Tak kiedyś wyglądał Elanex w Częstochowie. Dziś pokaźny kompleks fabryczny odstrasza...

Fabryka włókiennicza „Motte, Meillassoux, Caulliez et Delaoutre” powstała w 1889 r. z inicjatywy trzech przedsiębiorców z okolic Lyonu, między innymi rodziny Stalensów. U zbiegu Warty i jej dopływów, pomiędzy ul. Krakowską, Ogrodową i rzeką Stradomką, wybudowano przędzalnię wełny. To właśnie z przełomu XIX/XX wieku pochodzi większość zabudowań fabrycznych przy ulicy Krakowskiej 80, które mają niezwykle ciekawą architekturę. Niestety są już mocno zniszczone. W innych pojedyncze firmy prowadzą jeszcze działalność gospodarczą.

Elanex na przełomie XIX i XX w. kształtował oblicze włókienniczej Częstochowy. W 1904 r. fabryka zatrudniała 1100 robotników i sprzedawała rocznie blisko 6 tys. ton przędzy. Po I wojnie światowej zakłady „Motte” nadal się rozwijały. W 1926 r. firma stała się spółką akcyjną i zmieniła nazwę na „Union Textille”. 1 kwietnia 1939 r. Przędzalnia Wełny Czesankowej „Union Textile” zatrudniała 2180 pracowników. Po II wojnie fabryka nosiła nazwę Częstochowskie Zakłady Przemysłu Wełnianego im. Koszutskiej, a następnie Elanex.

Zakład należał do największych w mieście - w 1975 r. zatrudniał 3098 pracowników.

Kłopoty Elanexu na dobre rozpoczęły się pod koniec lat 80. Rozprzestrzeniający się wówczas kryzys w przemyśle lekkim oraz tani import zmuszały przedsiębiorstwo do ratowania ówczesnej sytuacji kredytami bankowymi. W przypadku częstochowskiej przędzalni udało się doprowadzić do postępowania ugodowego. W ten sposób część długów zamieniono na akcje. Te w zdecydowanej większości przejęły banki i instytucje, które były jednocześnie wierzycielami zakładu.

Pod koniec lat 90. dług w postaci akcji został częściowo spłacony dzięki sprzedaży części majątku firmy (głównie instytucjom samorządowym, straży miejskiej, miejskiemu ośrodkowi pomocy społecznej, Caritas oraz zakładowi gospodarki mieszkaniowej).

Przędzalnia Czesankowa Elanex zatrzymała produkcję 31 stycznia 2003 r. Miała wówczas ok. 50 mln zł długu wobec dostawców, Skarbu Państwa, gminy, ZUS-u oraz pracowników. Dodatkowo majątek obciążony był hipotekami. Sąd nie zgodził się na upadłość, bo pieniądze ze sprzedaży nie pokryłyby nawet wynagrodzenia dla syndyka. Od tego momentu nastąpiła szybka degradacja obiektu. Niektóre jego budynki tak mocno podupadły, że trzeba je było rozebrać.

Sprzedaż budynków po upadłej wiele lat temu przędzalni nie jest prostą sprawą. Konieczna byłaby bowiem zgoda wszystkich wierzycieli hipotecznych. Jeśli którykolwiek z nich zablokuje ewentualną transakcję, ta nie może dojść do skutku.

Obecnie nieruchomości Przędzalni Czesankowej Elanex SA w likwidacji, obejmują obszar prawie 10 ha zabudowany pustostanami. Spółka od ponad 20 lat nie prowadzi żadnej działalności produkcyjnej, nie posiada żadnego majątku oprócz prawa użytkowania wieczystego gruntu Skarbu Państwa oraz prawa własności mocno zdegradowanych budynków i budowli posadowionych na tym gruncie. Przez okres 20 lat komornik sądowy przeprowadził 10 bezskutecznych licytacji nieruchomości.

Wartość niszczejących obiektów sukcesywnie spada, budynki znajdują się w coraz gorszym stanie technicznym, koszty ich zabezpieczania przed zawaleniem są coraz wyższe.

Wnioski o ogłoszenie upadłości oddalane były trzykrotnie przez Sąd Rejonowy w Częstochowie z uwagi na brak wystarczającego majątku spółki na pokrycie kosztów postępowania upadłościowego i przeprowadzenie procesu sprzedaży.

Na majątku spółki ustanowionych jest wiele zabezpieczeń hipotecznych obejmujących zaległości wobec Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych, ZUS i zakładu energetycznego, pochodzących z okresu działalności spółki, stare i bieżące zaległości wobec gminy miasta Częstochowy z tytułu niepłaconego od lat podatku od nieruchomości, a także wobec Skarbu Państwa z tytułu użytkowania wieczystego gruntu. Z roku na rok zadłużenie spółki jest coraz wyższe.

Aby nieruchomość mogła zostać sprzedana w trybie przetargu, wszystkie podmioty wobec których były Elanex ma długi, solidarnie i proporcjonalnie musiałyby zrezygnować z części wierzytelności.