Wybory 2023. Metoda D’Hondta zdecyduje o przydziale mandatów. Na czym polega? Jak liczy się mandaty? Tłumaczymy

Metoda D’Hondta służy do podziału mandatów w systemach wyborczych opartych na proporcjonalnej reprezentacji z listami partyjnymi. Zostanie ona wykorzystana również podczas najbliższych wyborów w Polsce, a pierwszy raz w naszym kraju zastosowano ją w 1931 roku. Jej nazwa pochodzi od nazwiska matematyka Victora D’Hondta. Belgijski naukowiec wielkich osiągnieć nie miał, ale jego metoda zyskała wielką popularność.

W metodzie D'Hondta tej dla każdego komitetu wyborczego, który przekroczył próg wyborczy, obliczane są kolejne ilorazy całkowitej liczby głosów uzyskanych przez dany komitet i kolejnych liczb naturalnych, czyli ilorazy wyborcze. O podziale miejsc pomiędzy komitetami decyduje wielkość obliczonych w ten sposób ilorazów. Można to przedstawić wzorem:

I=G/i, gdzie to iloraz wyborczy, G - liczba głosów, a i to kolejna liczba naturalna.

Jak podaje Wikipedia, dla każdego komitetu liczba uzyskanych głosów jest dzielona kolejno przez n=1,2,3,..., które porównywane są następnie z wynikami wszystkich komitetów biorących udział w wyborach i szeregowane w kolejności od największej do najmniejszej. Mandaty przydziela się zgodnie z określoną w ten sposób kolejnością, poczynając od najwyższego wyniku do najniższego, aż do momentu, gdy liczba dostępnych miejsc zostanie wyczerpana.

W ten sposób przyznawane są kolejne mandaty dla poszczególnych komitetów.

W wyborach o osiem mandatów rywalizują trzy komitety, które przekroczyły próg wyborczy. Komitet X otrzymał 1000 głosów, Komitet Y 300, a Komitet Z 800 głosów. Po zastosowaniu metody D’Hondta otrzymujemy tabelę.

Po zastosowaniu dzielników, Komitet X zdobył 4 mandaty (numery 1,3,5,8), Komitet Y tylko jeden (numer 6), a Komitet Z trzy mandaty (numery 2,4 i 7). Prawda, że proste?

Skoro poradziliśmy sobie z prostym przykładem, spróbujmy sił w bardziej skomplikowanej układance.

Tym razem o 12 mandatów rywalizuje pięć komitetów. Komiks A otrzymał 1000 głosów, Komitet B - 300 głosów, Komitet X - 600 głosów, Komitet Y - 900 głosów, Komitet Z - 800 głosów. Po zastosowaniu metody D’Hondta otrzymujemy tabelę.

Jak widać w tym przypadku trzy największe komitety (A,Y,Z) otrzymują po 3 mandaty, Komitet X - 2, a Komitet B zaledwie 1.

Metoda D’Hondta to najpopularniejsza metodą reprezentacji proporcjonalnej w wyborach do parlamentów narodowych.

Stosuje się ją przy podziale mandatów w wyborach parlamentarnych m.in.

• w Austrii,
• Finlandii,
• Izraelu,
• Holandii
• i Hiszpanii

.

W Polsce stosowano ją m.in. w parlamentarnych ordynacjach wyborczych II Rzeczypospolitej (do 1935 r.), a także w III Rzeczypospolitej (z wyłączeniem wyborów w 1991 r. oraz wyborów w 2001 r.) przy podziale mandatów do Sejmu oraz w wyborach samorządowych (do rad gmin powyżej 20 000 mieszkańców[5], rad powiatów oraz sejmików województw).

W Izraelu metoda ta jest w użyciu od 1973, przy czym znana jest pod nazwą Bader-Ofer method od nazwisk parlamentarzystów, którzy zaproponowali jej wprowadzenie (Jochanan Bader i Awraham Ofer).