Leksykon Panteonu Górnośląskiego. Kiedy książka trafi do czytelników? Ma towarzyszyć wystawie w piwnicach katedry w Katowicach

Emocji było dużo, gdy tylko pojawił się przed dwoma laty pomysł stworzenia w przyziemiach katowickiej katedry Panteonu Górnośląskiego. Dotyczyły i kwoty, za jaką ma powstać ta inwestycja – ponad 40 mln zł, i tego, kto jest godny takiego upamiętnienia. W „Leksykonie Panteonu Górnośląskiego”, na 158 haseł, księży katolickich jest ponad 70, do tego dwoje świętych i dwie zakonnice. Pastorów odnotowano trzech, a rabina – jednego. Na wyróżnienie zasłużyły osoby związane z życiem kościelnym, choć nieobecne w publicznej przestrzeni – organiści, dyrygenci chórów, autorzy prasy katolickiej.

Panteon Górnośląski powstał bez publicznej debaty

Bez jakiejkolwiek chęci publicznej debaty, 18 lutego 2020 roku podpisano umowę powołującą Panteon Górnośląski. Jej sygnatariuszami zostali: metropolita katowicki abp Wiktor Skworc, wiceminister kultury i dziedzictwa narodowego Jarosław Sellin, marszałek województwa śląskiego Jakub Chełstowski i wicemarszałek Wojciech Kałuża oraz prezydent Katowic Marcin Krupa. Obecny był premier Mateusz Morawiecki.

We wstępie „Leksykonu...” jest wzmianka o „przeprowadzeniu konsultacji środowiskowych”, ale konsultacje były fikcją. Owszem, władze województwa śląskiego formalnie takie konsultacje społeczne ogłosiły, od 11 do 25 marca 2020 roku, i odnotowały, że „żaden z uprawnionych podmiotów nie zgłosił uwag”.

Przypomnijmy: 20 marca 2020 roku w Polsce został wprowadzony stan epidemii. Nieczynne uczelnie, instytucje kultury nie debatowały o inwestycji w piwnicach katedry.

Nie wiadomo, ile leksykon kosztował i kto wskazał nazwiska

Instytucja kultury marszałka śląskiego: Panteon Górnośląski działa od wiosny ubiegłego roku. Jej dyrektorem, bez konkursu, został Ryszard Kopiec. W połowie lutego br. odmówił DZ prośbie zapoznania się z treścią „Leksykonu...”. – Publikacja zostanie zaprezentowana mediom w ciągu 2-3 tygodni – zapewniał, ale słowa nie dotrzymał. Pieniądze na opracowanie biogramów do „Leksykonu...” wyłożyło Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego. Ile? Na to pytanie także odmawia odpowiedzi ks. dr hab. Henryk Olszar z UŚ, pod którego kierunkiem powstała ta publikacja.

Nie wiemy, kto wskazywał osoby godne odnotowania w leksykonie. Wiemy choć, kto pracował nad ich biogramami, w sumie 46 badaczy, w tym: 11 duchownych, dodatkowo 2 osoby z Wydziału Teologicznego UŚ, 5 pracownic Biblioteki Teologicznej UŚ, 2 pracowników z Archiwum Archidiecezjalnego w Katowicach i z KUL w Lublinie. Ponadto naukowcy IPN, historycy UŚ, inni.

Jak czytamy we wstępie „Leksykonu...” dzięki tej pracy, tej instytucji kultury zwiedzający będą mogli dotrzeć „do oryginalnie śląskiej syntezy śląskości, która jest możliwa do zaistnienia w tej formie tylko w tym miejscu Europy, dzięki dziejom, stykowi narodów i kultur, jakiejś też tajemnicy ukrytej ze śląskim człowiekiem i czasem”.

Leksykon, zawierający wiadomości encyklopedyczne, samego zwiedzania nie ułatwi, bo nikt nie chodzi z encyklopedią po wystawie. W prosty sposób księga nie daje odpowiedzi na pytanie, dlaczego ta czy inna osoba jest godna Panteonu. A w ogóle, kim była? Biogramy są schematyczne: wszystkie zaczynają się od tego, że się ktoś urodził z mamy i taty, chodził do szkoły, poznał przyjaciół, że czytał, zwiedzał, dużo pracował itd.