Światowy Dzień Walki z Depresją. Z chorobą walczy aż 4 mln Polaków! Jakie daje objawy i gdzie szukać pomocy?

Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) alarmuje, że depresja jest czwartą najpoważniejszą chorobą na świecie. Eksperci ostrzegają, że do 2030 r. stanie się pierwszą najczęściej diagnozowaną jednostką chorobową na świecie. Według danych WHO, aż 350 mln osób na świecie choruje na depresję. W Polsce w 2017 r. szacowano, że chorych jest ok. 1,8 mln osób. Zaledwie 5 lat później, w 2022 r., liczba chorych wzrosła ponad dwukrotnie i wynosi aż 4 miliony. To cała populacja Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii i Warszawy razem wziętych!

Choroba daje się we znaki coraz dotkliwiej. Według najnowszych badań, przeszło 70 proc. dorosłych w Polsce zauważa u siebie objawy, które najczęściej są kojarzone z depresją.

- Najczęściej rodacy mówią o obniżonym nastroju, zmęczeniu i braku energii, a także o zaburzeniach snu. Sytuacja mocno dokucza osobom wchodzącym w dorosłość i w sile wieku, a także seniorom. W obecnej sytuacji gospodarczej eksperci nie są zaskoczeni zatrważającymi wynikami sondażu. I alarmują, że depresja wciąż stanowi w Polsce temat tabu, co może utrudniać sięganie po pomoc – donosi serwis MondayNews.

Polacy najrzadziej mówią o myślach samobójczych. Tymczasem depresja jest coraz częstszą przyczyną, dla której ktoś decyduje się na odebranie sobie życia. Z tym problemem głównie zmagają się najmłodsi dorośli – osoby w wieku 18-22 lat.

Dr Aleksandra Piotrowska, psycholożka i wykładowczyni na Uniwersytecie Warszawskim, podkreśla, że problemy psychiczne Polaków będą się nasilać. Przypomina, że w ciągu ostatniego roku nie wydarzyło się nic, co wpłynęłoby na wzmocnienie poczucie bezpieczeństwa rodaków, ani w sferze zdrowia, ani finansów. Dodatkowym czynnikiem sprzyjającym depresji jest ograniczenie fizycznych spotkań i przeniesienie aktywności do świata online. Specjalistka zaznacza, że „spotkania” w internecie nie zaspokajają podstawowych potrzeb psychicznych.

Specjaliści przypominają i podkreślają, że depresja nie jest oznaką słabości, to choroba, jak każda inna.

- Choroba ta dotyka ludzi w różnym wieku, niezależnie od płci czy statusu społecznego. Depresja nie jest tylko chwilowym obniżeniem nastroju, ale chorobą, która utrudnia bądź nawet uniemożliwia codzienne funkcjonowanie – czytamy w rządowym serwisie internetowym.

Jak czytamy na stronie pacjent.gov.pl, mechanizmy powstawania depresji są ciągle słabo rozumiane przez lekarzy, istnieje jednak wiele czynników, które przyczyniają się do jej występowania. Specjaliści wymieniają tu różne sytuacje i doświadczenia życiowe takie, jak zaburzone relacje z rodzicami, trauma seksualna, śmierć bliskiej osoby, utrata pracy lub rozwód.

- Niektóre zachowania (myślenie, że nie można robić pewnych rzeczy, że ktoś się do niczego nie nadaje) mogą przyczynić się do powstania lub utrzymania depresji. Jedne osoby narażone na trudne zdarzenia nie wpadają w depresję, a inne osoby wpadają w nią bez wyraźnego powodu – czytamy na stronie internetowej.

Najczęściej wskazywanym objawem choroby jest obniżenie nastroju, na który skarży się ponad 40 proc. osób, głównie w wieku 23-35 lat. Problem dotyczy w dużym stopniu osób z niewysokimi dochodami, ale również Polaków z wyższym wykształceniem. Najczęściej na obniżenie nastroju narzekają mieszkańcy miast liczących 50-99 tys. ludności.

– To zrozumiałe, że ludzie w sile wieku, dążący do niezależności i zarabiający poniżej średniej krajowej, nie są zadowoleni z życia. Zwłaszcza w mniejszych miastach jest mniej możliwości rozwoju niż w większych. Brakuje tam też odpowiedniej rozrywki – tłumaczy psycholożka Małgorzata Osowiecka, wykładowczyni na Uniwersytecie SWPS w Sopocie.

Wśród objawów depresji należy również wymienić uczucie zmęczenia i braku energii, zaburzenia snu, pesymistyczne, czarne widzenie przyszłości, osłabienie koncentracji i uwagi, a także brak przyjemności z wykonywania czynności, które wcześniej ją sprawiały. Depresja wiąże się również z niską samooceną chorego.

