Śląska architektura powojenna to nie tylko budynki, fasady i betonowe kielichy. To również fascynujące kulisy pracy projektantów, ich koncepcje, inspiracje i twórcze rozterki. Biblioteka Śląska pracuje nad ocaleniem tego dziedzictwa - efektem tych prac będą monografie ważnych dla regionu architektów, a docelowo również przeniesienie ich archiwów do internetu.
Zadbać o skarby ulotne
- Mamy do czynienia z istotnym świadectwem historii Śląska, o tyle jednak delikatnym, że wiele z tych materiałów ma ulotny charakter. Nasze miasta się zmieniają - dziś na przykład nie ma już śródmieścia Katowic, które projektowano po wojnie - mówi prof. Jan Malicki, dyrektor Biblioteki Śląskiej, pomysłodawca projektu „Twórcy Śląskiej Architektury”. - Zależy nam, by całość dokumentacji, którą uda się zebrać, zgromadzić w jednym miejscu, również po to, by uhonorować wybitnych twórców.
Wbrew pozorom, takowych mieliśmy, również w Polsce Ludowej na światowym poziomie. Co prawda, po latach lekceważenia dorobku powojennego modernizmu (w całym kraju, nie tylko w Katowicach), dzieła takich architektów, jak Jurand Jarecki, Aleksander Franta, Jerzy Gottfried czy zmarli niedawno Henryk Buszko i Marian Skałkowski, zyskują dziś należne im uznanie, tym niemniej rehabilitacji powinno towarzyszyć bliższe poznanie i promocja.
Jedno i drugie zapewnia przedsięwzięcie Biblioteki Śląskiej, w ramach którego udało się w ubiegłym roku zorganizować benefis Buszki oraz Aleksandra Franty. W styczniu przyszłego roku kolejnym bohaterem takiego spotkania będzie Jerzy Gottfried. To dopiero początek interesującego projektu. Jak mówi prof. Malicki, trwają przygotowania, by w Domu Oświatowym BŚ przy ul. Francuskiej w Katowicach wiernie zrekonstruować pracownię architektoniczną Buszki. Będą też kolejne benefisy oraz monografie projektantów już nieżyjących, znaczących dla regionu (listę uhonorowanych w ten sposób twórców publikujemy obok).
- Wielu twórców śląskiej architektury to często ludzie w podeszłym wieku. Mamy jeszcze szansę, by bezpośrednio od nich usłyszeć ich historie, poznać ich wizje, zajrzeć do ich archiwów i zgromadzić dokumentację związaną z ich działalnością - podkreśla dr Aneta Borowik, Wojewódzki Konserwator Zabytków, znawczyni architektury powojennego modernizmu na Śląsku.
Wirtualne muzeum?
Co być może najważniejsze, efektem inicjatywy „Twórcy Śląskiej Architektury” będzie stworzenie swoistego wirtualnego muzeum, w którym zostaną zgromadzone projekty, szkice, zdjęcia i inne artefakty słynnych projektantów (dziś często rozproszone, ukryte w domowych bibliotekach). Wśród nich także niezwykłe niezrealizowane koncepcje, których byli autorami. Również one bywają bezcennymi eksponatami dla dziejów architektury - o tym osobiście staram się przekonywać, tworząc, znany z łamów DZ, cykl „Śląsk, którego nie było”. Jedna wizyta u Juranda Jareckiego czy prof. Jerzego Witeczka, jeden wgląd do ich archiwów, pokazują, jak mało powszechnie wiemy na temat ich naprawdę ciekawej twórczości. A to przecież ludzie, którzy mieli kiedyś kluczowy wpływ na to, jak dziś wyglądają i są zorganizowane nasze miasta. Jest ich więcej. Może w końcu coś więcej się o nich dowiemy.
Twórcy Śląskiej Architektury
„Twórcy Śląskiej Architektury” to, jak podkreśla Biblioteka Śląska, wieloletni projekt badawczo-popularyzatorski mający na celu prezentację i ochronę architektonicznego dziedzictwa kulturowego Górnego Śląska II połowy XX w.
W ramach tego przedsięwzięcia odbywają się benefisy słynnych i ważnych dla regionu projektantów. W ub. roku BŚ gościła Henryka Buszkę oraz Aleksandra Frantę, budowniczych katowickiego os. Tysiąclecia.
W styczniu 2016 r. kolejnym bohaterem tego cyklu będzie Jerzy Gottfried. A po nim również m.in. Jurand Jarecki, Ludmiła Horwath-Gomułowa, Andrzej i Maria Czy-żewscy, Janusz i Bożena Włodar-czykowie, Jerzy Witeczek, Tadeusz Pfuetzner, Stanisław Niemczyk, Oskar Górny i Zbigniew Kołder.
Planowane są także monografie nieżyjących, ważnych dla Śląska architektów.
Te będą dotyczyć twórczości m.in. Zygmunta Majerski, Juliana Du-chowicza, Tadeusza Teodorowicz-Todorowskiego, Zbigniewa Rzepeckiego, Kazimierza Sołtykowskie-go, Marka Leykama, Stanisława Kwaśniewicza, Tadeusza Łobosa, Marka Dziekońskiego, Mariana Śramkiewicza, Tadeusza Gawłowskiego, Mieczysława Króla oraz Kazimierza i Hanny Wejchertów.
Czy uważasz za możliwe, żeby posłowie PiS i PO działali zgodnie dla dobra regionu? Dyskutuj z autorką
*Dramatyczny apel: Złodzieju, oddaj komputer ze zdjęciami mojej zmarłej żony
*Morderca kotów z Zabrza skazany! A to taki miły student stomatologii
*Jak zdobyć becikowe i 1000 zł na dziecko? ZOBACZ KROK PO KROKU
*Seksowne zabawy na Śląsku: Mistrzostwa Chippendales ZDJĘCIA
*Jesteś Ślązakiem, Zagłębiakiem, czy czystym gorolem? ROZWIĄŻ QUIZ
Strefa Biznesu: Zwolnienia grupowe w Polsce. Ekspert uspokaja
Dołącz do nas na Facebooku!
Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!
Dołącz do nas na X!
Codziennie informujemy o ciekawostkach i aktualnych wydarzeniach.
Kontakt z redakcją
Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?