Jak spędzamy Boże Narodzenie 2022? Mniej nas na pasterce, ale śpiewamy kolędy i czytamy Biblię. Ile nas kosztują święta?

Jak spędzamy Boże Narodzenie? Czy śpiewamy kolędy i czytamy Biblię? Na te pytania szukali odpowiedzi naukowcy Uniwersytetu Śląskiego, którzy wyniki swoich badań przedstawili w czwartek w auli im. Kazimierza Lepszego, w budynku rektoratu Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach.

W spotkaniu z dziennikarzami wzięli w udział naukowcy z Wydziału Nauk Społecznych UŚ: socjolog dr Rafał Cekiera i psycholożka dr hab. prof. UŚ Katarzyna Ślebarska oraz przedstawiciele mediów. Dwójka śląskich naukowców podzieliła się informacjami odnośnie świąt badanymi przez nauki społeczne.

Dr Rafał Cekiera przedstawił wyniki dwuletnich badań, które obrazują zarówno pewne stałe, jak i zmiany jakie zaszły na przestrzeni ostatnich dekad w podejściu Polaków do świąt Bożego Narodzenia.

Z wyniku jego badań wynika, że:

• 59% Polaków zadeklarowało przystąpienie do spowiedzi,
• 60% modlitwę i czytanie Biblii,
• a 70% śpiewanie kolęd.

Pomimo iż zmiany w religijności naszego społeczeństwa wskazują chociażby na malejącą liczbę osób biorących udział w pasterce (w latach 90-tych uczestnictwo deklarowało 80% Polaków, w 2019 przed pandemią koronawirusa - 66%, z kolei w roku ubiegłym - 53%), Boże Narodzenie to wciąż w naszym kraju święta rodzinne i wspólnotowe.

- Ta rodzinność świąt jest dosyć ciekawa, ponieważ łączy się ona również z coraz częstszym odwiedzaniem grobów swoich bliskich w tym okresie, co może oznaczać, że do tej wigilijnej, świątecznej wspólnoty rodzinnej zapraszani są także nasi zmarli - mówił Rafał Cekiera.

Jak zwrócił uwagę śląski naukowiec, chociaż pewne zwyczaje świąteczne nie mają wprost charakteru religijnego, to jednak obchodzone są przez zdecydowaną większość Polaków.

Należą do nich m.in. składanie sobie świątecznych życzeń (zwyczaj praktykowany przez 98% Polaków), spożywanie tradycyjnych potraw wigilijnych, dzielenie się opłatkiem, przystrojenie choinki, czy obdarowywanie bliskich prezentami.

Tegoroczne święta Bożego Narodzenia zdaniem socjologa są świętami w cieniu inflacji i niepewnej sytuacji gospodarczej, co ma swoje odzwierciedlenie w deklaracjach Polaków m.in. na temat wydatków świątecznych. 1427 złotych - tyle wyda "statystyczny Polak" na święta 2022, według danych Związku Banków Polskich.

To o 1% więcej niż w zeszłym roku. Mniej z kolei planujemy wydać na świąteczne prezenty. Średnio Polacy przeznaczą w tym roku na prezenty dla swoich bliskich kwotę około 500 złotych. Aż 73% deklaruje ponadto ograniczenie wydatków świątecznych w porównaniu z poprzednimi latami.

- Myślę jednak, że to ograniczenie wydatków nie będzie powodowało, że na stole wigilijnym znajdzie się np. mniejsza liczba potraw, ale być może te poprawy będą mniej wykwintne, mniej bogate, ale jednak z zachowaniem tradycji - mówił Rafał Cekiera.

Prof. Katarzyna Ślebarska naświetliła święta Bożego Narodzenia z perspektywy psychologii. Naukowiec przedstawiła zarówno pozytywne aspekty świąt dla zdrowia psychicznego człowieka, jak np. poczucie przynależności i spędzenie czasu z rodziną, z drugiej strony zwróciła uwagę na stres jaki mogą powodować narzucane nam przez społeczeństwo konwenanse, m.in. przymus obchodzenia świąt Bożego Narodzenia w określony sposób. Prof. Ślebarska podkreślała, że warto zadać sobie pytanie: czy ja rzeczywiście muszę robić to co nakazuje mi pewien stereotyp? Jeśli nie chcę np. jeść karpia czy przystrajać choinki to nie muszę tego robić, by koniecznie wpasować się w schemat.

- Warto sobie czasem zadać takie pytania, aby się zatrzymać i spojrzeć na to z dystansu - podkreśliła Katarzyna Ślebarska.

W kontekście stresu związanego ze świętami Bożym Narodzeniem psycholożka mówiła także o przedświątecznych zakupach, czy anegdotycznych już rozmowach o polityce, których raczej należy unikać przy wigilijnym stole. Odpowiadając na pytanie o pozytywne i negatywne strony pewnych wzorców społecznych skorelowanych ze świętami prof. Ślebarska mówiła, że

- Nam bardzo pomagają takie poznawcze strategie, które mamy w sobie budowane, w siebie wrodzone. Bardzo nam one pomagają ze względu na to, że żyjemy w bardzo trudnych czasach. Jedyną naszą pewnością jest niepewność. Takie drogowskazy, którymi możemy się kierować pozwalają nam funkcjonować. Warto natomiast zastanowić się, który z takich schematów może zaburzać przeżywanie świąt w dobrej atmosferze.