Poezja i proza więźniarek KL Ravensbrück - gala finałowa ogólnopolskiego konkursu recytatorskiego w Rudzie Śląskiej

Młodzież z całego kraju zmierzyła się z literaturą obozową już 9. raz. Na gali w Rudzie Śląskiej wystąpiło 28 finalistów, wybranych spośród 304 uczestników ogólnopolskiego konkursu. Główną nagrodą był wyjazd do Niemiec, do obozu koncentracyjnego Ravensbrück. Andrzej Sznajder, dyrektor katowickiego oddziału Instytutu Pamięci Narodowej, podkreślił, że nie sam konkurs jest najważniejszy.

- To nie chodzi o wyścig, o to kto potrafi lepiej zapamiętać tekst, ani o to, kto potrafi w najbardziej oryginalny sposób go zinterpretować. Chodzi o o wiele więcej. Do momentu, gdy zaczęliśmy uczestniczyć w organizacji tego konkursu, coś o Ravensbrück wiedzieliśmy. Uczono nas tego w szkołach, dopiero dzięki tym tekstom zrozumieliśmy - podkreślił Andrzej Sznajder.

O tym, co należało zrozumieć opowiedziała Irena Cyrankiewicz.

- Mój brat, gdy uciekał, został postrzelony w brzuch przez Gestapo. Trzeba o tym mówić, trzeba o tym pamiętać. Gdy spotykam się z młodzieżą, wiem, że chętnie o tym słuchają - mówił Irena Cyrankiewicz.

Była więźniarka wspominała pierwszy dzień w obozie.

- My już byliśmy notowani, mój tata walczył w 1920, pomagał wojskowym. Wiedziałam, że gdy po nas przyjdą, mam uciekać do cioci. Gdy dobiegłam do cioci przybiegła moja siostra. Razem z moją rodziną, z mamą, z siostrą Krystyną trafiłam do obozu. Było to bardzo trudne, pamiętam, jak nas rozebrano, później był apel. Jako dzieci mieliśmy osobne apele, tam nas ćwiczono, uczono nas niemieckiego - wspomina więźniarka.

Jak dodaje Irena Cyrankiewicz, te momenty były dla niej bardzo trudne, bardzo bolesne. Młodzieży biorącej udział w konkursie podziękowała za to, że chcą się uczyć tej historii.

- Ta historia nie powinna zaniknąć, powinno się przekazywać ją z pokolenia na pokolenie. Cieszę się, że dużo młodzieży akceptuje i bierze to, mówiąc młodzieżowo, na serio. Byłam kilka dni temu na spotkaniu z młodzieżą w VI LO w Gliwicach, byłam bardzo wzruszona ich zaproszeniem, ich pytaniami - podkreśla Irena Cyrankiewicz.

Krystyna Paradysz również wspominała pierwszy dzień w obozie.

- Jechaliśmy pociągiem, to było straszne. Było bardzo gorąco, siedziałyśmy cały dzień bez jedzenia i picia. Później nas wzięli do łaźni, było bardzo ciężko, miałam wtedy 15 lat - opowiada Krystyna Paradysz.

Gdy opuściła obóz, przyjechała najpierw do Gliwic, a później do Warszawy.

- Warszawa była wtedy całkiem zniszczona, chciałam dowiedzieć się, co się stało z moją mamą i bratem. Później mama po mnie przyjechała - wspomina więźniarka.

Do młodzieży zaapelowała, by nigdy nie dopuścili do kolejnej wojny.

Budowę obozu koncentracyjnego Ravensbrück rozpoczęto w 1938 roku. Według pierwotnych założeń miał pomieścić 15 tys. więźniarek, jednak w kolejnych latach był wielokrotnie powiększany.

W latach 1942-44 w KL Ravensbrück przeprowadzano doświadczenia pseudomedyczne na więźniarkach. Operacjom kostnym i mięśniowym poddano 86 więźniarek, w tym 74 Polki. W efekcie zbrodniczych zabiegów wiele z nich zostało kalekami. Ok. 140 kobiet narodowości romskiej i Sinti zostało poddanych sterylizacji. Ponadto więźniarkom wstrzykiwano również bakterie.
W komorze gazowej oddanej do użytku pod koniec 1944 roku uśmiercono, według różnych szacunków, od 2,2 tys. do 6 tys. osób.

Armia Czerwona 30 kwietnia 1945 r. oswobodziła 2–3 tys. skrajnie wycieńczonych i chorych kobiet, a także kilkuset mężczyzn z pobliskiego podobozu. Wielu z nich zmarło na skutek wycieńczenia.