozpoczął spotkanie wojewoda śląski, Marek Wójcik.

Okazuje się, że wycieczka miała stanowić nowe otwarcie dla pracy urzędu.

- Zależy nam na tym, żeby gmach Śląskiego Urzędu Województwa był budynkiem, który żyje w świadomości mieszkańców województwa, chcemy żeby mieszkańcy mieli możliwość zwiedzania go. Z tego powodu wróciliśmy na mapę Nocy Muzeów. Już 18 maja, osoby które chciałyby zobaczyć jak wygląda przestrzeń naszego urzędu, będą miały taką możliwość - dodał Marek Wójcik.

Rozpoczyna szczególny okres dla urzędników pracujących w Śląskim Urzędzie Wojewódzkim, bowiem właśnie w 2024 roku przypada rocznica stulecia rozpoczęcia budowy gmachu.

- W związku z tym chcielibyśmy podjąć cały szereg inicjatyw, które będą przybliżały ten obiekt, jego historię i losy urzędników, którzy tutaj na przestrzeni lat pracowali - dodawał Marek Wójcik.

Na ten moment nie ma sprecyzowanych planów dotyczących obchodów. Będziemy o nich sukcesywnie informowali.

W 1923 roku rozpisano konkurs na projekt gmachu, a sześć lat później, 5 maja 1929 r. budynek został poświęcony przez ks. bpa Arkadiusza Lisieckiego i przekazany przez ówczesnego Prezydenta II RP Ignacego Mościckiego. Jednak historia obiektu rozpoczęła się na długo przed jego budową. Wszystko za sprawą rewolucji przemysłowej i odkrycia potencjału przemysłowego śląskiej ziemi. Kolejnym kamieniem milowym był zamach na arcyksięcia Franciszka Ferdynanda w 1914 roku w Sarajewie, który wywołał I wojnę światową.

- Zamach spowodował, że upadł podział geopolityczny w tej części Europy, ale także również upadł cały porządek społeczny - wyjaśnia Daria Czarnecka, inspektor wojewódzki, Biuro wojewody śląskiego.

W tym czasie na śląsku uruchomiły się mocne propolskie ruchy, które w większości odnosiły się do romantycznej pojmowanej Polski, z dzieł Sienkiewicza, Żeromskiego i Wyspiańskiego.

- W wyniku trzech powstań śląskich i plebiscytu, który jeśli chodzi o liczby bezwzględne - Polska przegrała, doszło do negocjacji na forum Ligii Narodów, rada ambasadorów zdecydowała o podziale Śląska. Polska dała Śląskowi prawo do stanowienia o sobie. Był to z jednej strony przyczynek propagandowy, a z drugiej strony zdawano sobie sprawę, że nie da się ziem, które były przez 700 lat pod inną kulturą prawną, mentalną, stosunku do pracy, ludności o innym poziomie wykształcenia (nie było tu prawie analfabetów), bezkolizyjnie połączyć z resztą kraju - tłumaczy Daria Czarnecka.

Z tego względu zatwierdzono statut organiczny Województwa Śląskiego, czyli autonomię. Ten akt prawny dawał prawo do posiadania własnej, niezależnej od Warszawy policji, skarbu, do odrzucania prawa krajowego w pewnym zakresie. Wojewoda śląski miał prawo inicjatywy ustawodawczej do Sejmu Śląskiego i uprawnienia kuratora oświaty.

- Żeby to zrozumieć trzeba przełożyć sobie dzisiejszą Warszawę na ówczesne Katowice, czyli mamy władzę ustawodawczą, na czele której stoi marszałek Sejmu Śląskiego i władzę wykonawczą, czyli Śląską Radę Wojewódzką, na czele z wojewodą śląskim - mówi Daria Czarnecka.

Katowice nie miały budynku, który pomieściłby dużą ilość urzędników, konieczna była budowa odpowiedniego, wystarczająco reprezentacyjnego i wielkiego budynku administracyjnego. Pierwotnie pracowano w Szkole Budowlanej, dzisiejszym budynku Akademii Muzycznej, jednak szybko zdecydowano się podjąć plany budowy nowego obiektu.

- W 1922 roku podjęto decyzję o budowie najpierw dwóch gmachów, osobnego dla Sejmu Śląskiego i Urzędu Wojewódzkiego Śląskiego, bo tak się wtedy nazywaliśmy, ale Konwent Seniorów Sejmu Śląskiego poprosił wojewodę o to, żeby jednak budynek był wspólny i tak jest do dzisiaj - dodaje Daria Czarnecka.