Oblicza biedy i ubóstwa. Są one stanem umysłu i ducha

W powszechnym mniemaniu bieda dotyka przede wszystkim emerytów i osoby wiekowe. To prawda, ale tylko częściowa. Trudno w to uwierzyć, że w kraju dotkniętym kryzysem demograficznym ubóstwo i niedostatek stają się udziałem dzieci i pokoleń najmłodszych.

C o gorsza, niemal 70 procent rodzin wielodzietnych, czyli posiadających troje i więcej pociech, żyje w trudnych czy nawet bardzo trudnych warunkach finansowych. A to oznacza, że państwo i jego instytucje socjalne wciąż nie spełniają dobrze swoich funkcji. Na marginesie tej sytuacji - od lat pojawia się pytanie: czy wielodzietność rodzi biedę? A może to bieda sprzyja wielodzietności? Zależności są zapewne obustronne, ale warto jak najszybciej je przerwać.

Podobnie jak w przypadku rodzin, w których jedna z osób dotknięta jest niepełnospraw-nością. A warto przypomnieć, że takich osób o różnym stopniu niepełnosprawności jest naprawdę sporo, bo blisko co dziesiąty obywatel RP. Naprawdę, niełatwo żyje się samotnym matkom i ojcom, nie wspominając nawet o rodzicach dzielnie wychowujących dzieciaki chore psychiczne.

W grupie osób biednych bez trudu można wyróżnić co najmniej dwie kategorie. Pierwszą z nich cechują postawy głęboko roszczeniowe. To osoby nazywane przez wielu pracowników socjalnych z przekąsem „misiami”. Są przekonane, że wszystko „mi się” należy, bo jestem biedny i opuszczony.

Przed laty w jednym z artykułów użyłem terminu „prawnicy biedy”. Oni nie skończyli żadnych fakultetów prawa, ale do perfekcji opanowali sztukę życia z pomocy społecznej i tego samego uczą swoje dzieci. Nie tego, jak wyrwać się z zak-lętego kręgu biedy, ale jak w niej dobrze funkcjonować.
Tego socjalnego cwaniactwa od lat nie udaje się wyeliminować ani nawet wydatnie og-raniczyć. A to zadanie szczególnie ważne, zważywszy że drugą grupę osób dotkniętych biedą cechują postawy głęboko godnościowe. Nie przyjdą do insty-tucji pomocowych, a czasem nie skorzystają nawet z usta-wowych uprawnień. A to oni wymagają dobrego wsparcia i pomocnej dłoni holownika.

Pisząc o ludziach, którym ciężko się żyje, nie można zapominać, że całkiem spora grupa rodaków z roku na rok popra-wia swoją sytuację finansową, płaci podatki i tym samym wspiera potyczki państwa z biedą. A ta jest udziałem nie tylko Polaków, ale mieszkańców wszystkich krajów, nawet tych bardzo bogatych. Enklawy biedy znaleźć można w Luksemburgu, Szwajcarii czy sąsiedniej Republice Federalnej Niemiec.

Ubóstwo we Wschodniej Afryce, w Kenii, Tanzanii, U-gandzie jest niezwykle poruszające, a miliony obywateli tych krajów żyją za pół dolara dziennie. Niedożywione czy wręcz głodne dzieci robią piorunujące wrażenie, podobnie jak ich bez-radni rodzice. Całe wioski na Czarnym Lądzie, w Azji czy Ameryce Południowej marzą o podróży do Europy czy Stanów Zjednoczonych w nadziei, że odległe kraje o niczym innym nie myślą, jak tylko o dobrobycie potencjalnych migrantów.

Z wypiekami na twarzy oglądają kolejne serialowe odcinki, w których bohaterowie zajmują się w najmniejszym stopniu pracą, a pochłonięci są intrygami czy plotkami, pijąc przy tym kolorowe drinki z nieodłączną palemką. Niektórzy z tych niepoprawnych marzycieli z pomocą finansową całych rodzin i wiosek nielegalnie przedzierają się do Europy, a tutaj czeka ich kompletne rozczarowanie i deprymująca bieda w zamożnych państwach.

Bieda, o czym warto pamiętać pod każdą szerokością geograficzną, w tym także w woj. śląskim, jest stanem umysłu i ducha. A te zmieniać najtrudniej, choć takie wysiłki zawsze warto podejmować. Jak przesadnie mawiał hrabia Lew Tołstoj, znakomity pisarz rosyjski: „Bogactwo jest wówczas moralne, jeśli wokół nie ma biedy”.