Stawiamy 12 podstawowych pytań o RAŚ

1.Czy RAŚ chce oderwać Śląsk od Polski i stworzyć oddzielne państwo?
W programie RAŚ nigdy nie było takiego postulatu. Autonomia to częściowa niezależność w ramach większej całości, jaką jest państwo. Stara mądrość mówi, że władza demoralizuje, a władza absolutna demoralizuje absolutnie. Centralizm jest formą takiej absolutnej władzy. Autonomia sprawia, że władza zostaje podzielona. Natomiast utworzenie odrębnego państwa niczego w tej kwestii nie zmienia. Władza nadal pozostaje skoncentrowana w jednym centrum. Tylko że to centrum znajduje się gdzie indziej.

2.Czy autonomiczne województwo śląskie to województwo bez Zagłębia i ziemi częstochowskiej?Jakie mają być w planach RAŚ jego granice?
Podkreślamy, że zależy nam na integracji wszystkich ziem górnośląskich w ramach RP i na tym, by w regionie autonomicznym ziem nieśląskich było możliwie niewiele. O terytorialnym kształcie autonomicznego regionu powinni zadecydować jednak sami zainteresowani. Zagłębiacy muszą zadać sobie pytanie, czy mają alternatywę. Wielu mieszkańców Częstochowy i okolic nie pogodziło się z przynależnością do województwa śląskiego. Kolejna reforma administracyjna powinna uwzględnić te opinie. Tymczasem jednak trzeba administrować województwem w zastanym, niedoskonałym kształcie, bez dzielenia jego mieszkańców na lepszych i gorszych. I z poszanowaniem odrębności jego poszczególnych części.

3.RAŚ proponuje nowy statut organiczny dla województwa śląskiego i wprowadzenie autonomii w 2020 roku. Jakie działania Ruch zamierza podjąć, by osiągnąć cel?
Przekonywać, przekonywać i jeszcze raz przekonywać. Ludzi na Górnym Śląsku, ale i w innych regionach. Zamierzamy podjąć współpracę z podobnie myślącymi w całej Polsce, skupić wokół siebie grono naukowców, postrzegających w regionalizacji szansę. Będziemy prezentować pożytki, jakie płyną dla regionów i dla państwa z autonomii, wierząc że rozsądek zwycięży. A autonomia to rozwiązanie rozsądne.

4.Co oznacza autonomia Śląska w wydaniu RAŚ? Czy to konkretne rozwiązania np. osobny skarb, większa samodzielność w stanowieniu prawa, a może oddzielna waluta?
Nasze aspiracje nie sięgają oddzielnej waluty. Chcemy natomiast, by prawo w większości dziedzin stanowił regionalny parlament i by nasze podatki w większej części pozostawały w regionie.
5.Kto mógłby rządzić autonomicznym Śląskiem: marszałek, prezydent?
Władza ustawodawcza powinna należeć do parlamentu regionalnego, a wykonawcza do regionalnego rządu z premierem na czele.

6.Kto jest według pana Ślązakiem: czy tylko ten, kto ma śląskie korzenie i mówi po śląsku?
Ślązakiem jest ten, kto pozostaje nim w swoim wewnętrznym przekonaniu.

7.RAŚ chce podręcznika do nauczania regionalnego i uznania śląskiego za język regionalny. Czy w województwie śląskim nazwy miejscowości powinny być dwujęzyczne, polskie i śląskie? Czy nauczanie śląskiego będzie obowiązkowe?
Kiedy śląski osiągnie odpowiednie stadium kodyfikacji, warto wprowadzić dwujęzyczne nazwy tam, gdzie wersja śląska odbiega od polskiej. Nauczanie śląskiego powinno być fakultatywne, natomiast wszystkim uczniom na Górnym Śląsku warto przekazać podstawową wiedzę o mowie śląskiej. Tak, by nie postrzegali w niej żargonu czy zepsutej polszczyzny, lecz by nauczyli się szacunku dla językowej różnorodności.

