1 Marca obchodzimy Narodowy Dzień Pamięci "Żołnierzy Wyklętych". Katowice także oddadzą hołd Żołnierzom Niezłomnym

Uroczystości upamiętniające Narodowy Dzień Pamięci Żołnierzy Wyklętych, który przypada 1 marca, Oddział Instytutu Pamięci Narodowej w Katowicach rozpocznie oddaniem hołdu Bohaterom spoczywającym w Kwaterze Żołnierzy Niezłomnych (sektor 18, rząd 1) na cmentarzu komunalnym przy ul. Murckowskiej w Katowicach. O godz. 9.00, z udziałem rodzin żołnierzy drugiej konspiracji, przedstawicieli władz wojewódzkich oraz samorządowych nastąpi akt poświęcenia grobów pięciu żołnierzy podziemia niepodległościowego: Henryka Filipeckiego, Antoniego Fojcika, Władysława Grada, Mariana Kostępskiego i Antoniego Tkocza, które zostały wybudowane w lutym 2024 r. nakładem Biura Upamiętniania Walk i Męczeństwa IPN Aktu poświęcenia dokona ks. ppłk. Grzegorz Bechta - proboszcz parafii wojskowej pw. św. Kazimierza Królewicza w Katowicach. W kwaterze spoczywają także żołnierze podziemia niepodległościowego Franciszek Skrobol oraz Józef Wawrzyńczyk, których szczątki zostały odnalezione przez IPN w 2017 i 2018 r.

Główne obchody odbędą się 1 marca 2024 r. w kościele pw. Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny, przy placu ks. E. Szramka 1 w Katowicach. Zapraszamy już na godz. 10.30 na koncert Orkiestry KWK „Wujek” Polskiej Grupy Górniczej. O godz. 11.00 rozpocznie się msza św. w intencji Żołnierzy Wyklętych, po której uczestnicy przeniosą się na plac ks. E. Szramka. Tu odbędzie się m.in. apel pamięci. Na zakończenie uroczystości delegacje złożą kwiaty i wiązanki w kaplicy „Golgota Ojczyzny”.

Wydarzeniem towarzyszącym będzie koncert Reprezentacyjnego Zespołu Artystycznego Wojska Polskiego pt. „O wolną Polskę”, który odbędzie się 5 marca 2024 r., o godz. 13.00 w sali koncertowej Katowice Miasta Ogrodów – Instytucji Kultury im. K. Bochenek, przy pl. Sejmu Śląskiego 2. Wstęp wolny!

Główne uroczystości zostały zorganizowane przez Oddział Instytutu Pamięci Narodowej w Katowicach oraz parafię pw. Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny w Katowicach.

Zgodnie z wolą Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej obchodzony w tym roku po raz czternasty jako święto państwowe Narodowy Dzień Pamięci „Żołnierzy Wyklętych” jest wyrazem hołdu dla żołnierzy drugiej konspiracji za świadectwo męstwa, niezłomnej postawy patriotycznej i przywiązania do tradycji niepodległościowych, za krew przelaną w obronie Ojczyzny. Jest formą uczczenia bólu i cierpienia, jakich żołnierze drugiej konspiracji doznawali przez wszystkie lata PRL i ciszy po 1989 r. Data 1 marca nie jest przypadkowa. Tego dnia w 1951 r. w mokotowskim więzieniu komuniści strzałem w tył głowy zamordowali przywódców IV Zarządu Zrzeszenia Wolność i Niezawisłość – Łukasza Cieplińskiego i jego towarzyszy walki. Tworzyli oni ostatnie kierownictwo ostatniej ogólnopolskiej konspiracji kontynuującej od 1945 r. dzieło Armii Krajowej.

Kim byli żołnierze spoczywający w Kwaterze Żołnierzy Niezłomnych?

Antoni Fojcik ps. „Tosiek” urodził się 25 kwietnia 1916 r. w Rybniku. W latach 1936-38 służył w 3 Pułku Ułanów w Tarnowskich Górach. We wrześniu 1939 r. brał udział w wojnie obronnej. W 1941 r. został wywieziony na roboty przymusowe do Magdeburga. Po ucieczce w 1943 r. ukrywał się w Niemczech, a od 1944 r. pod Rybnikiem, w tym dwa zimowe miesiące na linii frontu. Po wojnie zatrudnił się w ochronie oficera WP (brata stryjecznego kpt. Leona Fojcika). Od września 1945 r. działał jako uczestnik akcji zaopatrzeniowych w inspektoracie rybnickim Delegatury Sił Zbrojnych – grupie dywersyjnej Rocha Koziołka „Odry”. Aresztowany 6 lutego 1946 r. przez PUBP Rybnik, przeszedł ciężkie śledztwo w WUBP w Katowicach. Na rozprawie Wojskowego Sądu Rejonowego w Katowicach podczas sesji wyjazdowej w Rybniku w dniu 31 sierpnia 1946 r. zapadło 11 wyroków śmierci, z których ostatecznie trzy wykonano. Stracony w dniu 11 grudnia 1946 r. w więzieniu przy ul. Mikołowskiej w Katowicach. Szczątki Antoniego Fojcika odnaleziono we wrześniu 2018 r. podczas prac ekshumacyjnych prowadzonych przez Instytut Pamięci Narodowej na Cmentarzu Komunalnym przy ul. Panewnickiej w Katowicach.

