Niechciane Katowice doceniane w Chinach, Brazylii i w Ameryce

Potraktujmy to jako dowód, że architektura powojennego modernizmu w Katowicach miewała światowy wymiar. Niestety, jak na ironię, jej dzieła, których w Katowicach nie chciano i często nie doceniano, możemy podziwiać już tylko zagranicą: w Brazylii, w Chinach i USA.

Chińczycy wzięli dworzec

Dowód pierwszy: po dworcu PKP zaprojektowanym przez Wacława Kłyszewskiego, Jerzego Mokrzyńskiego i Eugeniusza Wierzbickiego, w stolicy województwa została tylko atrapa, niejako uwiarygodniająca postawione w tym miejscu centrum handlowe. W 2014 r., czyli 3 lata po tym, jak w Katowicach wyburzono gmach uważany za najbardziej efektowne w Polsce osiągnięcie brutalizmu, w Chinach, w miejscowości Taiyuan, w prowincji Shanxi, otwarto dworzec będący jego wierną kopią. Identyczna bryła, te same kielichy i przeszklenia. Z tą jedną różnicą, że zamiast surowego betonu, wykorzystano stal. Chińczycy oczywiście nie przyznają się do wykorzystania projektu z Katowic (architekci mówią raczej o inspiracji stylem dynastii Tang), ale sprawa jest oczywista.

Dowód drugi: brazylijski parlament (Congresso Nacional do Brasil), zaprojektowany przez genialnego modernistę Oscara Niemeyera, człowieka, który zbudował stolicę Brazylii. Jest spodek, jest smukły wieżowiec i nawet kopuła. Nie trzeba dodawać, jaką kompozycję nam to przypomina. Nie wiemy oczywiście, czy katowicka konstelacja: Spodek, DOKP i… planowana pierwotnie pływalnia w innym, równie kosmicznie wyglądającym budynku, była inspirowana dziełem Niemeyera. Brazylijski parlament powstał w 1958 r. Rok później ogłoszono konkurs na projekt hali w Katowicach. Mniejszy Spodek (a nawet 2) nigdy nie powstał, z kolei gmach DOKP wybudowano w 1974 r. W 2007 roku układ na wzór tego z Brasilii dopełniła kopuła na rondzie. Układ w Katowicach przetrwał 8 lat. Niedawno zakończyła się rozbiórka wieżowca zaprojektowanego przez Jerzego Gottfrieda.

Tymczasem w Ameryce...

Mamy też dowód trzeci, najnowszy: na dwóch pierwszych zdjęciach. Gmach ze szkicu to niezrealizowana koncepcja kompleksu biurowego przy ul. Mickiewicza w Katowicach - dzisiejszych wież Stalexportu. Gdy w latach 70. planowano w tym miejscu taką inwestycję, w ramach rozbudowy zachodniego śródmieścia, ogłoszono wielki konkurs, w którym wzięli udział czołowi polscy architekci. Podkreślano, że nowy gmach/gmachy „powinny posiadać nowoczesną, frapującą formę, którą odróżni się od pozostałych obiektów w K.atowicach”.

Te wymagania bez wątpienia spełniała praca Zygmunta Winnickiego i Tadeusza Krzysztofiaka. Jury przyznało jej jednak tylko wyróżnienie. Z drugiej strony, zwycięski projekt Juranda Jareckiego i Mariana Skałkowskiego też nie doczekał się realizacji, bo finalnie, poza konkursem, wieże Stalexportu (też dobra architektura, skądinąd) budował Jugosławianin Georg Gruicic.

A teraz popatrzmy na nowy gmach otwieranego w tym roku Narodowego Muzeum Afrykańsko-Amerykańskiej Historii i Kultury w samym sercu Waszyngtonu. Z tej perspektywy śląski projekt i amerykański budynek są identyczne - te same kształty, ta sama ażurowa elewacja, podobne proporcje… A najciekawsze w tym wszystkim, że projektanci waszyngtońskiego Muzeum - Philip Freelon oraz David Adjaye na 99,9999 proc. nigdy nie widzieli zupełnie zapomnianego, niezrealizowanego projektu katowickiego Stalexportu. Po prostu wyobraźnia jednych i drugich spotkała się w tym samym miejscu.

Między innymi o tej interesującej historii porozmawiamy podczas prezentacji „Śląska, którego nie było”, na której mamy nadzieję Państwa gościć podczas targów 4 Design Days w Międzynarodowym Centrum Kongresowym w Katowicach.
Wystawa i dyskusja na ten temat w sobotę, 13 lutego, o godz. 12.

*Studniówki 2016 Szalona zabawa maturzystów. Zobaczcie, co się dzieje ZDJĘCIA + WIDEO
*Abonament RTV na 2016: Ile kosztuje, kto nie musi płacić SPRAWDŹ
*Horoskop 2016 dla wszystkich znaków Zodiaku? Dowiedz się, co Cię czeka
*Jesteś Ślązakiem, czy Zagłębiakiem? Rozwiąż quiz
*1000 zł na dziecko: JAK DOSTAĆ BECIKOWE? ZOBACZ KROK PO KROKU