Matura 2023 z języka polskiego. Co będzie na rozprawce? "Lalka", "Pan Tadeusz", a może "Wesele"? Sprawdź! Oto tematy z ostatnich 10 lat

Co się zmieniło na Waszą korzyść? Przede wszystkim czas. Niegdyś maturzyści mieli 170 minut na napisanie całego wypracowania. Teraz możecie pisać rozprawkę, aż 240 minut. Spokojnie - jak wasi poprzednicy wyrobili się w krótszym czasie, tym bardziej Wy się wyrobicie. Jeśli jednak nie jesteście pewni, sprawdźcie nasze porady! W tym materialne znajdziesz:

Maturzyści, którzy musieli zmierzyć się z nową formułą 2015 trafili na... "Dziady cz. III" Adama Mickiewicza. Był to dla nich szok, ponieważ od wielu lat lektura ta w ogóle nie pojawiała się na rozprawce. Może i w tym roku "Dziady" zaskoczą maturzystów? Zobaczcie w naszej galerii jakie tematy na rozprawce już były w ubiegłych latach.

Zadania historycznoliterackie zwykle bazują na dwóch tekstach kultury (w przykładowych zadaniach jest to zwykle obraz + fragment tekstu literackiego). Są i takie, w których zostanie przedstawiony sam obraz i trzeba będzie odwołać się do danej lektury. Możecie być spokojni. Większość zadań w dużej mierze przypomina te ze starej formuły.

Dobra rada: Przejrzyjcie obrazy, które pojawiały się w egzaminach ustnych i pisemnych w formule 2023 i na poprzednich egzaminach maturalnych. Są pewne "klasyki", które lubią się powtarzać, jak na przykład "Bitwa pod Grunwaldem" Jana Matejki czy obraz Léona Bonnata "Hiob". Ich znajomość na pewno ułatwi Wam rozwiązywanie zadań testu historycznoliterackiego.

Podobnie jak w ubiegłych latach, także w 2023 r. maturzyści będą mieli dwie opcje do wyboru - wiersz i lekturę. Chociaż, jak podaje najnowszy informator maturalny, na egzaminie nie jest już przytoczony fragment tekstu, radzimy nie wybierać tekstów lirycznych. Ich interpretacja jest nie lada wyzwaniem. Temat będzie bez wskazania konkretnej lektury obowiązkowej – lektura do wyboru przez zdającego spośród wszystkich lektur obowiązkowych. Nie zrażajcie się jednak gdy przykładowo przeczytacie takie zadanie:

Trzeźwy racjonalista – niepoprawny marzyciel. Jak wybór postawy życiowej wpływa na
losy człowieka i jego relacje z innymi ludźmi?
[i]W pracy odwołaj się do:

• Lalki Bolesława Prusa
• innego utworu literackiego – może to być również utwór poetycki
• wybranych kontekstów

"Lalka" Bolesława Prusa w przypadku matur jest tzw. pewniakiem. Każdy maturzysta powinien znać chociaż głównych bohaterów obowiązkowych lektur. Ten przykład sugeruje, że powinniśmy przytoczyć postać Stanisława Wokulskiego, który swoją postawą przedstawiał zarówno świat racjonalistyczny, pozytywistyczny (był biznesmanem), jak i romantyczny (miłość do Izabeli Łęckiej, udział w powstaniu styczniowym).

Według polecenia musimy przytoczyć jeszcze jeden utwór literacki. Analizując nowy informator maturalny i bazując na maturach z ubiegłych lat polecamy podać dwa/trzy utwory literackie. W przypadku tego zadania można przytoczyć na przykład postać Rodiona Raskolnikowa ze "Zbrodni i Kary" ( racjonalizm - ateizm, student, marzyciel teoria o ludziach zwykłych i niezwykłych. Związek z bohaterem romantycznym - obłęd w jaki wpadł po dokonaniu zbrodni) lub Judyma z "Ludzi Bezdomnych (pracuje i szerzy idee pozytywistów, zatracając przy tym wartości takie, jak miłość i rodzina. Jest "rozdarty jak sosna").

*odnoszenie do wybranych kontekstów oznacza:
kontekst historycznoliteracki - odniesienie do programowych haseł epok
("Lalka" - pozytywizm i romantyzm. Opisz co cechuje te dwie epoki i je porównaj)
kontekst literacki - gatunki literackich np. ballada, powieść
("Lalka" to jest powieść, dokładnie społeczno-obyczajowa. Wiesz? Napisz w wypracowaniu)
konteksty kulturowe - odniesienia do filmów, spektakli, piosenek itp.,
(W formule 2015 nazywano to "tekstami kultury")
kontekst biograficzny - np. biografia autora danej książki,
kontekst historyczny - odniesienie się do danego wydarzenia historycznego
kontekst filozoficzny - np. w "Trenach" Jana Kochanowskiego jest nawiązanie do stoicyzmu i epikureizmu

Pierwsze co musisz zrobić, to pochylić się nad problematyką jaką musisz poruszyć. Trzymajmy się przytoczonego przez nas zadania z informatora maturalnego 2023. - Trzeźwy racjonalista – niepoprawny marzyciel. Jak wybór postawy życiowej wpływa na losy człowieka i jego relacje z innymi ludźmi?

