Śląskie familoki. To osiedle w Gliwicach ma kształt podkowy. Czy skrywa jakieś tajemnice? Sprawdźcie [ZDJĘCIA]

W latach 1903-1904 na Zatorzu powstało osiedle robotnicze przy ulicy Horsta Bienka, znane przed wojną jako An der Waldschule. Składało się ono z 17 domów, ustawionych w kształcie podkowy, przeznaczonych dla pracowników pobliskiej stacji rozrządowej oraz nowego warsztatu lokomotyw. W ramach inwestycji zbudowano także szkołę dla dzieci, znaną jako szkoła leśna (Waldschule). Osiedle graniczyło od północy z lasem miejskim, nazywanym przez mieszkańców Gliwic laskiem chorzowskim, a od zachodu z koszarami artylerii.

Zgodnie z dostępnymi danymi, osiedle robotnicze zlokalizowane na Zatorzu mogło pomieścić nawet sto rodzin. Mieszkania różniły się od siebie w zależności od statusu urzędników lub robotników, którzy je otrzymali. Powstanie kompleksu mieszkaniowego było możliwe dzięki umowie między Urzędem Miasta a Królewską Dyrekcją Kolejową w Katowicach. Zgodnie z tą umową, Dyrekcja zobowiązała się do utrzymania osiedla przez 15 lat po jego oddaniu.

Niezwykłym elementem architektury osiedla jest pięć różnych kształtów domów, zbudowanych z surowej cegły, ustawianych w podkowę. Finezyjnie ustawione budynki, wznoszone na przemian, wprowadzają różnorodność w wygląd całego osiedla i przyciągają uwagę nie tylko miłośników architektury i historii Górnego Śląska, ale też samych mieszkańców Gliwic.

Osiedle Leśne słynie też ze swojego najbardziej znanego mieszkańca - niezwykle utalentowanego pisarza Horsta Bienka. Dokładnie 7 maja 2023 roku przypadałyby jego 93 urodziny. Horst Bienek był najmłodszym spośród szóstki dzieci, jego ojciec pracował jako maszynista w pruskiej kolei państwowej, a matka była nauczycielką muzyki. Rodzina mieszkała w domu pod numerem 12 przy ulicy, która od roku 1993 nosi imię właśnie Horsta Bienka.

Rodzina Bienków przeprowadziła się na Zatorze po podziale Górnego Śląska, z Lublińca do Gleiwitz, jak wówczas nazywało się miasto. Horst dorastał w trudnych czasach, pomiędzy katolicyzmem a faszyzmem: należał do Stowarzyszenia Don Bosco i Hitlerjugend. W 1945 roku przetrwał okupację sowiecką pracując w fabryce drutu.

Jako piętnastolatek ładował maszyny do wagonów towarowych, które wysyłano do Rosji. Bienek wraz z innymi mieszkańcami Gliwic został wysiedlony w październiku 1946 roku i trafił do Niemiec Wschodnich. W 1951 roku został aresztowany pod zarzutem działania przeciwko polityce kulturalnej NRD i spędził cztery lata w sowieckim gułagu. Po wydaniu swojego dzieła "Cela" w 1968 roku, stał się cenionym pisarzem.

Horst Bienek swoje wspomnienia z dzieciństwa ujął w gliwickiej tetralogii. W 1975 roku ukazała się „Pierwsza polka”, kolejne tomy to: „Wrześniowe światło”, „Czas bez dzwonów” oraz „Ziemia i ogień”. Pisarz zmarł 7 grudnia 1990 w Monachium.

W 2020 roku ruszył wyjątkowy projekt, mający przybliżyć mieszkańcom i turystom śląskie osiedla robotnicze i zwrócić uwagę na miejsca, które znajdują się na co dzień wokół nas, związane z historią oraz dziedzictwem kulturowym. W czas, gdy większość wybiera zagraniczne destynacje podróży, warto też rozejrzeć się po najbliższej okolicy, równie ciekawej i bogatej w turystyczne smaczki.

Podczas 14 wycieczek przewodnik i inicjatorzy projektu przybliżyli historię takich miejsc jak Nikiszowiec i Giszowiec (Katowice), osiedle Czerwionka-Leszczyny, bytomski Bobrek, zabrzański Borsig, oprócz Ficinusa w Rudzie Śl. także Kaufhaus, os. Staszica i kolonię Karl Emmanuel, osiedle kopalni Marcel w Radlinie oraz dzielnica Piaski w Czeladzi. Na liście znalazło się też Osiedle Horsta Bienka w Gliwicach, którego bloki układają się w charakterystyczną podkowę.