Legionella w Częstochowie? Wodociągi Częstochowskie komentują sprawę

Bakteria legionella została odkryta po raz pierwszy w 1976 roku, kiedy podczas spotkania weteranów Legionu Amerykańskiego w Filadelfii kilkadziesiąt osób zachorowało na nietypowe zapalenie płuc. Obecnie występuje na całym świecie i jest szeroko rozpowszechniona w środowisku, a jej rezerwuarem jest woda i mokra gleba.

Znajdziemy ją w strumieniach, stawach, instalacjach wodno-kanalizacyjnych hoteli, szpitali, domów opieki, w kurkach i sitkach prysznicowych, w zbiornikach magazynujących wodę, urządzeniach klimatyzacyjnych i nawilżających, w basenach z hydromasażem, basenach termalnych, basenach spa, w urządzeniach medycznych, a nawet na myjniach samochodowych.

Bakterie mogą żyć i namnażać się w temperaturze od 20°C do 45°C, przy czym ryzyko jest większe w wyższej temperaturze. Występują one w środowisku naturalnym, w rzekach, jeziorach czy wilgotnej ziemi, lecz ich ilość jest zwykle niewielka. Wysoką liczebność stwierdza się w nieodpowiednio utrzymywanych sztucznych systemach wodnych.

Jakie są możliwe źródła Legionelli? Są one wszędzie tam, gdzie wytwarzany jest aerozol wodno-powietrzny np.:

• nawilżacze powietrza,
• sitka prysznicowe, perlatory,
• głowice prysznicowe i krany zlewozmywakowe,
• baseny/wanny z hydromasażem typu spa/whirlpool,
• instalacje wodno-kanalizacyjne w budynkach użytecznośc ipublicznej,
• klimatyzacje,
• urządzenia podgrzewające wodę użytkową,
• wieże chłodnicze,
• fontanny, natryski miejskie,
• instalacje wodno-kanalizacyjne w domu.

Legionelloza jest chorobą zakaźną, ale nie zaraźliwą. Co to oznacza? Fakt, że nie przenosi się z człowieka na człowieka. Owszem, może stanowić zagrożenie dla ludzi, ale w momencie, gdy dostanie się do dróg oddechowych.

Do zakażenia może dochodzić poprzez wdychanie powietrza, w którym znajduje się aerozol skażonej bakteriami wody. Chodzi o tak zwaną mgłę wodną, która powstaje w wyniku rozprysku wody.

W jaki sposób dochodzi do zakażenia? Podczas oddychania kropelki aerozolu dostają się do naszych dróg oddechowych i osadzają na błonach śluzowych nosa lub płucach.

Legionella nie przenosi się drogą pokarmową tzn. nie jest dla nas niebezpieczna, gdy trafi do układu pokarmowego wraz ze spożytą wodą.

Bakteria legionella może wywoływać tak zwaną chorobę legionistów, czyli poważną niewydolność oddechową. To choroba, która powoduje zapalenie płuc o ciężkim przebiegu, z wysoką gorączką, suchym kaszlem, zaburzeniami oddychania. Pierwsze objawy można pomylić z innymi infekcjami - gorączką, bólem głowy, bólami mięsni, czy problemami z oddychaniem. Kolejne pojawiające się objawy choroby legionistów to dreszcze, suchy kaszel, który zmienia się na mokry (przy wykrztuszaniu w plwocinie może pojawić się krew), duszności, a także bóle w klatce piersiowej.

Poza tym Legionella może też powodować gorączkę pontiac. Jest ona łagodną chorobą wywołującą objawy grypopodobne, dreszcze, bóle głowy i mięśni, zakażenie górnych dróg oddechowych. Wyzdrowienie następuje samoistnie po kilku dniach.

Legionellozą zaraża się poprzez wdychanie powietrza zawierającego bakterie legionella sp. w aerozolu, który może nie być widoczny. Taki aerozol tworzy się z kropelek wody, zawierającej bakterie, powstające w wyniku puszczenia wody z kranu, prysznica, czy z bąbelków generowanych w basenie. Im mniejsze kropelki tym większe prawdopodobieństwo wywołania infekcji. Choroba nie przenosi się z człowieka na człowieka.

Objawy legionellozy występują na ogół od dwóch do dziesięciu dni po zakażeniu, ale w rzadkich przypadkach mogą wystąpić nawet po trzech tygodniach.

Zakażenie może mieć łagodny przebieg, podobny do grypy – gorączka Pontiac lub powodować chorobę legionistów, która jest ciężkim zapaleniem płuc wymagającym leczenia antybiotykami i może powodować powikłania.

W przypadku wystąpienia poniższych objawów powinniśmy zgłosić się do lekarza:

• bóle mięśni,
• ból głowy,
• gorączka,
• objawy zapalenia płuc (w tym m.in. suchy kaszel, zaburzenia oddychania).

Objawom tym mogą towarzyszyć zaburzenia ze strony przewodu pokarmowego, w tym bóle brzucha, wymioty, biegunka, a także zaburzenia świadomości.

