Prof. Małgorzata Myśliwiec w DZ: Czy śląski regionalizm smutno się kończy? Zdecydowanie nie

Od redakcji:
Środowisko śląskich regionalistów pozostaje w dziwnym letargu, doktryna zawisła w próżni, nie wiadomo, co wpisać na sztandary po kompromitacji hasła „Autonomia 2020”... Po moim komentarzu z takimi tezami pojawiły się kolejne opinie. Tydzień temu był dr Tomasz Słupik (czytaj tu: Tomasz Słupik o regionalizmie) , dziś (poniżej) dr hab. Małgorzata Myśliwiec. Czekamy na kolejne głosy.
Marek Twaróg

Prof. Małgorzata Myśliwiec: Śląski regionalizm ma się jednak dobrze

Od wyborów samorządowych upłynął rok. W tym czasie na Śląsku politycznie wydarzyło się wiele: od przyjęcia etycznie dyskusyjnej postawy przez obecnego wicemarszałka Wojciecha Kałużę, po rewelacyjny wynik wyborczy premiera Mateusza Morawieckiego. Bez żadnych wątpliwości można zatem stwierdzić, że politycznie na Śląsku dominuje dziś polska prawica.

Zapewne taki stan rzeczy skłonił Pana Redaktora Marka Twaroga do zwrócenia uwagi na fakt, że śląski regionalizm boryka się z problemem braku reprezentacji, a jego potencjalni liderzy są „pochowani po kątach, bez energii”. I do pewnego stopnia trudno się z taką diagnozą nie zgodzić. Wybory samorządowe z 2018 roku zmiotły bowiem z regionalnej sceny jego najważniejszych aktorów. Ruch Autonomii Śląska, który posiadał swoich przedstawicieli w sejmiku województwa i współrządził nim od 2010 roku, praktycznie przestał się liczyć. Można wręcz wyrazić obawę, że RAŚ wkroczył na tę samą równię pochyłą, po której dobrych kilka lat wcześniej Związek Górnośląski stoczył się w polityczny niebyt. Fiaskiem zakończyła się także próba integracji różnych środowisk pod szyldem Śląskiej Partii Regionalnej. Skuteczne działania dywersyjne prezesa Związku Górnośląskiego, w powiązaniu z popełnionym (podobno) błędem w rejestracji komitetu wyborczego, zakończyły się sromotną klęską tej inicjatywy. Powyborcze powołanie nowych władz ŚPR nie ujawniło żadnego nowego lidera. Nie zanosi się także na to, aby najbliższy konwent cokolwiek w tym zakresie zmienił.

Czy to oznacza, że śląski regionalizm kończy w tak smutny sposób swoją działalność? W moim przekonaniu, zdecydowanie nie. Po pierwsze, aby właściwie ocenić cały proces, najpierw trzeba uczciwie oddać śląskim regionalistom, że to, czego udało im się dokonać w ciągu ostatnich 30 lat, to wielka sprawa. Działanie w warunkach systemu bardzo silnie scentralizowanego, który nie daje ugrupowaniom o charakterze regionalnym żadnego wsparcia, to wspaniały przykład postawy obywatelskiej, a nawet politycznego heroizmu. W żadnej innej części naszego państwa po 1989 roku nie pojawił się bowiem ruch tak silny i aktywny politycznie. Więc nawet jeśli ktoś próbuje porównywać działania Jerzego Gorzelika z ostatnich kilkudziesięciu lat, do działań Don Kichota z La Manchy, to musi pamiętać, że historia błędnego rycerza do dziś bardzo mocno oddziałuje na sposób współczesnego myślenia o świecie. I to jest pierwszy sukces śląskiego ruchu regionalnego.

Po drugie, klęska RAŚ, ZG oraz ŚPR w ostatnich wyborach samorządowych wcale nie oznacza, że śląscy regionaliści nie posiadają dziś żadnej reprezentacji politycznej. Ważne dla ruchu postulaty w debacie publicznej niezwykle odważnie podejmuje bowiem Łukasz Kohut. Przebojowy poseł do Parlamentu Europejskiego, który wyraźnie podkreśla swoje związki ze śląskim ruchem regionalnym, ma szansę stać się jego najważniejszym przedstawicielem w świecie polityki. Nie mniej odwagi i determinacji w zabieganiu o sprawy śląskie prezentuje posłanka do Sejmu RP Monika Rosa. Co przy tym ciekawe: wymienieni politycy reprezentują opozycję w stosunku do rządzącego dziś w państwie bloku zjednoczonej prawicy. Nie należą jednak do Platformy Obywatelskiej, której w skali państwa trudno przypisać jakiekolwiek sukcesy w zakresie prawnego upodmiotowienia Ślązaków w czasie trwania ich kilkuletnich rządów. Zakładam zatem, że przyszłość śląskiego regionalizmu będzie należała do polityków młodego pokolenia, którzy reprezentują region w Parlamencie Europejskim oraz w Sejmie RP.

Po trzecie, śląski ruch regionalny to nie tylko działania polityczne. Wyborcza klęska nie oznacza, że w innych obszarach śląskiej rzeczywistości nie dzieje się już absolutnie nic. Kolejne sukcesy na polu kultury i obywatelskiej aktywności przeczą założeniu, że śląski regionalizm umiera. Nie tylko w regionie, ale także w Polsce nie wypada dziś nie znać takich nazwisk jak Szczepan Twardoch, Marta Matyszczak czy Sabina Waszut.

Coraz większą popularnością cieszą się takie wydarzenia, jak kolejne edycje Polska Eire Festival w Rudzie Śląskiej. Piorunujące wrażenie zrobiły tegoroczne koncerty „Back to 80s & 90s” w wykonaniu Parafialnej Kamiliańskiej Orkiestry Dętej z Tarnowskich Gór. Nie wspominając już nawet o tym, z jaką niecierpliwością czekamy na najnowszy przekład Grzegorza Kulika. Po „Drachu” i „Małym Princu”, „Niedźwiodek Puch” ma szansę stać się największym hitem bożonarodzeniowego sezonu podarunkowego.

Zgadzam się z diagnozą redaktora Marka Twaroga, że dotychczasowe formy śląskiego ruchu politycznego przechodzą powoli do historii. Lecz sam śląski regionalizm pozostaje silny i bardziej atrakcyjny niż kiedykolwiek.

Prof. Małgorzata Myśliwiec, politolog, Uniwersytet Śląski