Chłopi zmuszali właścicieli majątków do całowania po rękach. Przerażona szlachta uciekała do miast. To był największy bunt chłopski w dziejach Górnego Śląska
„W imieniu Trójcy Przenajświętszej zmawiają się niektóre gminy nie wykonywać dłużej robocizn. Ale nie z samowoli, tylko z powodu edyktu październikowego” – taką „zmowę” spisali zimą 1811 r. przedstawiciele 19 gmin w karczmie w Tworkowie, w okolicach Raciborza. Wspomniany edykt wydał król Prus Fryderyk Wilhelm III, po klęskach w wojnie z Francją, w październiku 1807 roku, znosząc nim poddaństwo chłopów. Nie dość jednak, że miał on wejść w życie dopiero 11 listopada 1810 r., to jeszcze przede wszystkim utrzymana została pańszczyzna – darmowa i przymusowa praca chłopów na pańskich folwarkach. Chłopi mimo tego wierzyli, że król zniósł także znienawidzoną przez nich pańszczyznę. „Stan chłopski został podniesiony do rangi ludzi i obywateli kraju, został wyrwany z niewolnictwa” – pisali w jednej z suplik do Berlina. Mylili się.
Trzeba będzie ich rąbać...
„Z wielkim niezadowoleniem dowiedziałem się, że na Górnym Śląsku liczne gminy odmawiają panom pańszczyzn, które im się należą” – 11 lutego 1811 r. Fryderyk Wilhelm III zapowiedział represje wobec buntowników. Król nie rzucał słów na wiatr. Rankiem jeszcze tego samego dnia Tworków zajął oddział żołnierzy wysłany z Raciborza, aresztując przywódców buntu.
Mieszkańcy 15 gmin z obu stron Odry ustalili, że trzeba iść z pomocą Tworkowowi. Szymon Boczek miał grozić: „Gdyby żołnierze cokolwiek złego uczynili chłopom, to trzeba będzie ich rąbać. Kosy powinny być naostrzone...”. Pół tysiąca ochotników ruszyło, ale wojsko rozproszyło słabo uzbrojonych chłopów. Chłopski protest jednak się rozszerzał.
Na całym południu Górnego Śląska wymuszano na szlachcie zrzeczenia się pańszczyzny. W Marklowicach Górnych chłopi wymierzyli 50 pałek panu von Minnigerode. Deputowanego Scholetterbacha pobito, obrabowano, a potem musiał jeszcze chłopom nabijać fajki. W Rogoźnej, Ornontowicach i Wyrach splądrowano dwory. W Pawłowicach chłopi kazali się całować po rękach właścicielowi majątku. Miejscową szlachtę zaczęła ogarniać panika, o czym wspominał pszczyński książę Anhalt von Pless. Uciekano do większych miast, nawet do Austrii i Księstwa Warszawskiego.
Batem, kulą i bagnetem
Dopiero przybycie większych oddziałów wojskowych pozwoliło pruskim władzom opanować sytuację. W kolejnych wsiach żołnierze spędzali chłopów, nie szczędząc przy tym batów, by wrócili do roboty na pańskich polach. W starciach pod Mikołowem i Rybnikiem padło kilku chłopów. Śledztwem objęto 1000 osób, z których część osadzona została w twierdzy kozielskiej. Ostatecznie blisko 100 ludzi skazano na więzienie, a niemal 600 wymierzono kary cielesne.
Na zniesienie pańszczyzny śląscy chłopi musieli jeszcze poczekać. Do Wiosny Ludów w 1848 r.
O zmowie tworkowskiej i innych buntach, strajkach i rebeliach na Śląsku w filmie „Zbuntowany śląsk” – premiera 3 marca w Muzeum Śląskim.
*Studniówki 2016 Szalona zabawa maturzystów. Zobaczcie, co się dzieje ZDJĘCIA + WIDEO
*Abonament RTV na 2016: Ile kosztuje, kto nie musi płacić SPRAWDŹ
*Horoskop 2016 dla wszystkich znaków Zodiaku? Dowiedz się, co Cię czeka
*Jesteś Ślązakiem, czy Zagłębiakiem? Rozwiąż quiz
*1000 zł na dziecko: JAK DOSTAĆ BECIKOWE? ZOBACZ KROK PO KROKU
Dołącz do nas na Facebooku!
Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!
Dołącz do nas na X!
Codziennie informujemy o ciekawostkach i aktualnych wydarzeniach.
Kontakt z redakcją
Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?