Mirosław Pawłowski: Chcemy, by PKP odzyskały markę, ale przed nami jeszcze dużo pracy

Rozmowa z Mirosławem Pawłowskim, prezesem PKP SA

Mija w tym roku dziewięćdziesiąt lat od powołania PKP. Kiedyś stawiano je za wzór punktualności i czystości. Potem, delikatnie mówiąc, ta marka trochę zbladła. Dzisiaj odzyskuje dawną pozycję?
Robimy wszystko, aby tak się stało, ale mamy świadomość, jak dużo pracy przed nami. Obecny zarząd, zaczynając pracę w Grupie PKP, zastał bardzo trudną sytuację. Brakowało systemowego podejścia do modernizacji dworców kolejowych. W PKP PLK panował zastój inwestycyjny i w trzecim roku nowej perspektywy unijnej praktycznie nie było projektów, które mogłyby w najbliższym czasie wystartować. Do tego doszły duże braki taborowe w PKP Intercity. Kolej to bardzo trudna i specyficzna branża. Nie da się nią zarządzać jak każdą inną. Problemy, z którymi się zetknęliśmy, wynikały w przeważającej mierze z tego, iż w ostatnich latach marginalizowano w Grupie PKP doświadczonych kolejarzy. Nie wykorzystywano ich bezcennej wiedzy, co przełożyło się na spowolnienie i wręcz paraliż inwestycyjny w niektórych obszarach. Należy pamiętać, że PKP mają już 90 lat. Nie wyobrażam sobie budowania nowoczesnego przedsiębiorstwa bez korzystania z wieloletniej tradycji i doświadczeń. To właśnie one w połączeniu ze specjalistyczną wiedzą i bardzo dobrą znajomością wymogów współczesnego rynku mogą przełożyć się na sukces. Obecnie PKP SA koncentruje się na wypracowaniu nowego, kompleksowego podejścia do inwestycji dworcowych. Zidentyfikowaliśmy jak dotąd 464 dworce wymagające działań modernizacyjnych i odpowiednio je pogrupowaliśmy. Chcemy, aby nowe i modernizowane dworce w większym niż dotychczas stopniu odpowiadały potrzebom podróżnych i lokalnych społeczności. Już trwają zaawansowane przygotowania inwestycji, które zamierzamy zrealizować w ramach programu Polska Wschodnia. Jesteśmy w trakcie postępowań przetargowych na opracowanie dokumentacji projektowej, przedprojektowej i okołoprojektowej dla sześciu obiektów. Zarząd PKP PLK intensywnie pracuje nad tym, aby jak najlepiej wykorzystać ok. 66 mld złotych, przeznaczonych na kolej w obecnej perspektywie. Na koniec tego roku, wartość przetargów ogłoszonych przez zarządcę infrastruktury będzie opiewać na 25 mld zł. W latach 2016-2020 PKP Intercity zamierza przeznaczyć około 2,5 mld zł na inwestycje taborowe, w tym zakup i modernizację zarówno wagonów, jak i lokomotyw. Z sukcesem przeprowadziliśmy organizację przewozów koleją w trakcie Światowych Dni Młodzieży - największej imprezy masowej w Polsce od 25 lat. Jednocześnie wpisujemy działania PKP w strategiczne plany rządowe: rozwój Polski wschodniej, program Mieszkanie Plus, Strategię na rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju, w tym rozwoju polskiego przemysłu kolejowego.

Dla pasażera pierwszym elementem styczności z koleją nie jest nawet pociąg, ale dworzec. Słyszymy w ostatnich latach o remontach kolejnych obiektów. Dlaczego tyle lat trzeba było na to czekać?
Nie jest tajemnicą, że przez wiele lat kolej była w dużym stopniu niedoinwestowana. Środki z budżetu państwa oraz fundusze Unii Europejskiej pozwoliły na rozpoczęcie procesu inwestycyjnego dopiero około 10 lat temu. W 2005 roku rozpoczęto przygotowania do programu kompleksowej modernizacji dworców kolejowych i dzisiaj pasażerowie w większości największych polskich miast mogą korzystać z obiektów w nowym standardzie, a w sumie zakończono już ponad 100 inwestycji. Nie zawsze jednak przyjęte formuły inwestycji sprawdzały się po oddaniu dworca do użytku podróżnym. Problem tkwił w tym, że - jak już wspomniałem - brakowało kompleksowego, systemowego myślenia o dworcach kolejowych. Nieraz zdarzało się, że zmodernizowany właśnie dworzec musiał być zamykany, ponieważ przewoźnicy jadący tą trasą zawieszali swoje ostatnie połączenia albo redukowali ofertę. Dlatego właśnie zależy nam na wspomnianej zmianie podejścia do modernizacji dworców. Nikt nie kwestionuje tego, że dworce kolejowe trzeba modernizować. Obecnie stan dworców i stacji w dużych i średnich aglomeracjach zbliża się do stanu infrastruktury na zachodzie Europy i wiąże się to bezpośrednio z większymi środkami, jakimi dysponuje kolej. To nie tylko kwestia estetyki i dbałości o historyczne dziedzictwo, ale także bardzo ważny aspekt, jakim jest dostosowanie dworcowej infrastruktury do potrzeb wszystkich grup podróżnych, w tym osób o ograniczonej mobilności. W obecnych czasach nowoczesny, funkcjonalny dworzec z pełnym wachlarzem potrzebnych pasażerom usług to żaden przywilej, to konieczność. Zależy nam na tym, aby głównym źródłem finansowania były środki Unii Europejskiej. Liczymy na to, że do końca obecnej perspektywy uda się zmodernizować wszystkie czynne, należące do PKP SA budynki dworców.