W tym przypadku musisz odpowiedzieć sobie na pytanie jak wpływa na losy człowieka postawa racjonalisty, a jak niepoprawnego marzyciela. Czy POZYTYWNIE, czy też NEGATYWNIE.

Wypisz na kartce bohaterów lektur, którzy są racjonalistami lub niepoprawnymi marzycielami. Zrób to kluczem:
(imię bohatera, nazwa lektury, imię i nazwisko autora, epoka, gatunek)

*wszystkie informacje podaj w wypracowaniu. Jeśli nie pamiętasz imienia autora, nazwiska głównego bohatera, bądź nie jesteś pewny epoki z jakiej wywodzi się lektura - NIE PISZ. Taki błąd może zostać potraktowany jako błąd kardynalny.

Przykładowo:
Stanisław Wokulski, "Lalka", Bolesław Prus, pozytywizm, powieść - racjonalista i marzyciel
Rodion Raskolnikow, "Zbrodnia i Kara", Fiodor Dostojewski, pozytywizm, powieść - racjonalista i marzyciel
Tomasz Judym, "Ludzie Bezdomni", Stefan Żeromski, Młoda Polska, powieść - racjonalista, marzyciel
Werter, Cierpienia Młodego Wertera, Johann Wolfgang Goethe, romantym - marzyciel

Następnie rozpisz pozytywne i negatywne aspekty danych postaw życiowych: racjonalisty i nieprawnego marzyciela:

Racjonalista:

• Stanisław Wokulski - pozytywny - dzięki racjonalnemu podejściu był dobrze prosperującym handlowcem
• Rodion Raskolnikow - negatywny - studiował, uczył się. Prowadził normalne życie
• Tomasz Judym - negatywny - przez swój racjonalizm zrezygnował z miłości i wiódł samotne życie
• Werter -pozytywny - gdyby był racjonalistą, nie popełniłby samobójstwa

Niepoprawny marzyciel:

• Stanisław Wokulski- negatywny - jego miłość do Izabelli Łęckiej skończyła się tragicznie.
• Rodion Raskolnikow - negatywny - popadł obłęd, gdy spełnił marzenie o wprowadzeniu teorii o nadczłowieku w życie
• Tomasz Judym - pozytywny - gdyby nie odtrącił Joanny prowadziłby z nią normalne życie
• Werter - negatywny - popełnił samobójstwo z miłości

Na podstawie rozpisanych przykładów możemy stwierdzić, że bycie racjonalistą wpływa pozytywnie na losy człowieka, w przeciwieństwie do bycia niepoprawnym marzycielem. To właśnie pozwoli nam odpowiedzieć na pytanie już w zakończeniu [/b]rozprawki. W swoim wywodzie dojdziemy do wniosku, że racjonalne podeście do życia wpływa pozytywnie na losy człowieka, znów postawa marzyciela raczej negatywnie.

Odnieś się od razu do tematu. Początek nie musi być długi najważniejsze, aby nie trzeba było ślęczeć nad nim godzinami. Równie dobrze można napisać cokolwiek, np. przepisać temat swoimi słowami, i mamy problem z głowy. Prostym pomysłem na szybkie rozpoczęcie jest posłużenie się tezą. Jeśli ktoś nie jest pewny, jaką tezę chciałby postawić, może zacząć od różnych uwag, refleksji, hipotez. Najlepiej jednak rozpocząć pracę od przypuszczeń i wątpliwości. Możemy podzielić się refleksjami i dodać do tego tezę bądź hipotezę.

Przydatne zwroty na wstęp:

• ten problem (zagadnienie) jest (zawsze był)...
• w dzisiejszym świecie (obecnie)...
• przyjrzyjmy się…
• jest wiele opinii…
• wiele osób zgadza się z…
• powszechnie uważa się, że
• większość ludzi zgadza się, że

Przydatne zwroty na rozwinięcie

• na początek,
• po pierwsze,
• głównym argumentem jest to, iż…,
• ważne, aby wspomnieć…,
• co więcej…,
• na dodatek…,
• jest jeszcze druga strona tego zagadnienia…,
• w końcu…,
• w szczególności…,
• w rezultacie…,
• także/poza tym…,
• z drugiej strony,…,

Przydatne zwroty na zakończenie

• podsumowując…,
• myślę/wierzę…,
• moim zdaniem…,
• biorąc to wszystko pod uwagę…,
• wierzę, że…,
• biorąc pod uwagę obie strony…,
• wydaje mi się, że…,