Nagroda Polin 2017. Aleksandra Bura oraz Dariusz Paczkowski nominowani

Od 2015 roku – pierwszej rocznicy otwarcia Wystawy Stałej pt. „1000 lat historii Żydów polskich” – laureatami Nagrody POLIN są osoby lub organizacje, które swoimi działaniami chronią pamięć o historii polskich Żydów oraz przyczyniają się do kształtowania wspólnej przyszłości, wzajemnego zrozumienia i szacunku pomiędzy Polakami a Żydami.

- Nagrodę przyznajemy osobom, organizacjom i instytucjom, które w ostatnich latach przyczyniły się do ożywienia pamięci o historii polskich Żydów, do budowania zrozumienia i szacunku między Polakami a Żydami. Wiemy, takich inicjatyw jest wiele, zarówno w dużych, jak i małych miastach. Ludzie, którzy poświęcają im swój czas i energię, zasługują na wdzięczność i wyróżnienie – mówi Dariusz Stola dyrektor Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN.

Konkurs składa się z dwóch etapów: w pierwszym zgłoszenia są zbierane i weryfikowane, a w drugim laureata Nagrody POLIN wyłania kapituła. Co istotne, nagradzający mogą również przyznać wyróżnienie, zaś Dyrektor Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN prof. Dariusz Stola – Nagrodę Specjalną.

Spośród blisko 80 kandydatów z całej Polski kapituła konkursu wyłoniła sześciu nominowanych. Wśród nich są związani z Żywcem Aleksandra Bura oraz Dariusz Paczkowski.

Więcej o ich działalności, a także komentarz do nominacji na kolejnych stronach.

- Nominację do Nagrody POLIN 2017 odbieram przede wszystkim jako wielki zaszczyt. Informacja o niej bardzo mnie poruszyła i - niespodziewanie dla mnie samej - spowodowała jakieś przyspieszenie wykrystalizowania się koncepcji dalszej pracy nad poznawaniem i popularyzowaniem historii polskich Żydów - mam tu na myśli perspektywę naszej historii lokalnej, pracę nad poszerzonym wznowieniem książki "Tu NIEobecni" i realizację nowych inspiracji do przygotowania kolejnej grupy młodzieży z I Liceum Ogólnokształcącego im. M. Kopernika w Żywcu do IV spotkania z rówieśnikami z Izraela w ramach Programu "Bliżej siebie. Historia i kultura dwóch narodów", co będzie miało miejsce na wiosnę . Mogę więc powiedzieć, że już sama wieść o nominacji stała się dla mnie bardziej jakąś wielką siłą motywującą do dalszych działań, niż zwieńczeniem tego, co do tej pory zrobiłam w tym zakresie. Oczywiście, rozumiem ją także jako dowód docenienia wartości mojej pracy, która wynika przede wszystkim z pasji poznawania historii oraz z poczucia konieczności przywracania pamięci o Żydach, naszych niegdysiejszych sąsiadach. Jestem za to wdzięczna zacnej kapitule konkursowej: być w gronie 6 osób wyłonionych spośród blisko 80 tegorocznych kandydatów, to ogromne wyróżnienie. Dlatego, chociaż (zgodnie z regulaminem) ogłoszenie laureata tej prestiżowej nagrody czyli zwycięzcy konkursu i osób w nim wyróżnionych będzie miało miejsce dopiero w czasie uroczystej gali 28 listopada w Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN, nie sądzę, abym mogła się znaleźć w tym ścisłym gronie. Dla mnie największą nagrodą jest już sama nominacja. I ona właśnie się realizuje! Jestem z tego faktu bardzo dumna i nim usatysfakcjonowana - komentuje dla nas nominację do nagrody Aleksandra Bura.

Aleksandra Bura, polonistka w I LO im. M. Kopernika w Żywcu, od 20 lat swoimi wartościowymi działaniami aktywnie przywraca i chroni pamięć o historii polskich Żydów, w szczególności dawnych mieszkańców Żywca i okolic. Działa z wielką pasją i zaangażowaniem: bada, archiwizuje i opisuje polsko-żydowską historię lokalną.

Dokonała pionierskiej kwerendy zachowanej dokumentacji szkolnej z lat 1904-1945 dzisiejszego żywieckiego liceum, gdzie uczęszczali także żydowscy uczniowie. Opublikowała artykuł wraz ze spisem dwóch pokoleń Żydów - uczniów i ich rodziców. Rozwinęła tę wiedzę - przeprowadziła poszukiwania w zbiorach Yad Vashem, dzięki którym na nowo odkryła biografie dawnych mieszkańców Żywca - zapomnianych 725 ofiar Holokaustu.