– Połączenie ww. objawów może dawać pierwsze sygnały o depresji. Dodatkowym ryzykiem jest niezdrowy styl życia, w którym brakuje aktywności fizycznej, a także dbałości o odpoczynek i właściwą dietę. Co ważne, symptomy ww. choroby mogą być inne w przypadku każdego pacjenta i zmieniać się z czasem. Każda osoba, która od dłuższego czasu doświadcza pogorszenia kondycji psychicznej i nie radzi sobie z tym, powinna jak najszybciej skorzystać z pomocy specjalisty – mówi Michał Murgrabia, psycholog z platformy ePsycholodzy.pl.

Specjalista podkreśla, że część osób może ukrywać swoje odczucia, np. w obawie przed stygmatyzacją.

- W Polsce depresja to niestety, ale wciąż temat tabu, co może opóźniać decyzję o skorzystaniu z odpowiedniego wsparcia – podkreśla psycholog.

Trzeba pamiętać, że skutki nieleczonej depresji mogą być bardzo poważne. Najpoważniejszym z nich jest samobójstwo.

Policyjne statystyki pokazują wstrząsającą rzeczywistość. W Polsce więcej osób traci życie w wyniku samobójstwa, niż w wypadkach drogowych. Według oficjalnych danych próbę odebrania sobie życia w 2021 r. podjęło w naszym kraju blisko 14 tys. osób. Specjaliści alarmują, że w praktyce ta liczba może być o wiele większa – nie wszystkie zdarzenia są zgłaszane. Przeszło 5 tys. prób było niestety skutecznych.

O odebraniu sobie życia częściej myślą mężczyźni niż kobiety. Myśli i czyny samobójcze dotyczą głównie osób w wieku 18-22 lat, z miesięcznym dochodem netto mniejszym niż 1 tys. zł. Najczęściej te osoby mają wykształcenie podstawowe lub gimnazjalne i mieszkają w miejscowościach liczących 20-49 tys. ludności.

– Zarówno kobiety, jak i mężczyźni miewają myśli samobójcze, ale tendencja do ich realizacji jest znacznie częstsza wśród mężczyzn. Z kolei osoby młode i niemające wyższego wykształcenia wykazują się większą podatnością na stres i mają niedojrzałe mechanizmy obronne. Według badań literatury światowej, ubóstwo, niższe wykształcenie i zamieszkiwanie okolic wiejskich są czynnikami ryzyka prób samobójczych – mówi prof. Jerzy Samochowiec, wiceprezes Polskiego Towarzystwa Psychiatrycznego.

Dodaje, że wpływ na natężenie myśli samobójczych mają zjawiska takie, jak wojna czy pandemia.

Należy pamiętać, że pojedyncze objawy obserwowane u siebie lub u naszych bliskich, nie muszą jeszcze świadczyć o depresji. Tę chorobę, jak każdą inną, należy indywidualnie zdiagnozować.

Osoby chore na depresję, a także ich bliscy mają do dyspozycji kilka infolinii, dzięki którym mogą otrzymać pomoc i poradę:

• 116 123 – bezpłatny kryzysowy telefon zaufania dla dorosłych w kryzysie emocjonalnym, czynny przez 7 dni w tygodniu w godz. 14.00–22.00
• 116 111 – bezpłatny telefon zaufania dla dzieci i młodzieży, czynny całą dobę przez 7 dni w tygodniu
• 800 108 108 – bezpłatny telefon wsparcia, czynny od poniedziałku do niedzieli (z wyjątkiem dni świątecznych) w godz. 14.00–20.00
• 121 212 – bezpłatny telefon zaufania dla dzieci i młodzieży Rzecznika Praw Dziecka, czynny całą dobę przez 7 dni w tygodniu
• 22 635 09 54 – telefon zaufania dla osób starszych, czynny w poniedziałek, środę, czwartek w godz. 17.00–20.00

Ministerstwo Zdrowia uruchomiło również specjalną infolinię dla dzieci i młodzieży z problemami natury psychicznej. Numer telefonu 800 12 12 12 działa bez przerwy i jest bezpłatny. Oferuje doraźne wsparcie psychologiczne dla dzieci i młodzieży oraz ich opiekunom i rodzicom. Dla młodzieży preferującej kontakt pisemny, przygotowany również został czat dostępny na stronie internetowej Rzecznika Praw Dziecka pod adresem czat.brpd.gov.pl.

Więcej o depresji, jej objawach i leczeniu można przeczytać na stronie pacjent.gov.pl.