Tyle śniegu nie spadło od lat. Czy grożą nam podtopienia lub powódź? "Ziemia jest zmrożona i woda nie będzie wsiąkać do gleby"

• Rozmowa z dr. hab. Andrzejem Woźnicą, biologiem, dyrektorem Śląskiego Centrum Wody Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach
• Ekspert wyjaśnia, czy wskutek tak dużej ilości śniegu, jaka spadła w tym roku, grożą nam niebawem podtopienia lub powódź
• "Ziemia jest zmrożona i woda nie będzie wsiąkać do gleby, będzie utrzymywać się na powierzchni"
• Dlaczego musimy nadal racjonalnie gospodarować wodę, aby uniknąć suszy latem?
• "Zabetonowaliśmy pół Polski, przestaliśmy myśleć o otaczającej nas przyrodzie"
• Biolog tłumaczy, dlaczego największym zagrożeniem dla Ziemi jest jesteśmy my, ludzie

***

Czy w związku z tak dużymi opadami śniegu, których nie było od kilku lat, czekają nas niebawem podtopienia?

Pojawienie się powodzi jest zjawiskiem wieloczynnikowym. Trzeba wziąć pod uwagę szybkość schodzenia pokrywy śnieżnej, czyli jeżeli nagle nastąpi wzrost temperatury i nagłe ocieplenie, wówczas śnieg będzie bardzo szybko topniał. Wówczas rzeczywiście podtopienia będą się pojawiać. Musimy pamiętać, że ziemia jest zmrożona i woda nie będzie wsiąkać do gleby, będzie utrzymywać się na powierzchni, przez co powierzchniowo będzie spływać do różnego typu potoków, urządzeń melioracyjnych. Innym problemem jest to, co się teraz dzieje, czyli zalodzenie rzek w dolnym biegu, gdzie spływa duża ilość wody. Natrafia ona na pokrywy lodowe, które stanowią dość poważne zagrożenie. One korkują rzekę i powodują, że woda się spiętrza. Może to powodować podtopienia. Z drugiej strony, są również zagrożeniem dla hydrostruktury technicznej, m.in. dla mostów.

Jesteśmy wstanie określić, czy wiosną będziemy mieli podtopienia lub powódź?

Trudno określić, czy będziemy mieli do czynienia z powodzią. Trzeba się z taką możliwością liczyć. Powódź jest wezbraniem przynoszącym straty materialne w gospodarce człowieka. Natomiast wezbranie jest zjawiskiem całkowicie naturalnym, występującym w tego typu sytuacjach. Tak naprawdę to my nie dostosowaliśmy naszej infrastruktury do wezbrań. Odzwyczailiśmy się od tego, że zdarzają się wezbrania. Zabudowaliśmy naturalnie tereny zalewowe, stąd mamy problemy.

Mówi pan o wezbraniach. Czy to oznacza, że nie będziemy mieć suszy w tym roku?

Żeby nie było suszy, muszą być spełnione pewne warunki. Musi być równomiernie rozłożony sposób dystrybucji wody. Retencja naturalna. Woda musi mieć możliwość wsiąknięcia, zapełnienia zbiorników wód podziemnych, musi też gdzieś lokalizować się na powierzchni. Musi być także zasilanie odpowiednią ilością opadów w roku. Jeśli teraz ten śnieg, który się zgromadził, błyskawicznie spłynie do potoków, to będą wezbrania. Spokojne spływanie śniegu z gór czy naszych terenów na pewno będzie miało pozytywny wpływ na ten okres wiosenny, kiedy przyroda będzie zaopatrzona wodę. Prawda jest taka, że zabetonowaliśmy pół Polski, przestaliśmy myśleć o otaczającej nas przyrodzie i o tym, jak z nią współegzystować. Powinniśmy racjonalnie gospodarować wodą.

To znaczy, że zgubiliśmy kontakt z przyrodą?

Tak. To konsekwencja ciągłej nieograniczonej eksploatacji zasobów Ziemi. Niestety, stwarzamy zagrożenie dla środowiska. Rozwój technologiczny spowodował, że jesteśmy wstanie dokonać szybko dużych zmian w środowisku, nie zawsze przemyślnych, które często obracają się przeciwko nam. Oczywiście, podobne zmiany następowały wcześniej, jednak miały mniejszy zakres i były wolniejsze. W sytuacji uruchomienia niepokojących zjawisk można było je zatrzymać. Łatwiej było się z takich decyzji wycofać. Obecnie, przy inwestycjach zakrojonych na szeroką skalę, zmiany środowiskowe są ogromne. Budowa sieci drogowej powoduje zmianę warunków wodnych, tworzenie stref bezodpływowych, przecina korytarze migracji zwierząt, a z drugiej strony, uruchamia to nowe ścieżki migracji roślin i zwierząt inwazyjnych (obcych).