Pracownicy z Ukrainy na rynku pracy. W woj. śląskim przybywa pracowników z Ukrainy. W 2020 w woj. śląskim było ponad 63 tys. cudzoziemców

W województwie śląskim wśród cudzoziemców dominują obywatele Ukrainy

Nie żyje 55-letni obywatel Ukrainy. Ukrainiec pracował na budowie Global Office Park w Katowicach. Do wypadku doszło 1 lutego. Mężczyzna trafił do szpitala, ale tego samego dnia zmarł. Policyjne śledztwo pod nadzorem Prokuratury Rejonowej Katowice-Północ ustali przyczyny i okoliczności tego zdarzenia. Ten wypadek pokazuje jednak nie tylko tragedię, ale też to, że w województwie śląskim, a patrząc szerzej - w Polsce - jest coraz więcej zatrudnionych cudzoziemców. Wśród nich zdecydowanie dominują obywatele Ukrainy.

W Polsce pracuje coraz więcej cudzoziemców. Według danych na 31 grudnia 2018 r. liczba cudzoziemców z krajów Unii Europejskiej wyniosła 36 tys. osób, natomiast liczba cudzoziemców z krajów spoza UE – 533,8 tys., w tym 420,7 tys. osób z obywatelstwem ukraińskim. To właśnie obywateli Ukrainy jest w Polsce najwięcej. Pozostałymi obywatelstwami o największej liczebności są również obywatelstwa krajów spoza UE, tj. białoruskie (34,1 tys.), wietnamskie (8,1 tys.), mołdawskie (7,7 tys.) i rosyjskie (7,6 tys.).

W 2019 roku w Polsce było 479 113 obywateli Ukrainy, którzy byli zgłoszeni do ubezpieczeń emerytalnego i rentowych (co znaczy, że albo byli w Polsce zatrudnieni lub prowadzili tutaj swoją działalność gospodarczą). W 2020 roku liczba pracujących w naszych kraju Ukraińców wzrosła do 532 503 osób.

W samym województwie śląskim w 2019 roku było 46 270 ubezpieczonych obywateli Ukrainy, w tym 27 799 zatrudnionych na umowę o pracę oraz 299, którzy prowadzili działalność gospodarczą. Dane te pochodzą z Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.

- Zdecydowanie najwięcej cudzoziemców w województwie śląskim to obywatele Ukrainy. Stanowią oni ok. 80 proc. wszystkich cudzoziemców - podkreśla Beata Kopczyńska, regionalny rzecznik prasowy ZUS w województwie śląskim.

W 2020 roku w woj. śląskim było już 50 546 ubezpieczonych obywateli Ukrainy, w tym 29 575 zatrudnionych na umowę o pracę.

Dodajmy, że łączna liczba ubezpieczonych w woj. śląskim, którzy w zgłoszeniu do ubezpieczeń emerytalnego i rentowych mają podane obywatelstwo inne niż polskie, to 56 792 osób w 2019 roku oraz już 63 039 w 2020 roku. To wszyscy cudzoziemcy z woj. śląskiego, nie tylko ci z obywatelstwem ukraińskim.

W 2020 r. największy wzrost wśród obcokrajowców osiedlających się w Polsce dotyczył obywateli:

• Ukrainy – o 29,4 tys. osób
• Białorusi – o 3,2 tys.
• Gruzji – o 2,4 tys.
• Mołdawii – o 1,2 tys.
• Korei Południowej – o 0,5 tys.

Ważne zezwolenia na pobyt w Polsce posiada obecnie prawie 460 tys. cudzoziemców. W ubiegłym, 2020 roku, liczba ta wzrosła o nieco ponad 34 tys. osób. Sytuacja epidemiologiczna i związane z nią ograniczenia w podróżowaniu zachęcały obcokrajowców do przedłużania pobytu w kraju. Dotyczyło to zwłaszcza obywateli Ukrainy i Białorusi, którzy wcześniej w większym stopniu korzystali z możliwości migracji tymczasowych.

W Polsce przybywa obywateli Ukrainy. Dlaczego decydują się na przyjazd do naszego kraju?

W "Raporcie na temat obywateli Ukrainy" przygotowanym przez Urząd Do Spraw Cudzoziemców wynika, że widoczny jest w obywateli Ukrainy do Polski. Według stanu na 1 lipca 2019 r. posiadali oni ponad 198,5 tys. ważnych dokumentów pobytowych (37 tys. – pobyt stały, 155 tys. – zezwolenie na pobyt czasowy, 4,5 tys. - pobyt rezydenta długoterminowego UE, pobyt ze względów humanitarnych – 453, pobyt tolerowany – 5, prawo pobytu członka rodziny obywatela UE – 234, prawo stałego pobytu członka rodziny obywatela UE – 28, ochrona uzupełniająca – 380, status uchodźcy – 98).

