Historia Śląska, mocne głosy, wachlarz emocji. 46. Koncert Niepodległości poświęcony historii Śląska

13 grudnia 1981 roku. Stan wojenny. Górnicy są zgodni - rozpoczynają protest. Na terenie (ówczesnego) województwa katowickiego w manifestacji wzięło udział około 50 zakładów pracy. Strajkujący domagali się uwolnienia aresztowanych działaczy z całego kraju, a także zniesienia stanu wojennego.

- 15 grudnia wojsko i milicja przystąpiły do tłumienia protestów. W Jastrzębiu-Zdroju pod kopalnią w manifest lipcowy po raz pierwszy otworzono ogień do górników raniąc czterech z nich. Do rozbicia protestu w tej kopalni komuniści użyli ponad 1700 funkcjonariuszy milicji, ZOMO, SB i żołnierzy, 30 czołgów, 15 wozów bojowych i czterech armatek wodnych - czyta Robert Czebotar przed kolejnym wystąpieniem. Jest prowadzącym na 46. Koncercie Niepodległości poświęconym historii Śląska w siedzibie "Solidarności" na Floriana w Katowicach. Widzowie patrzą na niego uważnie.

Kontynuuje historię. - Następnego dnia zaatakowano kopalnię Wujek, gdzie strajkowało ok. 3 tys. górników. Przeciwko strajkującym górnikom rzucono 2200 milicjantów, zomowców i żołnierzy. 22 czołgi i 44 wozy bojowe. 16 grudnia nad ranem teren Wujka został otoczony. Po skutecznym wezwaniu strajkujących i zaśpiewaniu Hymnu Polski, użyto armatek wodnych i wyrzutni gazu. Na teren zakładu wjechały czołgi i wozy bojowe. Uzbrojeni w stalowe pręty górnicy bronili się...

Na scenę wchodzi Ola Turkiewicz. Gra tylko gitara basowa. Zaczyna śpiewać.

(...)
Kilof, łańcuch, ściska naszą dłoń
Wózków rząd rozpęd czołgów wstrzymuje
Już milicja repetuje broń...
Idą, idą pancry na „Wujek”...

Ok. godz 12.30 do ataku przystąpili mordercy z plutonu specjalnego ZOMO, którzy z broni maszynowej sześciu górników zabili na miejscu, trzech kolejnych zmarło w szpitalach, postrzelono kolejnych dwudziestu trzech. - Sposób przeprowadzenia ataku oraz charakter ran postrzałowych ofiar dowodzą, że masakra z 16 grudnia była egzekucją wykonaną z premedytacją. Świadczy także o tym fakt utrudniania przez wojsko i milicję akcji ratunkowej na terenie kopalni - wyjaśnia Robert Czebotar.

Płoną znicze ku zabitych chwale
Nie przygasła nadzieja na potem!
Gdzie twe czyste ręce – generale?
Zawracają pancry z powrotem.

Piosenkarka kończy śpiewać. Widownia bije brawa. Popis swojego mocnego głosu dał także Michał Gasz, który również występował na scenie, śpiewając inne pieśni. Tak wyglądał 46. Koncert Niepodległości poświęcony historii Śląska, który odbył się w Katowicach. - Zależy nam na tym, żeby pokazywać utwory w ich oryginalnej linii melodycznej, tak jak zostały napisane, stworzone, skomponowane, ale też przenieść je w dzisiejsze czasy dla teraźniejszego słuchacza. Mają poruszyć jego serce - mówi nam Ola Turkiewicz po koncercie. Jest dyrektorem artystycznym, odpowiedzialnym za adaptację, kompozycję oraz śpiew. Razem z Jackiem Górskim jesteśmy współtwórcami. Każda z tych pieśni jest dla nas ogromną inspiracją - dodaje.

Jacek Wiejski-Górski z fundacji Dziedzictwa Rzeczypospolitej sprowokował powstanie wersji filmowej koncertu. - Dla nas występ w Katowicach jest niesamowitym wzruszeniem. Mimo tych czterdziestu sześciu edycji wcześniej i kilkudziesięciu scenariuszy, ten zrobił na nas chyba największe wrażenie. Bardzo wzruszająca historia, bardzo pięknie pieśni, wspaniałe aranżacje dzięki naszym muzykom mogliśmy je zaprezentować. Przypomnienie jak ważny dla Polski jest Śląsk i jak ważna dla Śląska jest Polska. To tak naprawdę odkrywanie tej historii - twierdzi.

Dzięki koncertowi i wersji filmowej zgłębienie się w tę niesamowitą historię naszego regionu będzie już możliwe. Narracja pokaże region w szerszym kontekście, od czasów piastowskich kończąc na stanie wojennym. Na samym początku podkreślone są tragiczne dla Polski skutki rozbicia dzielnicowego, które doprowadziło do utraty większej części Śląska na setki lat. W drugiej części ukazany zostanie sukces II i III powstania śląskiego w latach 1919-1920, zaliczanych do pięciu zwycięskich polskich zrywów. Artyści pokazują także m.in. skalę terroru stosowną przez Niemcy podczas II wojny światowej, kiedy z zaciekłością tropili i eksterminowali weteranów walk o polski Śląsk.

- Myślę, że każdy powinien zadać sobie ten trud i tę historię Śląska zgłębić. Wiele się tu można nauczyć. Wiele wzruszeń nas tu czeka. Jest to dobry przykład dążności do macierzy mieszkańców Śląska, którzy byli odcięci od Śląska kilka wieków. Mimo to ta Polska w sercach została i trzeba było tylko iskry w 1918-1919 roku, żeby znów stwierdzili, że ich serce bije w Polską stronę - opowiada Jacek Wiejski-Górski.

Do wersji filmowej, która już pod koniec grudnia ma być dostępna w internecie, firma Pancer Farm udostępniła amerykański Czołg Szerman M4. - Czołg służy zilustrowaniu opowieści o Ślązakach, którzy zostali zaciągnięci siłą do Wermachtu. Uciekli siłą do Amerykanów, a później do pierwszej dywizji pancernej gen. Stanisława Maczka oraz do zilustrowania tego. Cóż mogłoby być lepszego od oryginalnego jeżdżącego czołgu z II wojny światowej Szermanem 4 i M4. W nim cała narracja była nakręcona - wyjaśnia. - Ślązacy walczyli m.in. w takim czołgu jak ten. Był na wyposażeniu I dywizji pancernej generała Maczka - dodaje.

Bibliografia:
Śpiewnik ekstremisty, czyli Zakazane piosenki, Kraków, „Quarter – II”, 1986-01, s. 25.