Zbiór starodruków Miejskiej Biblioteki Publicznej w Sosnowcu robi wrażenie. Najstarsza znajdująca się tam książka ma prawie 400 lat!

Gmach Zagłębiowskiej Mediateki to główny budynek Miejskiej Biblioteki Publicznej w Sosnowcu. To tutaj znajduje się główna część zbiorów, w tym starodruki. I choć nie są one na co dzień dostępne dla czytelników, to udało nam się obejrzeć je z bliska.

Starodruki przechowywane są w podziemnym magazynie, razem z większością książek, będących w posiadaniu sosnowieckiej Biblioteki. Utrzymywana jest tam odpowiednia temperatura i wilgotność powietrza, które pozwalają przechowywać księgozbiór w jak najlepszym stanie. Starodruki znajdują się w wydzielonej sekcji, obok archiwalnych numerów prasy, w których znajdują się – między innymi – roczniki Dziennika Zachodniego.

Trzy regały w najdalszej części archiwum wypełnione są po brzegi. Już na pierwszy rzut oka widać, że nie są to pozycje współczesne – świadczą o tym grube, skórzane okładki i tłoczone na grzbietach tytuły, często wypisane szwabachą. Wśród nich znajdziemy niemieckojęzyczne wydanie encyklopedii z lat 20 XX wieku czy pochodzące dziewiętnastego stulecia druki prozy Goethego w ojczystym języku tego pisarza. Nas jednak interesują najstarsze pozycje w posiadaniu Biblioteki. To cztery pozycje – trzy wydrukowane zostały w XVIII wieku, najstarsza pochodzi z XVI wieku.

Spośród tych czterech najmłodszą jest „Rzecz o ustanowieniu i upadku konstytucyi polskiey”, wydanej w 1793 roku we Lwowie. Tytuł nie pozostawia pola do dywagacji nad treścią dzieła – to opisuje historię konstytucji Rzeczpospolitej Polskiej, rozbiorów i końca suwerenności państwa polskiego.

Dwa lata starszy jest „Raj utracony”Johna Miltona z 1791 roku. Wydana w Krakowie książka to jeden z pierwszych polskich przekładów dzieła angielskiego poety. Do zbiorów Biblioteki trafiła jako dar jednego z prywatnych kolekcjonerów. Darem był również „Kalendarz polski y ruski na rok 1756”, wydrukowany w Krakowie rok wcześniej. W przeciwieństwie do pozostałych książek, ta jest zbiorem praktycznych informacji, łącząc w sobie informacje o astronomiczne o cyklu księżyca z almanachem rolniczym i kalendarzem liturgicznym.

Najstarszym jednak przedmiotem w zbiorach Miejskiej Biblioteki Publicznej w Sosnowcu jest „Dworzanin polski” pióra Łukasza Górnickiego, wydany drukiem w 1639 roku w Krakowie. Znajdujący się w posiadaniu Biblioteki tom jest wydaniem drugim, poprawionym wydanego w 1566 roku zwierciadła, gatunku literackiego, którego celem było przedstawienie wzoru osobowego – w tym wypadku członka dworu królewskiego za pomocą szeregu anegdot i historii. Górnicki na potrzeby „Dworzanina” zaadaptował na polskie realia „Il cortegiano” Baltazara Cassiglione – w renesansie powszechne było wykorzystywanie dzieł obcojęzycznych jako podstawy nowego dzieła, zachowując rytmikę i ogólną konstrukcję oryginału, modyfikując zaś treść do potrzeb lokalnych.

W przeciwieństwie do poprzednich książek, „Dworzanin” do sosnowieckich zbiorów bibliotecznych został zakupiony z zasobów oryginalnego wydawanictwa – krakowskiej drukarni Piotrowczyka.

- „Dworzanina” zakupiono w latach osiemdziesiątych XX wieku za zawrotną na tamte czasy sumę 25 tysięcy złotych. Pamiętać trzeba, że zakup jednej książki w tamtych czasach to około stu, dwustu złotych – mówi pracownik biblioteki, Karol Kućmierz.

„Dworzanin” nie jest dostępny do wypożyczenia – udostępniany jest okresowo jako element wystawy bibliotecznej. Jednak nie oznacza to, że z treścią nie można się zapoznać – znajduje się ona w domenie publicznej, a całość dostępna jest w internecie. To świetna okazja, by zapoznać się nie tylko z dawną literaturą polską – taką, z którą na co dzień nie mamy do czynienia.