Fontanny są źródłem aerozolu wodnego, który może nieść za sobą zanieczyszczenia mikrobiologiczne. Istotnym zagrożeniem może być występowanie w aerozolu bakterii z rodzaju legionella, które w przypadku inhalacji mogą prowadzić do zachorowań na legionellozę. Zakażenie następuje drogą wziewną, zagrożenie stwarza więc samo przebywanie w pobliżu źródła aerozolu. Skażenie aerozolu wodnego jest wynikiem kolonizacji przez bakterie legionella instalacji wodnej fontanny, czemu sprzyja temperatura wody wynosząca 25-45 ºC, nie stosowanie dezynfekcji wody, brak kontroli narastania biofilmu na wewnętrznej powierzchni instalacji.

Warto podkreślić, że bakteria Legionella pneumophila zagraża głównie tym, którzy mają obniżoną odporność albo inne przewlekłe, groźne choroby. Wszystkie osoby, które do tej pory zmarły po zakażeniu nią, były poważnie chore. Co najmniej trzy leczyły się onkologicznie. Oczywiście nie oznacza to, że należy bagatelizować problem - nie można jednak popadać w panikę.

Do grup ryzyka zakażenia bakterią Legionella zaliczyć można:

• osoby po 60. roku życia,
• aktualnych i byłych palaczy,
• ludzi z przewlekłymi chorobami płuc,
• ludzi z osłabionym układem odpornościowym.

Zapobieganie namnażaniu się bakterii legionelli polega na odpowiedniej konserwacji instalacji i urządzeń wodnych, włączając w to m.in. systemy wodociągowe zaopatrujące w wodę, fontanny, urządzenia chłodzone wodą czy myjnie samochodowe.

Stare i nieprawidłowo utrzymywane (biofilm) wewnętrzne instalacje wodociągowe w budynkach, przetrzymywanie wody w zbiornikach magazynujących wodę, martwe odcinki instalacji, stagnacja wody – to główne przyczyny zasiedlenia się legionelli sp.

Skuteczne usunięcie bakterii legionella sp. z wewnętrznych instalacji wodociągowych stanowi wyzwanie dla administratorów budynków.

Jak zatem zredukować ryzyko zakażenia?

• regularnie czyścić i dezynfekować urządzenia natryskowe w domu (głowice prysznicowe, nawilżacze powietrza, wanny z hydromasażem) zgodnie z zaleceniami producenta,
• gdy nie używamy kranu ponad 2 tygodnie, powinniśmy odkręcić wodę na przynajmniej 2 minuty, zanim zaczniemy z niej korzystać,
• okresowo opróżniać i płukać urządzenia grzewcze, zgodnie z zaleceniami producenta, aby zredukować osiadające na dnie i ściankach zanieczyszczenia,
• jeżeli możemy, to zachować temperaturę wody w urządzeniach grzewczych na poziomie 60°C.

Do dobrych praktyk związanych z ochroną wody przed legionellą należą także:

• prawidłowa eksploatacja systemów wodociągowych,
• utrzymywanie odpowiednich temperatur wody,
• unikanie stagnacji (zastoin wody),
• regularne badanie wody pod kątem legionelli,
• monitorowanie stanu instalacji wodnej,
• systematyczne płukanie instalacji oraz tzw. martwych końców, aby usunąć bakterie legionella nawet w odległych punktach sieci rur.

Jak do tej pory przypadki legionellozy potwierdzono w czterech województwach: podkarpackim, wielkopolskim, małopolskim oraz lubelskim. W sumie potwierdzono już zakażenia u ponad 150 osób, 14 osób zmarło. Wszystko zaczęło się od województwa podkarpackiego. W związku z tym Podkarpacki Państwowy Wojewódzkie Inspektor Sanitarny prowadzi dochodzenie w celu ustalenia źródła zakażenia. Najbardziej prawdopodobne to system wodociągowy. Pobierane są w wytypowanych punktach próbki wody. Na bieżąco prowadzone są również wywiady epidemiologiczne z osobami zakażonymi i analizowane wynikające z nich dane.

Jak sytuacja wygląda w województwie śląskim i samej Częstochowie? W ciągu ostatnich lat zdarzały się oczywiście przypadki bakterii Legionella w naszym województwie. Z danych przekazanych w ubiegłym tygodniu przez Wojewódzką Stację Sanitarno-Epidemiologiczną w Katowicach wynika, że ostatni zgłoszony przypadek zakażenia w naszym województwie odnotowano 7 lipca. W związku z zaistniałą sytuacją Częstochowskie Wodociągi wydały w tej sprawie specjalny komunikat.

- Ujmowana i dystrybuowana przez Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji Okręgu Częstochowskiego SA w Częstochowie pochodzi w całości z ujęć podziemnych. Temperatura wody ujmowanej utrzymuje się w granicach 9 – 11°C, czyli znacznie poniżej temperatury umożliwiającej bytowanie i namnażanie się bakterii Legionella, która zawiera się w przedziale 25-40°C - tłumaczą przedstawiciele Częstochowskich Wodociągów.

Ryzyko występowania bakterii Legionella dotyczy instalacji wody ciepłej w miejscach powstawania tzw. aerozolu wodnego, takich jak prysznice, jacuzzi oraz systemy klimatyzacji czy fontanny.

- Nie występuje zatem ryzyko rozwoju bakterii Legionella w zbiorczym systemie wodociągowym. Zapewniamy, że zimna woda w sieci wodociągowej jest bezpieczna i można ją pić prosto z kranu - podsumowują.