8.Kilka lat temu powiedział pan: przyłączyć Górny Śląsk do Polski to tak, jakby małpie dać zegarek. Po 80 latach widać, że małpa zegarek zepsuła. Czy podtrzymuje pan swoją opinię?
Uważam, że prognoza brytyjskiego premiera z 1919 r. - bo to on użył porównania do małpy i zegarka - niestety się spełniła. Zarówno II RP w sanacyjnym wydaniu, jak i Polska komunistyczna psuły nasz region. Dla okresu międzywojennego symboliczny pozostaje los Korfantego, wtrąconego do polskiego więzienia, choć przez Polskę powinien być
hołubiony. PRL zapisała się rabunkową eksploatacją na gigantyczną skalę. Mam nadzieję, że III RP, która dotąd pomysłu na Górny Śląsk nie miała, uzmysłowi sobie, że jedyne rozsądne wyjście to oddać region jego mieszkańcom. Biurokraci w Warszawie nie rozwiążą naszych problemów.

9.Czy to prawda, że Jerzy Gorzelik nie lubi Polaków?
Jednych lubię, innych nie. W osobistych sympatiach nie kieruję się względami narodowymi czy etnicznymi. Nie lubię obrazu Polaków kreowanego przez niektórych tzw. polskich patriotów. Ale odnoszę wrażenie, że coraz więcej Polaków też tego obrazu nie lubi.

10.Kto ma prawo podczas przyszłorocznego spisu powszechnego zadeklarować narodowość śląską? W 2002 r. zrobiło to 173 tys. mieszkańców regionu.
Każdy, kto ma taką wolę.

11.Z okazji Święta Niepodległości mówił pan, że nie wywiesi polskiej flagi. Nie utożsamia się pan z Polską?
Uważam, że wywieszanie flag powinno być spontaniczne. Ja żadnych nie wywieszam. To PiS chciał obowiązkowych demonstracji tego typu. Myśląc o święcie 11 listopada, nie mogę wyzwolić się od historycznych skojarzeń. Święto to ustanowione przez sanację miało wzmacniać kult marszałka Piłsudskiego. A to sanacja wsadzała do więzień Ślązaków takich jak Korfanty.

12.Czy w umowie koalicyjnej, którą RAŚ ma podpisać z PSL i PO jest mowa o autonomii?
Nie, ale jest mowa o decentralizacji. My dążeń do autonomii się nie wyrzekamy, ale działalność w zarządzie to niejedyna działalność RAŚ. To PO musi stworzyć koalicję. My nie musimy. Zależy nam na realizacji regionalnych postulatów, a nie na stanowiskach.
Rozmawiała Agata Pustułka

Ruch Autonomii Śląska swoje cele określił w nowym statucie organicznym dla województwa śląskiego. Co RAŚ ma w planach?

Zabiegi o przyznanie językowi śląskiemu statusu języka regionalnego.
Spis powszechny w 2011 roku. Kampania informacyjna RAŚ, by wyboru narodowości śląskiej dokonała większa liczba mieszkańców województwa śląskiego niż w 2002 roku.
Uruchomienie portalu www.polska-regionów.pl, który ma się stać ogólnokrajowym polem dyskusyjnym, skupiających podobnie myślących Polaków.
Wprowadzenie podręcznika do edukacji regionalnej.
Utworzenie autonomicznego województwa śląskiego do 2020 roku.
Powstanie dwuizbowego regionalnego parlamentu (izby wyższej i sejmu).
Ukonstytuowanie się regionalnego rządu, wyłonionego przez parlament.
Wprowadzenie autonomii fiskalnej, czyli czytelnych i rzetelnych rozliczeń podatkowych region - centrala.
Realizacja planów wymaga zmian w Konstytucji RP i wymaga zdobycia poparcia na forum Sejmu. AGA

