Specjalna wystawa "Ad altare" w skansenie w Chorzowie. Bogactwo dawnych szat liturgicznych z Górnego Śląska

W chorzowskim parku etnograficznym od kilku dni jest udostępniona nowa wystawa szat liturgicznych "Ad altare". Dlaczego muzeum chciało pokazać właśnie tego typu eksponaty? Już kilka miesięcy temu w okolicy Zaduszek pokazywano dawne ornaty, kapy i dalmatyki używane w czasie liturgii pogrzebowej w dawnych czasach.

- Zwiedzający nasz skansen, wchodząc do Kościoła, dziwili się naszej ekspozycji i pytali, co to jest, z jakiej okazji i dlaczego te szaty są czarne. Idąc za ciosem, postanowiliśmy zrobić kolejną ekspozycję - tym razem już nie tylko żałobnych, ale w ogólnie dawnych szat liturgicznych – opowiada Anna Kulczyk, kurator wystawy i kustosz muzealny.

To, co łączy dawne ornaty, to bogate zdobnictwo. Co warte podkreślenia, kolekcja prezentowana w chorzowskim skansenie jest bardzo dobrze zachowana mimo tego, że szaty pochodzą z końca XIX wieku i I połowy XX wieku.

- Ornaty (przede wszystkich ich tylna część) były bogato haftowane w różne symbole eucharystyczne i nie tylko. Tam są wizerunki świętych, wizerunki Najświętszej Maryi Panny. To są już hafty maszynowe - od 1828 roku niemalże wszystkie hafty były wykonywane w ten sposób. Jeżeli natomiast chodzi o materiały, z których one są wykonane, to można powiedzieć, że są drogocenne. Mamy tu atłas, aksamit, jedwab, brokat. Hafty są również wykonane złotymi i srebrnymi nićmi – dodaje Anna Kulczyk.

Z ornatami przedsoborowymi kojarzymy tylko ornaty rzymskie (skrzypcowe). Jak wyjaśnia Anna Kulczyk, istniały także ornaty gotyckie podobne do współcześnie używanych. Jeden z ornatów gotyckich także znajduje się na wystawie w skansenie. Oprócz ornatów pokazano także m.in. kapy, dalmatyki, bieliznę kielichową. Objaśnienia z dawnych książek mówią o znaczeniu i sposobie ubierania szat. Wytłumaczono również symbolikę kolorów. Przykładowo czerwony związany był z krwią, męczeństwem, ogniem oraz miłością. Stąd używany był (i jest) w czasie Zesłania Ducha Świętego, świąt związanych z męką i śmiercią Pana Jezusa, wspomnieniami męczenników.

Szaty liturgiczne zgromadzone na wystawie pochodzą z: prywatnej kolekcji ks. Tomasza Brola, ze zbiorów parafii: Wszystkich Świętych w Gliwicach, św. Franciszka w Zabrzu, Najświętszego Serca Pana Jezusa w Zabrzu, św. Andrzeja w Zabrzu, św. Jacka w Bytomiu, a także ze zbiorów skansenu. Wystawa została objęta honorowym patronatem biskupa gliwickiego Sławomira Odera.