W 2017 r. większość zezwoleń na pobyt czasowy wydano w związku z pracą (77 proc.), podobnie jak w 2016 roku (73 proc.) i 2018 roku (73 proc.) Trend ten utrzymał się w 2019 roku (71 proc.).

Szczególnie dużym zainteresowaniem wśród cudzoziemców cieszy się imigracja zarobkowa do Polski (2/3 wniosków o pobyt czasowy w 2016 roku uzasadnionych było chęcią podjęcia pracy, w 2017 r. – 70 proc., w 2018 r. - 73 proc., w 2019 r. – 74 proc.).

W latach 2014-2019 r. odnotowano zwiększony napływ wniosków o udzielenie zezwolenia na pobyt czasowy wynikający z:

• upływu terminu ważności zezwoleń wydanych beneficjentom abolicji 2012,
• sytuacją na Ukrainie (większe zainteresowanie dłuższym jednolitym zezwoleniem),
• wejściem w życie nowej ustawy o cudzoziemcach (uproszczenie procedur).
• trwającym konflikcie na Ukrainie
• liberalizacji przepisów wizowych
• koniec roku 2017 przyniósł również zmianę w napływie obywateli Gruzji. Zwiększony napływ utrzymuje się do dziś, ale obejmuje tylko legalną migrację.

Większość wydawanych zezwoleń na pobyt związana jest z aktywnością zawodową – w 2020 r. dotyczyło to 76 proc. cudzoziemców.

Cudzoziemcy spoza krajów UE przeważnie zatrudniani są w takich sektorach, jak: działalność w zakresie usług administracyjnych i działalność wspierająca, przetwórstwo przemysłowe, transport i gospodarka magazynowa oraz budownictwo. Tak było w latach 2015-2018 i trend ten wciąż się utrzymuje.

Cudzoziemcy a emerytura i renta. Najwięcej ubezpieczonych osób dotyczy obywateli Ukrainy

W analizie "Cudzoziemcy w polskim systemie ubezpieczeń społecznych", przygotowanym przez departament statystyki i prognoz aktuarialnych ZUS, czytamy, że w Polsce rośnie również liczba cudzoziemców, którzy podlegają ubezpieczeniom społecznym. O ile w latach 2009-2014 liczba cudzoziemców, którzy podlegali ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym, wzrosła o 59,3 tys., to w okresie od grudnia 2014 r. do grudnia 2018 r. już o 445,4 tys.

Według danych Centralnego Rejestru Ubezpieczonych liczba osób fizycznych, które podlegały ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym oraz posiadają obywatelstwo inne niż polskie, wzrosła z 65 tys. w grudniu 2008 roku do 569,1 tys. we wrześniu 2018 roku i ponad 569,7 tys. w grudniu 2018 roku. Oznacza to prawie 9-krotny wzrost liczby cudzoziemców, przy czym liczba cudzoziemców z krajów UE wzrosła 2-krotnie, a cudzoziemców spoza UE blisko 11-krotnie. Nie ma nowszych danych w tym zakresie.

Osoby pracujące i podlegające ubezpieczeniom społecznym w Polsce, bez względu na obywatelstwo, mogą nabyć prawo do emerytury lub renty z tytułu niezdolności do pracy z ZUS.

Jak wykazuje dalej raport - największa dynamika wzrostu liczby cudzoziemców zgłoszonych do ubezpieczeń emerytalnego i rentowych obserwowana jest dla obywateli krajów spoza UE, w szczególności dla obywateli Ukrainy. W 2018 roku odnotowano 26-krotny wzrost liczby osób zgłoszonych do ubezpieczeń w stosunku do 2008 roku oraz ponad 4-krotny wzrost w stosunku do 2015 roku (w badanym okresie liczba ubezpieczonych wzrosła z 16,2 tys. osób do 425,7 tys. we wrześniu 2018 roku oraz 420,7 tys. w grudniu 2018 roku. W grudniu 2018 roku po raz pierwszy w badanym okresie odnotowano spadek liczby ubezpieczonych obywateli Ukrainy o prawie 5,0 tys. osób).

W Polsce obserwujemy zjawisko starzenia się społeczeństwa. Polega ono na zmniejszającej się dzietności oraz wydłużaniu się trwania życia. W efekcie rośnie udział populacji w wieku poprodukcyjnym, a maleje udział populacji w wieku produkcyjnym i przedprodukcyjnym. Rośnie także współczynnik obciążenia demograficznego, rozumiany jako iloraz liczby osób w wieku poprodukcyjnym i liczby osób w wieku produkcyjnym.

Rosnąca liczba cudzoziemców podlegających ubezpieczeniom społecznym będzie powodowała większe wydatki na emerytury. Cudzoziemcy, którzy obecnie pracują w Polsce, po osiągnięciu wieku emerytalnego będą uprawnieni do pobierania emerytury. Z drugiej strony, jak pokazuje rynek pracy - brakuje ludzi do pracy. Tę lukę wypełniają często cudzoziemcy.