Nasza Loteria SR - pasek na kartach artykułów

Karol Pietschka - żywiecki archiducalis major geometra [ZDJĘCIA]

Jakub Marcjasz
Muzeum Miejskie Żywiec
Projekty Karola Pietschki wpisały się na stałe w krajobraz Żywiecczyzny

To tajemnicza postać. Nie ma portretu, chociaż nie oznacza to, że nie ma go gdzieś na arcyksiążęcych fotografiach, ale jeszcze przez nikogo nie został zidentyfikowany. Nie ma też nigdzie podpisów wskazujących, że to on - Dorota Firlej, historyk sztuki z Muzeum Miejskiego w Żywcu, w ten sposób opisuje zasłużonego dla Żywiecczyzny architekta Karola Pietschkę.

Z Cieszyna do Żywca
Karol Pietschka urodził się w 1818 roku w Wędryni na Śląsku Cieszyńskim. Do Żywca przyjechał w wieku 32 lat po utworzeniu Arcyksiążęcej Dyrekcji Dóbr w Żywcu. Różnorodność wykonywanych przez niego projektów świadczy o jego zdolnościach i wielkich możliwościach.

- Jest autorem większości leśniczówek, gajówek, budynków gospodarczych, zajazdów, karczm, mostów, tartaków, browarów, obiektów przemysłowych, domów robotników i kolonistów, kościołów i przydrożnych kapliczek, rezydencji, kamienic oraz małej architektury ogrodowej - wylicza Dorota Firlej, która dodaje, że do dziś zachowało się około 80 proc. zrealizowanych projektów jego autorstwa.

Łącznie znanych jest ponad 250 oryginalnych projektów Karola Pietschki, które przechowywane są w Muzeum Miejskim w Żywcu (52 projekty) oraz w Archiwum Państwowym w Katowicach oddział w Bielsku-Białej (ok. 200 projektów).

- Jego budowle były przemyślane. Praktyczne zawsze wielką uwagę zwracał na wygląd elewacji. Nawet w architekturze przemysłowej potrafił połączyć nowoczesną funkcję obiektu z historyczną formą. W swoich projektach nawiązywał do Rundgobenstilu, neogotyku, wzorował się często na architekturze szwajcarskiej. Bardzo wcześnie, bo już 1850 roku, wprowadza do swoich projektów nowoczesny materiał - żeliwo i co istotne chętnie oraz odważniej łączył go z zabytkową architekturą, czego przykładem są żeliwne kolumienki na krużgankach w Starym Zamku. Należy mocno podkreślić fakt, iż budowniczy nigdy nie wzorował się na tradycyjnej architekturze Żywiecczyzny - mówi historyk sztuki.

Karol Pietschka był przedstawicielem historyzmu w architekturze drugiej połowy XIX stulecia.

- Inwentarz jego prac przedstawia się imponująco. Działał on nieprzerwanie przez 42 lata w jednym miejscu - w Żywcu. Architekturze tego regionu narzucił specyficzny charakter, natomiast jego następcy kontynuowali zaprezentowaną przez niego linię i styl - podkreśla Dorota Firlej.

Projekty jego autorstwa
Pierwszym poważnym zadaniem 31-letniego architekta była przebudowa Starego Zamku w Żywcu. Pietschka zaprojektował m.in. żelazny maszt, który do dzisiaj wieńczy wieżę zamkową, je zasługą jest także obecny kształt krużganków. Architekt zastosował żeliwne kolumienki oraz sklepienie odcinkowe na stalowych dźwigarach wraz z drewnianą, płycinową balustradą.

Był także autorem koncepcji jednej z przebudów Pałacu Habsburgów. Zachowane plany Karola Pietschki w zbiorach żywieckiego muzeum nie dotyczyły wyłącznie tych dwóch projektów. Architekt projektował dla swego pracodawcy budowle o różnym przeznaczeniu.

- W 1863 roku wykonał plany bramy wjazdowej wraz z ogrodzeniem parkowym. W 1868 roku Pietschka zaprojektował Fabrykę Mąki Kostnej i Kwasu Siarkowego (popularnie zwanej Kościarnią) usytuowaną na terenie żywiec-kiego parku. W 1869 roku Piets-chka zaprojektował dla miasta kapliczkę św. Wita w Starym Żywcu. Pietschka realizował także projekty ogrodowe. Zachowany plan z 1874 roku przestawia altanę brzozową, bardzo modny wówczas element małej architektury ogrodowej, ale projekt nigdy nie został zrealizowany.Pietschka adoptował pomieszczenia starych oficyn zamkowych na mieszkania wartownika oraz szpital więzienny. Ostatni zachowany projekt w zbiorach żywieckiego muzeum pochodzi z 1890 roku. To projekt śluzy na kanale parkowym - wylicza Dorota Firlej.

Karol Pietschka jest w końcu autorem projektu Browaru Arcyksiążęcego. Zaprojektował on m.in. warzelnię, słodownię wraz ze spichlerzami jęczmienia i słodu, susznię, budynek laboratoryjny, Budynek Główny, halę maszyn, chłodnię, kotłownię z charakterystycznym kominem, leżakownię z lodownią, bednarnię i inne budynki administracyjne i gospodarcze.

- Zaprojektował najnowocześniejszy browar w Europie czerpiąc wiedzę tylko na podstawie projektów browaru cieszyńskich oraz austriackich czasopism dla architektów - „Allgemeine Bauzeitung mit Abbildungen”, w których drukowane były oryginalne plany - zauważa Dorota Firlej.


*WNIOSKI I DOKUMENTY na 500 zł na dziecko w ramach Programu Rodzina 500 PLUS
*Koniec papierowych biletów KZK GOP. A gdzie są czytniki kart ŚKUP?
*1000 zł na dziecko: JAK DOSTAĆ BECIKOWE? ZOBACZ KROK PO KROKU
*Mechanik płakał jak naprawiał ZOBACZ, JAK NIE NALEŻY NAPRAWIAĆ AUT
*Jesteś Ślązakiem, czy Zagłębiakiem? Rozwiąż quiz

emisja bez ograniczeń wiekowych
Wideo

Strefa Biznesu: Polacy chętniej sięgają po krajowe produkty?

Dołącz do nas na Facebooku!

Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!

Polub nas na Facebooku!

Dołącz do nas na X!

Codziennie informujemy o ciekawostkach i aktualnych wydarzeniach.

Obserwuj nas na X!

Kontakt z redakcją

Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?

Napisz do nas!

Polecane oferty

Materiały promocyjne partnera