Kiepskie życie na Śląsku? Zagraniczni eksperci powiedzą, co robimy źle

Green: PKB traktujemy jakby był darem od Boga. Potrzebny nam nowy miernik

Eksperci, którzy przygotowali raport w oparciu o miernik, jakim jest Indeks Rozwoju Społecznego, zbadali przekrojowo jakość życia we wszystkich 272 regionach krajów członkowskich UE. Wynik? Gorsze warunki dla swoich mieszkańców niż woj. śląskie, oferują jedynie najbiedniejsze regiony Bułgarii i Rumunii. Śląskie najsłabiej wypada w takich kategoriach jak stan środowiska naturalnego (ostatnie miejsce!) oraz jakość wody. Ale i w innych źle. W październiku pisaliśmy, że raport powinien przestudiować każdy polityk decydujący o przyszłości śląskiego regionu. Odpowiedzią na ten apel jest jutrzejsza debata w redakcji Dziennika Zachodniego.

Wskaźnik ten, to jedno z nowych unijnych narzędzi, które ma pomóc w opracowywaniu strategii rozwojowych w UE. Może mieć wpływ na podział pieniędzy unijnych w kolejnej perspektywie budżetowej. Jest uzupełnieniem tradycyjnych pomiarów (np. poziomu PKB-Produkt Krajowy Brutto), a dla regionów stanowi materiał do analizy porównawczej z innymi regionami o podobnej charakterystyce ekonomicznej.

Śląskie w świetle tych danych wygląda jak obszar wymagający strategicznej interwencji. Przede wszystkim, z 272 regionów 28 krajów UE, tylko 22 charakteryzują się niższym poziomem jakości komfortu życia oraz perspektyw poprawy tej jakości. Na to wszystko składają się takie czynniki jak: perspektywy, stan środowiska naturalnego, kondycja systemu edukacji i służby zdrowia, poziom bezpieczeństwa i tolerancji.

Z tych składowych najbardziej uderzająca może być kategoria „stan środowiska naturalnego” - w tej Śląskie jest najbardziej zanieczyszczonym regionem w Europie (272. miejsce). Fatalnie na tle UE wypadamy również pod względem jakości wody i systemu sanitarnego (256. pozycja). Inne wnioski ? Zdrowie, w tym m.in. długość życia czy zachorowalność na raka - 250. miejsce, stan mieszkań - 236. miejsce, poziom bezpieczeństwa obywateli - 235. miejsce.

Być może najbardziej czytelny dla nas wniosek z Indeksu Rozwoju Społecznego, to ostatnie miejsce naszego regionu wśród wszystkich polskich województw pod względem komfortu życia. Nawet za Polską Wschodnią. Podlaskie sklasyfikowano na 194. miejscu w Europie, to 56 pozycji wyżej niż Śląskie. Lubelskie wylądowało na 216. miejscu, Podkarpackie - na 220. Nawet rachityczne woj. opolskie zajmuje wyższą pozycję - 247.

– Unijne dane pokazują, że trzeba zmodyfikować myślenie o polityce regionalnej. Dziś nie wystarcza spojrzenie na Śląsk z perspektywy kilometrów autostrad. Patrzmy na nasze miasta, na miejską przestrzeń, patrzmy na Bytom, na komfort życia, który – tu zgadzam się z kryteriami indeksu – nie w pełni zależy od suchych wyników gospodarczych – mówił po naszej ubiegłorocznej publikacji marszałek województwa śląskiego Wojciech Saługa.

Sprawą zainteresował się też europoseł Jan Olbrycht, który zadeklarował pośrednictwo w zaproszeniu autorów raportu na Śląsk.

– Badacze przygotowujący Indeks są gotowi do takiej wizyty, by pokazać, skąd się wzięły konkretne dane, by wyrazić również opinie na temat kierunków zmian – mówi Olbrycht. – Dla nas to mogłaby być okazja do wykorzystania unijnej metodologii do prowadzenia własnych analiz w regionie. Jutro naszymi gośćmi w redakcji DZ będą zarówno Saługa, jak i Olbrycht, a także autorzy Indeksu Rozwoju Społecznego. Odwiedzi nas Michael Green, szef amerykańskiej organizacji Social Progress Imperative (to ona współtworzyła raport). – Często mówimy o PKB, jakby został wręczony nam przez Boga na kamiennych tablicach. To jednak pojęcie stworzone przez ekonomistę sto lat temu. Potrzebny jest nam bardziej efektywny miernik, odpowiadający wyzwaniom XXI wieku – mówi Green na temat Indeksu.

Pokrywa się to z refleksjami, jakie mają na temat raportu śląscy politycy. – O ile względnie poradziliśmy sobie z restrukturyzacją przemysłu, budową dróg czy rozwijaniem transportu, tak kwestie społeczne, warunków życia, odłożono na później – podkreśla Olbrycht. – A ta sfera, co pokazuje indeks, jest równie ważna, jak twarda infrastruktura. Innymi słowy: rozwój gospodarczy nie zawsze idzie w parze z poprawą indeksu społecznego. Zawiłości raportu będą prezentować również Petra Krylova, analityk Social Progress Imperative oraz Ladan Manteghi, odpowiadająca za podobne badania społeczne w Stanach Zjednoczonych. Po wizycie w redakcji, zagraniczni eksperci spotkają się w Katowicach z samorządowcami oraz urzędnikami odpowiedzialnymi za programy unijne. Naszą debatę zrelacjonujemy.