Śląskie rzeki. Felieton Marka Szołtyska, historyka i znawcy Śląska

Podziwiam też w centrum Lublińca stare drzewa, jak te na Rynku czy u zbiegu ulicy Plebiscytowej i Stalmacha. A gdy niedawno byłem w tamtejszej bibliotece, a właściwie – Lubitece, to spacerując w jej okolicy uświadomiłem sobie, że przecież Lubliniec leży nad rzeką Lublinicą. Podejrzewam, że nie jest to fakt powszechnie znany w naszym regionie. Bo owszem, wiemy, że przez Śląsk płynie Odra a Wisła ma swoje źródła na Śląsku Cieszyńskim. I co dalej z naszą regionalną wiedzą o rzekach. Zazwyczaj złośliwie mówi się o granicznej roli Brynicy czy Przemszy i o zanieczyszczonej Rawie.

Owszem większość zna rzeki, rzeczki czy potoki płynące przez swoją miejscowości, ale podejrzewam, że nie ma powszechnej wiedzy nad jakimi rzekami leżą śląskie miasta w ogólności. To paradoks, bo swego nie znamy a szkoła uczy nas jedynie tych wielkich rzek, że przykładowo przez Paryż płynie Sekwana, przez Londyn – Tamiza czy przez Wiedeń – Dunaj.

A jaka rzeka płynie przez Bieruń czy Pszczynę? Przecież w przeszłości stare miasta z konieczności musiały powstawać nad rzekami, które niekoniecznie służyły do wielkiej śródlądowej żeglugi, ale zasilały okoliczne stawy rybne, młyny wodne, czerpano z nich wodę do picia, mycia i prania. Zatem spacerując w Lublińcu nad rzeką Lublinicą zacząłem sobie przypominać nad którymi to rzekami leżą śląskie miejscowości: Wisła, Ustroń, Skoczów, Strumień i Goczałkowice-Zdrój są nad rzeką Wisłą, Bielsko nad Białą, Bieruń nad Mleczną, Bogumin (Bohumin) nad Olzą, Brenna nad Brennicą, Czerwionka-Leszczyny nad Bierawką, Cieszyn nad Olzą, Dobrodzień nad Myślinką, Mikołów nad Jamną, Racibórz oraz Kędzierzyn-Koźle i Opole nad Odrą, Gliwice nad Kłodnicą, Głubczyce nad Psiną, Gorzyczki nad Olzą, Bytom nad Bytomką, Istebna nad Olzą, Jastrzębie-Zdrój nad Szotkówką, Kietrz nad Troją, Kluczbork nad Stobrawą, Koniaków nad Olzą, Lisów nad Liswartą, Rybnik nad Nacyną, Piekary Śląskie nad Brynicą, Pszczyna nad Pszczynką, Pyskowice nad Dramą, Knurów nad Bierawką, Olesno nad Stobrawą, Mysłowice nad Przemszą, Ozimek nad Małą Panwią, Tarnowskie Góry nad Stołą, Dramą i Piniowcem, Siemianowice Śląskie nad Brynicą, Świerklaniec nad Brynicą, Strzelce Opolskie nad Ścinawą Niemodlińską, Świętochłowice nad Rawą, Toszek nad Potokiem Toszeckim, Tworóg nad Stołą, Tychy nad Gostynią (inaczej Gostynką), Wodzisław Śląski nad Lesznicą (inaczej Leśnicą), Zabrze nad Bytomką czy Żory leżą nad Rudą.

Jak zaś idzie o śląskie wsie, to ustalenie nazw ich rzeczek czy potoków nie jest proste. Nawet sprawa rzek w Katowicach jest zagadkowa, bo miasto kojarzymy z Rawą, która przez Przemszę wpływa do Wisły. Ale przez katowicką Ligotę płynie też rzeka Kłodnica, która uchodzi do Odry. Oto rzeczna ciekawostka Katowic!