Zabrze 120 lat temu. Poznajecie te miejsca? Zobaczcie na starych pocztówkach, jak prezentowało się miasto w tamtym okresie

Pierwsze wzmianki o Zabrzu sięgają czasów zapisanych w "Rejestrze Ujazdu", datowanym na koniec XIII wieku lub na przełom XIII/XIV wieku. W tym dokumencie, miasto pojawia się pod nazwą "Sadbre", co tłumaczy się jako miejsce za debrami, czyli obszarami porośniętymi drzewami, z przepływającym wśród nich strumieniem.

Nowe badania odrzucają teorię sugerującą, że nazwa "Zabrze" wywodzi się od określenia osady "za brzegiem". Co prawda najstarsza pocztówka w naszym zbiorze sięga znacznie późniejszej historii miasta, bo 1897 roku, jednak warto zobaczyć jak miasto postrzegane było w tamtym okresie.

Na starych pocztówkach odkrywamy bogatą architekturę: od klasycznych kamienic po wąskie uliczki, oraz przemysłową tożsamość Zabrza, widoczną w dymiących kominach kopalń i hut. Przedstawiają one również miejsca spotkań i rozrywki mieszkańców, takie jak parki, kawiarnie i teatry, oraz instytucje kulturalne.Stare pocztówki umożliwiają nam porównanie przemian krajobrazu miasta na przestrzeni lat. Nowe budynki, poszerzone ulice i zmieniające się otoczenie świadczące o ciągłym rozwoju miasta, które mimo zmian zachowuje swoją unikalną tożsamość.

Rozwój struktury przestrzennej Zabrza ma swoje korzenie w czasach prehistorycznych, gdzie odnaleziono ślady epoki kamiennej w okolicy Biskupic. Osadnictwo skupiało się głównie nad brzegami rzek Bytomki i Potoku Rokitnickiego. Pierwsze informacje o osadach przekształcających się w dzisiejsze Zabrze pochodzą z XIII wieku, kiedy to miejsce nosiło nazwę Sadbre. Osada została założona w dolinie i na zboczach niewysokich pagórków, rozwijając się wokół drogi łączącej Gliwice i Bytom.

W I połowie XIV wieku Zabrze podporządkowane zostało królowi czeskiemu, a w XVI wieku przeszło pod panowanie Habsburgów. W tym okresie powstał drewniany zamek, później przebudowany na murowany. Zabudowania obejmowały dom pisarza dworskiego, stajnie, owczarnię, gorzelnię i słodownię. Rozwój gospodarczy nastąpił w okresie baronowej Sutann von Rauthen i hrabiostwa Praschma, prowadząc do powstania kaplicy, browaru, młyna, tartaku i kuźnicy żelaza.

Odkrycie bogatych złóż węgla w XIX wieku przyczyniło się do gwałtownego rozwoju przemysłu, przekształcając Zabrze w nowoczesne miasto. W 1915 roku nazwa „Zabrze” została zmieniona na 30 lat na „Hindenburg”. W 1922 roku miasto uzyskało prawa miejskie, co zainicjowało kolejne etapy rozwoju. W latach 1922-1939 podzielone w wyniku plebiscytu na dwie części – polską i weimarską, miasto funkcjonowało jako miasto graniczne. Do pierwotnej nazwy Zabrze powróciło w 1946 roku. W okresie powojennym nastąpił dalszy rozwój przemysłu i infrastruktury komunalnej, a po 1996 roku procesy restrukturyzacji wspierane były przez utworzenie Specjalnej Katowickiej Strefy Ekonomicznej. Dzięki temu Zabrze odniosło sukcesy w transformacji przestrzennej, adaptując się do nowych wyzwań gospodarczych i społecznych.