Rada Regionalna Platformy Obywatelskiej sześćdziesięcioma głosami "za", przy dwóch przeciw i czterech wstrzymujących się, poparła wczoraj utworzenie w zarządzie województwa śląskiego koalicji PO z Ruchem Autonomii Śląska i Polskim Stronnictwem Ludowym.
Oznacza to, że jednym z dwóch wicemarszałków będzie Jerzy Gorzelik, przewodniczący RAŚ, a drugim przedstawiciel PSL. Nowym marszałkiem województwa śląskiego będzie Adam Matusiewicz, obecny wicewojewoda śląski, a w skład zarządu z PO wejdą jeszcze dotychczasowy wicemarszałek odpowiedzialny za ochronę zdrowia Mariusz Kleszczewski i nowo wybrana radna, aktorka Aleksandra Gajewska-Przydryga z Rudy Śląskiej.
PSL swojego kandydata wybierze dziś. W grę wchodzą Andrzej Pilot, wiceszef zarządu wojewódzkiego PSL, oraz Aleksandra Banasiak z powiatu kłobuckiego, która pracuje w warszawskiej centrali PSL. Większe szanse obserwatorzy dają właśnie Aleksandrze Banasiak.
Umowa koalicyjna zostanie podpisana w środę. Jej treść jest cały czas dopracowywana.
Na czwartek zaplanowano uroczystą, inauguracyjną sesję nowo wybranego sejmiku.
AGA

15 lipca 1920 roku, Sejm Ustawodawczy uchwalił Statut Organiczny Województwa Śląskiego, który stanowił m.in., że województwo śląskie będzie miało własny Sejm i Skarb.
Autonomia województwa nie miała precedensu w polskim, niemieckim i austriackim ustawodawstwie. Do ustawodawstwa Sejmu Śląskiego należały sprawy związane z używaniem języka polskiego i niemieckiego w urzędach i służbach, ustrój samorządów, sprawy sanitarne, organizacja policji i żandarmerii, policja budowlana, ogniowa i drogowa, szkolnictwo. Nasi posłowie zajmowali się także zaopatrzeniem ubogich, zwalczaniem żebractwa, rolnictwem, energią elektryczną, kolejami lokalnymi, zwalczaniem lichwy.
Wojewodę powoływał prezydent RP i siedmioosobowa Rada Wojewódzka. Ta rada była odpowiednikiem rządu.
Górny Śląsk był najlepiej rozwiniętym i najbogatszym województwem w przedwojennej Polsce. To tutaj w 1923 roku wydobywano 73 proc. węgla. Ponad połowa mieszkańców utrzymywała się z pracy w górnictwie i hutnictwie. Znacznie więcej niż w II RP było na Śląsku specjalistów zatrudnionych w komunikacji, transporcie i lecznictwie, a nawet w służbie domowej. Zdarzało się, że Skarb Państwa pożyczał pieniądze od Skarbu Śląskiego.
Ze spisu ludności, przeprowadzonego w 1931 roku, wynikało, że w owym czasie województwo zamieszkiwało ponad 1 mln 295 tys. osób. W samych Katowicach mieszkało 126 tys. osób. Na 100 mężczyzn przypadało 108,8 kobiet. 92 proc. ludności było wyznania rzymskokatolickiego, 6,5 proc. stanowili ewangelicy. Wojewodami śląskimi byli Józef Rymer, Antoni Schultis, Tadeusz Koncki, Mieczysław Bilski, Michał Grażyński. AMC

Prof. Zygmunt Woźniczka, historyk Uniwersytetu Śląskiego: Idea autonomii Śląska była w jakiś sposób słuszna przed drugą wojną światową, ale później po migracji ludności, kiedy wielu rdzennych Ślązaków opuściło swoje miasta, a w ich miejsce pojawili się ludzie z Kresów, wszystko zaczęło się zmieniać. Dlatego obecnie pojawia się raczej pytanie, czy należy wszystkich uszczęśliwiać na siłę. Ruch Autonomii Śląska, to obecnie mniejszość, która próbuje uszczęśliwić większość. Nie potępiam działaczy RAŚ, ale my tu teraz mamy inną rzeczywistość. Autonomii nie można więc planować jako odrębności, tylko wspólnoty całości, także razem z Zagłębiem. Jeśli już miałbym mówić o autonomii, to wyłącznie ekonomicznej. Takiej, która pozwoliłaby wypracowane na Śląsku pieniądze zaangażować na miejscu, a nie pompować w budowę warszawskich wieżowców. To właśnie przeciwko takiej polityce protestował Wojciech Korfanty... i jak widać nic się nie zmieniło. Mówię to jako urodzony w Sosnowcu. KATP

