Sprzedajesz papierosy i wyroby tytoniowe przez internet? Sprawdź czy to legalne!

W sklepach stacjonarnych osoba poniżej 18 roku życie nie może legalnie kupić papierosów. Jak to wygląda w sieci? Tutaj pojawia się problem, bo ustawodawca… „zapomniał” o uregulowaniu tej kwestii. Dlatego odwołując się do mających zastosowanie odpowiednich ustaw, przyglądamy się legalności sprzedaży wyrobów tytoniowych i papierosów. Postaramy się choć częściowo odpowiedzieć na kluczowe pytanie, wspólnie z radcą prawnym serwisu Prokonsumencki.pl – Dawidem Bugajskim.

Uregulowania sprzed ponad 20 lat

Sprzedaż wyrobów tytoniowych uregulowana została w ustawie z dnia 9 listopada 1995 r. o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych. Według niej, wyrobem tytoniowym są „wszelkie wyprodukowane z tytoniu wyroby, takie jak papierosy, cygara, cygaretki, tytoń fajkowy, machorka i inne, zawierające tytoń lub jego składniki, z wyłączeniem produktów leczniczych zawierających nikotynę”. Tytoń w rozumieniu tej ustawy to rośliny tytoniowe uprawne rodzaju Nicotiana.

„Zabrania się...”

Zgodnie z art. 6. ust. 1. omawianej ustawy, zabrania się sprzedaży wyrobów tytoniowych osobom do lat 18. W dodatku, ustawodawca nakazał zamieścić  w miejscu sprzedaży wyrobów tytoniowych widoczną i czytelną informację o dokładnie ustalonej treści: „Zakaz sprzedaży wyrobów tytoniowych osobom do lat 18”.

Co więcej, w miejscu sprzedaży wyrobów tytoniowych (np. w sklepie stacjonarnym) sprzedawca, w przypadku wątpliwości co do pełnoletności kupującego wyroby tytoniowe, może zażądać okazania dokumentu potwierdzającego wiek kupującego. Należy również pamiętać o zakazie sprzedaży detalicznej wyrobów tytoniowych w systemie samoobsługowym, z wyjątkiem sklepów wolnocłowych.

Ustawodawca zabronił także sprzedaży wyrobów tytoniowych na terenie podmiotów wykonujących działalność leczniczą w rozumieniu przepisów o działalności leczniczej, szkół i placówek oświatowo-wychowawczych oraz obiektów sportowo-rekreacyjnych, a także w automatach.

Sprzedaż papierosów w sieci

Zwróćmy uwagę, że ustawa regulująca sprzedaż wyrobów tytoniowych została uchwalona w roku 1995 roku, a wiec 5 lat przed jakimikolwiek początkami Internetu w Polsce. Warto wiedzieć, że nawet w 2009 roku dostęp do Internetu miało w Polsce jedynie 13,5% obywateli, więc nie powinno dziwić to, że ustawodawca nie uwzględnił Internetu jako kanału sprzedaży w omawianej ustawie. Dziwi natomiast fakt, że ustawodawca, pomimo wielokrotnych nowelizacji ustawy, do tej pory nie zwrócił uwagi na możliwość sprzedaży wyrobów tytoniowych w sieci – komentuje Dawid Bugajski, radca prawny serwisu Prokonsumencki.pl.

W omawianym katalogu sprzedaż wyrobów tytoniowych przez Internet nie została zatem uregulowana. Dodatkową przeszkodą jest fakt, że w sieci mamy ograniczoną możliwość sprawdzenia wieku kupującego.
Sprzedaż papierosów przez Internet - legalne czy nielegalne?

Bardzo możliwe, że dobrym tropem byłoby dokonanie wykładni funkcjonalnej, opierając się na art. 6 ust. 3 – dodaje Dawid Bugajski. Skoro ustawodawca zabrania sprzedaży wyrobów tytoniowych w automatach (a więc w sytuacji, w której nie ma możliwości sprawdzenia wieku kupującego), to w okolicznościach podobnych, czyli w e-sklepie, racjonalny ustawodawca również zakazuje sprzedaży wyrobów tytoniowych.
Z drugiej jednak strony, ten przepis (w którym zawarte są wyjątki) można interpretować również ściśle, tj. uznać tę formę sprzedaży za niezakazaną. Nie bez znaczenia pozostaje jedna z zasad wykładni „paremii exceptiones non sunt extentendae” – wyjątków nie należy interpretować rozszerzająco – uściśla Dawid Bugajski, radca prawny serwisu Prokonsumencki.pl.