Władysław Grad urodził się 20 maja 1920 r. w Rybniku. Był synem powstańca śląskiego. W latach 1934-38 uczęszczał do szkoły zawodowej w Rybniku, jednocześnie od 1936 r. działał w ZHP. Do wybuchu wojny pracował w Hucie Silesia. Od początku okupacji do kwietnia 1942 r. organizował Tajną Polską Organizację Powstańczą (włączoną później do ZWZ-AK) w Rybniku. W latach 1940-42 pracował na kopalni w Gliwicach, a od maja 1942 r. ukrywał się pod Jędrzejowem. Po wojnie krótko służył w MO w Rybniku. Od września 1945 r. działał w inspektoracie rybnickim Delegatury Sił Zbrojnych – grupie dywersyjnej Rocha Koziołka „Odry”, jako uczestnik akcji zaopatrzeniowych. Aresztowany 4 lutego 1946 r. przez PUBP Rybnik, przeszedł ciężkie śledztwo w WUBP w Katowicach. Skazany przez Wojskowy Sąd Rejonowy w Katowicach podczas sesji wyjazdowej w Rybniku w dniu 31 sierpnia 1946 r. Rozstrzelany w dniu 11 grudnia 1946 r. w więzieniu przy ul. Mikołowskiej w Katowicach razem z Antonim Fojcikiem ps. „Tosiek” i Józefem Wawrzyńczykiem ps. „Pepik”. Szczątki Władysława Grada odnaleziono we wrześniu 2019 r. podczas prac ekshumacyjnych prowadzonych przez Instytut Pamięci Narodowej na Cmentarzu Komunalnym przy ul. Panewnickiej w Katowicach.

Marian Kostępski urodził się 15 maja 1923 r. w Zawadzie (obecnie gmina Połaniec). Od lutego do marca 1949 r. współpracował z organizacją antykomunistyczną „Legion Czarnego Lwa” Władysława Pezdy „Grubego Władka”, udzielając informacji o ruchach jednostek UB i MO oraz przechowując broń. Został zatrzymany przez PUBP w Sandomierzu w marcu 1949 r. i wyrokiem Wojskowego Sądu Rejonowego w Kielcach z 19 maja 1949 r. skazany na 5 lat pozbawienia wolności. Zmarł w więzieniu w Raciborzu 8 maja 1952 r. Szczątki Mariana Kostępskiego zostały odnalezione w czerwcu 2021 r. podczas prac ekshumacyjnych prowadzonych przez Instytut Pamięci Narodowej na cmentarzu parafialnym Jeruzalem w Raciborzu.

Antoni Tkocz ps. „Antoś” urodził się 14 stycznia 1920 r. w Marklowicach. W latach 1939-1941 przebywał na robotach przymusowych w Niemczech. Na przełomie maja i czerwca 1946 r. wstąpił do oddziału Pawła Góreckiego „Hanysa” Komendy Powiatu „Leśniczówka” Konspiracyjnego Wojska Polskiego obejmującej powiat rybnicki, a po rozbiciu jego struktur przeszedł z częścią partyzantów w cieszyńskie do plutonu NSZ „Wędrowiec” Emila Ruśnioka „Gustlika”. Brał udział w akcjach zbrojnych wymierzonych w aparat komunistycznej bezpieki. Po rozbiciu oddziału w lipcu 1946 r. przez UB-KBW ukrywał się. Na początku września 1946 r. został zatrzymany przez funkcjonariuszy PUBP w Rybniku. Wyrokiem Wojskowego Sądu Rejonowego w Katowicach z 12 grudnia 1946 r. został skazany w trybie doraźnym na karę śmierci, którą wykonano 22 stycznia 1947 r. w więzieniu w Raciborzu. Szczątki Antoniego Tkocza zostały odnalezione w czerwcu 2021 r. podczas prac ekshumacyjnych prowadzonych przez Instytut Pamięci Narodowej na cmentarzu parafialnym Jeruzalem w Raciborzu.