Jakie kryteria decydują o zakwalifikowaniu dworca do remontu? Chyba najważniejszy jest pomysł na to, co będzie się w nim działo po modernizacji. Nie powinien przecież stać pusty.
Pusty zmodernizowany dworzec to zaprzeczenie sensowi całej inwestycji. Oczywiście, do takich sytuacji nie może dochodzić. Dlatego właśnie każdy projekt poprzedzamy wnikliwymi analizami. Według naszych założeń, kluczowe na dworcach mają być funkcje związane z obsługą podróżnych. Chcemy także zagospodarowywać dworcowe przestrzenie w większym niż dotychczas stopniu na cele publiczne. Jesteśmy bardzo otwarci na współpracę z samorządami. Już teraz w niektórych zmodernizowanych obiektach powstają np. biblioteki miejskie. Ale zamierzamy szukać także innych pomysłów na zagospodarowanie - również tych nieszablonowych. Bardzo istotne jest także to, w jaki sposób inwestycja może przyczynić się do rozwoju danego miasta lub regionu i zwiększenia konkurencyjności transportu kolejowego.

Dworzec może na siebie zarobić? Może to być dla kolei biznes z zyskiem?
Aspekt ekonomiczny ma duże znaczenie przy planowaniu inwestycji. Należy jednak pamiętać, że dworzec pełni bardzo ważne funkcje publiczne i nie może być nastawiony jedynie na zysk, tak jak np. galeria handlowa. Modernizacja tego typu obiektu może przynosić korzyści w długofalowej perspektywie. Przykładem jest tworzenie zintegrowanych węzłów komunikacyjnych, których elementami są dworce kolejowe. Wpływa ono na zwiększenie mobilności w mieście lub regionie, co przekłada się na tempo rozwoju, komfort życia i atrakcyjność danej lokalizacji dla przyjezdnych.

Galeria handlowa na dworcu to dobry pomysł? Tak jest w Katowicach czy Krakowie?
Te dworce nie są galeriami handlowymi, ale znajdują się w ich bezpośrednim sąsiedztwie. Ponadto ich atutem jest to, że także oferują szeroki wachlarz usług komercyjnych, który jest dopełnieniem oferty pasażerskiej. Do każdej inwestycji należy podchodzić indywidualnie. Wszystko zależy od lokalizacji, potencjału terenu, lokalnych potrzeb.

Kolej kojarzymy głównie z dworcami pasażerskimi, ale to również tysiące hektarów gruntu po stacjach towarowych, bocznicach czy zakładach taboru. Kolej „czuje” w tym temacie biznes i zainteresowanie potencjalnych inwestorów?PKP SA posiada ponad 100 tys. działek, z których część ma potencjał komercyjny. Ze względu na dostęp zarówno do infrastruktury kolejowej, jaki i samochodowej duża część z nich może zostać wykorzystana np. na cele magazynowe i logistyczne. Obserwujemy zainteresowanie przedsiębiorców naszymi nieruchomościami.

Na Śląsku i w Zagłębiu wizytówkami kolei będą odrestaurowane zabytkowe dworce w Maczkach czy Dąbrowie Górniczej. Jakie PKP SA ma kolejne plany dotyczące tego terenu?
Obecnie jesteśmy na etapie dopracowywania szczegółów programu inwestycji dworcowych. Oczywiście, będziemy na bieżąco informować o jego założeniach i postępach prac. Zamierzamy objąć pracami dworce na terenie niemal całego kraju, dokładnie określając potrzeby w poszczególnych województwach, w tym na Śląsku, który ma bardzo duże znaczenie z perspektywy rozwoju transportu kolejowego.