Podobne dylematy spotkamy w przypadku sprzedaży alkoholu przez Internet. Mimo braku jasnych regulacji, w Internecie funkcjonują sklepy z alkoholem. Ich cechą wspólną jest zazwyczaj kładzenie nacisku na weryfikację wieku kupującego, ustalenie w regulaminie sklepu odpowiedniego miejsca sprzedaży oraz zastrzeżenie możliwości kontroli wieku przez kuriera. Wszystkie te działania niestety nie gwarantują legalności sprzedaży alkoholu przez Internet i co jakiś czas słyszymy o sprawach dotyczących cofnięcia zezwolenia na jego sprzedaż.

Wydaje się, że podobne czynniki powinny być brane pod uwagę w przypadku sprzedaży papierosów online – ze szczególnym naciskiem na weryfikację wieku kupującego.

Nie przesądzamy tutaj, czy sprzedaż jest legalna czy nie. Ostatecznie decyzję podejmie przedsiębiorca. Wskazujemy jedynie na brak jednoznacznych regulacji oraz możliwe problemy i zagrożenia. Należy także zauważyć, że w praktyce – podobnie jak w przypadku alkoholu – znajdziemy działające sklepy internetowe sprzedające papierosy.

Idą zmiany związane z dostosowaniem do prawa unijnego

Trwają już prace nad nową ustawą wdrażającą przepisy unijne - dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/40/UE z dnia 3 kwietnia 2014 r. dot. zbliżenia przepisów ustawowych, wykonawczych i administracyjnych państw członkowskich w sprawie produkcji, prezentowania i sprzedaży wyrobów tytoniowych i powiązanych wyrobów oraz uchylająca dyrektywę 2001/37/WE (Dz. Urz. UE L 127 z 29.4.2014, str. 1).
Ta dyrektywa ma być wdrożona do polskiego porządku prawnego poprzez ustawę o zmianie ustawy o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu  i wyrobów tytoniowych.

Zgodnie z projektem, ustawa miała wejść w życie 1 stycznia 2016 r., ale nadal trwają nad nią prace. Możemy się spodziewać, że ustawa wejdzie w życie najpóźniej do dnia 20 maja 2016 r. – w tym dniu traci moc dotychczasowa dyrektywna unijna regulująca te kwestie.

Projekt ustawy wprost przewiduje, że:
zabrania się wprowadzania do obrotu na odległość, w tym transgranicznej sprzedaży na odległość, wyrobów tytoniowych;
zabrania się wprowadzania do obrotu na odległość, w tym transgranicznej sprzedaży na odległość papierosów elektronicznych i pojemników zapasowych oraz ich części.
Wprowadzenie ustawy w takim kształcie spowoduje, że sprzedaż przez Internet wyrobów tytoniowych, a także papierosów elektronicznych będzie nielegalna.

Należy wskazać, że unijna dyrektywa wprost nie zakazuje sprzedaży transgranicznej wyrobów tytoniowych konsumentom na odległość – decyzja w tym zakresie została pozostawiona Państwom Członkowskim. Jak widać, polski ustawodawca prawdopodobnie zdecyduje się na skorzystanie z tego uprawnienia.

Podsumowanie

Kwestia sprzedaży wyrobów tytoniowych przez Internet pozostaje w pewnej prawnej próżni. Sprzedający je przez Internet narażają się na karę grzywny do 2 000 zł, a także na karę za łamanie zakazu reklamowania i promocji wyrobów tytoniowych do 200 000 zł, karze ograniczenia wolności lub obu tym karom łącznie.

Jeśli sprzedawca podejmie decyzję o ich sprzedaży przez Internet, balansuje na krawędzi, ponieważ nie ma przepisów, które jednoznacznie uznawałyby to za legalne. Należy zatem zachować jak największą ostrożność i w 100% przemyśleć podejmowaną decyzję, ponieważ jej konsekwencje mogą być bardzo różne. Oczywiście, mowa o stanie prawnym do 19 maja 2016 roku – potem wszystko ulegnie zmianie.