Zrekonstruowała ich dzieje, uzupełniła informacjami pozyskanymi z innych archiwów, pokazała przedwojenne życie żydowskie i wojenne losy mieszkańców w perspektywie całych rodzin; zebrała dane o życiu nielicznych ocalonych. W obszernej publikacji książkowej przywróciła pamięci o ich przerwanym istnieniu.

Aleksandra Bura pielęgnuje pamięć o wspólnej polsko-żydowskiej przeszłości. Popularyzuje ją wśród uczniów i kształtuje ich postawy: w ramach programu „Bliżej siebie. Historia i kultura dwóch narodów” organizuje
w swojej szkole spotkania młodzieży polskiej i żydowskiej. Dzięki temu przyczynia się do wzajemnego zrozumienia i szacunku pomiędzy Polakami a Żydami oraz do zawiązywania trwałych przyjaźni i znajomości między uczestnikami zajęć.

Polonistka z Żywca zorganizowała również w swoim liceum kilka sesji popularnonaukowych i wystaw
o tematyce żydowskiej. Jest też inicjatorką powstania i współscenarzystką filmów autorstwa uczniów oraz edukatorką nauczycieli. Dla mieszkańców Żywiecczyzny i szerszej społeczności prowadziła wykłady historyczne i kulturowe o tematyce żydowskiej, której jest znaną, cenioną popularyzatorką - napisała w uzasadnieniu kapituła konkursu.

- Nominacja do tej nagrody jest dla mnie wielkim zaszczytem. Dziękuję - napisał krótko na swojej stronie internetowej Dariusz Paczkowski.

Dariusz Paczkowski jest grafficiarzem, działaczem społecznym i animatorem kultury. Istotą jego działań jest szacunek dla inności, i nie dzielenie ludzi. Od 1987 roku nieprzerwanie zwraca uwagę na problem antysemityzmu, ksenofobii, faszyzacji sfery publicznej, dyskryminacji ze względu na płeć czy łamanie praw człowieka. Posługuje się przy tym różnorodnymi formami: szablonami odbijanymi na ścianach budynków, muralami, happeningami, warsztatami i innymi działaniami edukacyjno-interwencyjnymi.

Działania Paczkowskiego można określić „społecznym wyrzutem sumienia”. Artysta nie boi się przywoływać zdarzeń, które zapisały się czarną kartą w historii Polski, jak chociażby obowiązujący w XIX wieku w Żywcu zakaz osiedlania się Żydów. Jego szeroko komentowany w mediach mural „Żydów nosimy na rękach… Za granicę miasta” odnoszący się do historii Żydówki, której mieszkańcy Żywca nakazali rodzić dziecko poza rogatkami miasta dobrze obrazuje koszmar tamtego czasu – wykluczenia i pogardy dla „innego”.

Paczkowski przywraca również pamięć o postaciach zasłużonych dla historii Żydów i Polaków. Jego murale upamiętniają takie postacie, jak Marek Edelman – wybitny działacz społeczny i ostatni dowódca powstania
w getcie czy Irena Sendlerowa – polska działaczka społeczna, która podczas okupacji hitlerowskiej uratowała około 2500 żydowskich dzieci.

Znaczącym przedsięwzięciem Paczkowskiego był projekt artystyczny „Pamiętajmy dla przeszłości” zrealizowany w 2009 roku w Centrum Żydowskim w Oświęcimiu. W ramach warsztatów graffiti niemieccy wolontariusze namalowali z artystą obraz przedstawiający oświęcimską synagogę spaloną przez Niemców pod koniec listopada 1939 roku.

Dzięki interwencjom Paczkowskiego z przestrzeni publicznej wielu polskich miast znikają symbole i hasła nienawiści widoczne na szyldach i elewacjach – tak stało się m.in. z antysemickimi treściami na terenie Grudziądza. Trudno byłoby chyba znaleźć w Polsce drugiego artystę tak mocno zaangażowanego w przywracanie pamięci o kulturze żydowskiej, a także budowanie dialogu polsko-żydowskiego - czytamy w uzasadnieniu kapituły konkursu.

Ogłoszenie laureata trzeciej edycji konkursu nastąpi 28 listopada podczas uroczystej gali w Muzeum POLIN.

POLECAMY PAŃSTWA UWADZE:

Ford Mustang stanął w płomieniach na DTŚ. Kierowca spłonął. Nic nie dało się zrobić ZDJĘCIA + WIDEO

Czy dostałbyś się do policji? PRAWDZIWE PYTANIA TESTU MULTISELECT

Sprawdź, czy masz prawo do rekompensaty za deputat POBIERZ WNIOSEK

Znasz język śląski? Przetłumacz te zdania QUIZ JĘZYKOWY II

Magazyn tyDZień Informacyjny program Dziennika Zachodniego