Kazimierz Kutz, poseł:
Stało się coś niezwykłego. Po raz pierwszy RAŚ przedarł się do
sejmiku. W kilku okręgach głosowało na niego ponad 15 proc. To znak, że Ślązacy tracą dupowatość, czują siłę swojego głosu i domagają się udziału we władzach. Szkoda, że to nie stało się 20 lat temu. Śląsk ciągle pada ofiarą stereotypów. Polska nie zna specyfiki naszego regionu, jego problemów. To nie Ślązacy są groźni dla kraju, to on jest dla nich niełaskawy. Przebudzenie jest nieodwracalne. Te wybory pokazały, że tego nie da się zatrzymać. Świadomość rośnie. Za kilka miesięcy odbędzie się spis ludności. Zobaczymy, co mieszkańcy regionu napiszą w rubryce narodowość. Do tej pory taki wpis był protestem. Ślązacy są największą grupą etniczną w kraju. Mają mowę, tradycje, tożsamość. Dla mnie skandaliczna jest postawa Doroty Simonides i Jana Miodka, którzy podważają istnienie języka śląskiego. Ostatnio dołączył do nich także Jerzy Buzek. Osoby, które żyją ze Śląska są przeciwko demokracji? AMC

Dariusz Jurek, prezes Stowarzyszenia Forum dla Zagłębia Dąbrowskiego:
Śląsk, w żadnym wypadku nie powinien być synonimem województwa śląskiego. Mówiąc zatem o autonomii możemy mówić o autonomii regionalnej-górnośląskiej, albo o autonomii wojewódzkiej. Ślązacy mają w pełni prawo do realizacji swoich własnych aspiracji, lecz nie mają żadnego prawa, aby te aspiracje i rozwiązania narzucać większości mieszkańców tego województwa. Nie może więc być mowy o autonomii górnośląskiej dla tego obszaru, preferującej górnośląską kulturę i promującej górnośląskie symbole i atrybuty. Nie wyobrażam sobie, aby za takim pomysłem głosowali mieszkańcy Zagłębia Dąbrowskiego, ziemi częstochowskiej, Żywiecczyzny, czy części Podbeskidzia. Już wystarczająco dużo złego zrobiła - i nadal czyni - fatalna nazwa województwa, fatalna bo zakłamująca obiektywną prawdę. Głęboko wierzę, że do takiej autonomii nigdy nie dojdzie. KATP

Michał Smolorz, publicysta:
Śmieszy mnie "polityczna sraczka", jaka dopadła niektórych przedstawicieli naszych elit wojewódzkich po wejściu autonomistów do sejmiku i zawiązaniu koalicji z ich udziałem. Żenują mnie protesty prof. Jerzego Buzka, który szaty rozdziera w partyjnych progach. Nie słyszałem aż tak wielkich protestów, gdy wprowadzano na salony armię Leppera, w dużej części złożoną z odrażających prostaków, z wyrokami karnymi na koncie. Gdy w sejmiku znalazła się grupa światłych ludzi, znakomicie wykształconych, doskonale obeznanych w skomplikowanej historii Śląska, przedstawicieli organizacji działającej legalnie i zawsze solennie przestrzegającej prawa, to dzwony biją na trwogę. Może w końcu uszanujemy głosy tych Ślązaków, którzy głosowali na RAŚ. Jeśli do końca świata uprawianie Śląska ma polegać na świętowaniu Barbórki i składaniu wieńców pod pomnikiem powstańców, to konserwować będziemy jedynie zapyziały skansen.

Kim jest Jerzy Gorzelik?

Jerzy Gorzelik, rocznik 1971. Historyk sztuki, absolwent Uniwersytetu Jagiellońskiego, wykładowca na Uniwersytecie Śląskim. Jest adiunktem w Zakładzie Historii Sztuki.
Od 2003 roku przewodniczący Ruchu Autonomii Śląska. Radny sejmiku śląskiego. W wyborach 21 listopada zdobył prawie 13,5 tys. głosów. RAŚ w skali województwa zdobył poparcie 8,49 proc. wyborców i wprowadził do sejmiku trzech radnych.
Jeden z najbardziej rozpoznawalnych polityków regionalnych. Celem RAŚ pod jego kierownictwem jest uzyskanie przez Śląsk autonomii w 2020 roku. AGA