Nasza Loteria SR - pasek na kartach artykułów

Szołtysek: Sienkiewicz i śląskie ausdruki

Marek Szołtysek
Dziennik Zachodni
Nie jestem miłośnikiem polskiego romantyzmu, ale staropolskie czasy bardzo mi się podobają. Cenię też staropolskie nastroje, wykreowane w powieściach Henryka Sienkiewicza. Zwłaszcza uroczy jest jego bohater - Onufry Zagłoba i jego powiedzonka.

Sienkiewicz musiał nieźle popracować nad charakterystyką jego postaci, wymyślając i wkładając w jego usta śmieszące do dzisiaj cytaty, typu: gorzałka jeno tęgiej głowie służy; zginę ja i pchły moje; Boże, Ty to widzisz i nie grzmisz; kiedy w brzuchu pusto, w głowie groch z kapustą; kura mnie z piasku zadnią nogą nie wygrzebała; niejeden tyle nie wyorze, co inny wyżebrze…
W ostatni „niepodległościowy” długi weekend oglądałem w telewizji oparte na Sienkiewiczu „Potop” i „Pana Wołodyjowskiego”. A przysłuchując się wtedy powiedzonkom Zagłoby, wpadłem na ciekawą myśl. Otóż Sienkiewicz pewnie nieźle musiał się nagłowić, żeby owe powiedzonka Zagłobie nawymyślać. Tymczasem w śląskiej mowie takich powiedzonek jest więcej niż w bogatym pisarskim dorobku Sienkiewicza. A chodzi mi o powiedzonka śląskie, zwane też ausdrukami. Jest ich w śląszczyźnie grubo ponad setka, więc dla przykładu wybierzmy tylko niektóre i pogrupujmy je.

Ausdruki w znaczeniu - PROSZĘ SIĘ ODCZEPIĆ: Skocz mi na pukiel! Ciś a niy witej! Ty mi możesz kole rzici luft plompać! Jedź se lepij do Chebzio tytki lepić! Ciś na drzewo małpy straszyć! Idź do rzici na raki, posznupać tabaki! * ŻYCZENIA I PRZESTROGI: Trzimej sie luftu! Yno niy bydź za mądry, bo pódziesz z Polski raus! Siedź w kącie bamącie aż znojdą cie! Życie je jak od dziecka koszula, za krótkie i usrane! * KOMENTOWANIE WYGLĄDU: Mosz zmaraszony pysk jakbyś sie dzióboł z wronami! Wyżartyś je jak łąka na podzim! Mosz ta gymba na jedne umycie. Grubyś jak miesiączek w pełni! Wyglądosz jak z łokna na plac a na placu hasie! * KRYTYKOWANIE KOGOŚ: Tyś je darymny futer! Je żeś wert jak pół fonta kudłów! Niy lyj sie żurym ani plackiym niy ociyrej! Ty byś mi na łeb nasroł i jeszcze prziklackoł! Ciepiesz sie jak mucha w taszlampie! * NIE PODZIELAM TWOJEGO ZDANIA: Mosz ipi aż ci kipi! Srosz jak niyzdrowo rzić! Głupiś jak półfontek masła! Niy wiyszej mi tu nudli! Fulosz jak mody mulorz a malty niy mosz! * SPRAWY ZDROWOTNE: Tu mie boli tam mie żgo, w rzici mi lajerka gro! Wrzeszczysz jak sagi w pokrziwach! Mom w gymbie smak choby pies trowa gryz! Jo je słaby, że ani kiszki niy pogryza! Siedzisz markotny jak gówiynko w trowie!

To oczywiście nie wszystkie perełki śląszczyzny, ale widać już chyba wyraźnie, że w porównaniu ze śląskimi ausdrukami, Sienkiewiczowskie powiedzonka mogą - ciść do Chebzio tytki lepić abo szwajsować!

Dołącz do nas na Facebooku!

Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!

Polub nas na Facebooku!

Dołącz do nas na X!

Codziennie informujemy o ciekawostkach i aktualnych wydarzeniach.

Obserwuj nas na X!

Kontakt z redakcją

Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?

Napisz do nas!
Wideo

Materiał oryginalny: Szołtysek: Sienkiewicz i śląskie ausdruki - Dziennik Zachodni